Katalog

PTT Telefon Santralı Beledıye Bması ve hemen yanındakı Vergı Daıresının bulundugu ışhanında dıkkate deger bır hasar olmamısür Kazık temellı bır yapının temelımn oldukça "kazık" bedellı bır yapıya neden oldugunu ınşaatçı olmayanlar da çok ıyı büır) Bedel % 50 Kadar Artar: Kısacası deprem hesabı yapümış yapıda daha çok beton ve denur kullanüacakür Depreme dayanıklı bır bıçımde tasarlanmış yapıda artan derrur ve beton mıktannın bedelı ne kadardır? 1975 Deprem Yonetmelıgıne gore tasarlanmış 6 katlı, bır katta ıkı daıresı olan kolonlu ve perde duvarlı bır yapıda deprem hesabında kıülanılan yatay yuku yapı agırlıgının % 10'u kadardjr 1998 deprem Yonetmelıgı'ne gore ıse bu yatay deprem hesap yuku yapı agırlıgının % 14 3'u kadar olmuştur Aynca 1998 yonetmelıgı bır dıger kesıt kurallan ıçenr Aynı zamanda 1998 yonetmekgıne ggore tasarlandıgı (Şapçı ve dığerlen 1997) zaman tasıyıcı sıstemde % 20 kadar malıyet artşı olmuştur Şımdı hıç deprem hesabı ve depreme gore tasanm yapümamış bır yapının malıyetı üe bu hesabın yapının malıyetı karşüaştınldıgı zaman bu artş % 50 ve daha çok olabılır Bu konuda çok eskı yülarda yapüan bır karşüaştırma yapının yukseklıgının artması üe depremı dıkkate almanın getrdıgı ek bedelı hızla arttıgını gostermektedır (lpek1968) Demir Aztif UUB Mallyete Katkıaı: Malzeme mıktannda deprem nedenı olan artişın yanında bır de ışçılık artişı vardır Bır kere mıktar olarak daha çok demır kesüıp bukulup yerleştrnlecekhr Sık aralıkla etnye (enıne demır), butun etnyelen tek tek boylamasına demırlere baglamak bu baglama ışını ozellıkle perde demırlermde yapmak, kolonun boylamasına demırlerını ust ya da alt kat kolonlannda ve de krnş demırlerıru kolonun dıger yanındaia kırışın ıçıne uzatmak, kırışlerın uçlanna yakın yerlere kınsın alt tarafına boylamasına ek demırler koymak ve de ozellıkle kolonhrış dugum noktalannda kolonlara ek etriyeler tıpkı "knj kafeıi" yapmak gıbıdır, koymak son derece emek yogun ışlerdrr ve demırcı usta ve ışçüerıne ek bedeller vermeyı gerektrnr Burada ABD Kalıfomıya'dakı bır bmanın kınşkolon bırleşım yennın demırlen ve bızde genellıkle yapılan kınşkolon bırleşım yerı aynnusı gorulmektedır Beton Artifuun Maliyete Katkısı: Beton mıktannın artmasının da maliyete bır katkısı vardır Bunun yanında bır de kalıteh beton uretmek sorunu da vardır Bıtmış yapıdakı betonun hesaplarda, Turkıye'de bıtmıs yapıdakı betonun tasanmında seçüen beton dayanımına ne kadar yakın oldugu sorusunun yanıtı tam bır rezaletto Santımetrekaresı 160 kg taşıyacagı varsayımına gore yapılan betonarme hesaplarına karşın bıtmıs yapıdakı betonun dayanunı 8090 kg/cm2dır Çok ender koşullarda bu dayanım 100120 kg/cm2 olur Bır kere hesaplarda kabul edılen 160 kg/cm2 beton dayanımı da çok duşuktur Pek çok ulkede betonarme yapılarda kullanılan betonnn dayanunuun en az 200 kg/cm2 olması ıstenır Bu ulkelerde betonarme yapı tasanmını 250 kg/cm2 dayanımlı betona gore yapmak ve yapıda da bu dayanımda beton uretmek zorun degüdır ama bu dayanımlara ulasmanın da bır bedelı vardır Neden yapılanmızda ulaşüan beton dayanımı bu kadar duşuktur' Dereden ya da ocaktan kum çakü getınp bunlan yıkamadan uygun boyutlara ayırmadan ve uygun kumçakü oranlannda kanştırmadan ustlenne goz karan üe 56 torba çımento koyarak yme goz karan üe su katarak, bır betonyerle kanştırüsa da, yapüan beton çok ekonomık olmakta ancak dayanımı da en ıyı koşullarda 100 kg/cm2 olabümektedır Bırakın 200250 kg/cm2 dayınımlıyı daha 160 kg/cm2 dayanımlı beton yapmak ıçın gerekenler ıse yapı malıyetını onemlı mıktarda artınr Denız kumu yerıne Istanbul a 100 kmden daha uzakta olan Sakarya nehrınden gelen ruzsuz kum kullanüınca depreme dayanıkk yapının malıyetının artacagı kesındır Muhendısın betonarmedekı demırı paslandıracagını "bümedıgı 668/18 ıçın denız kumu kullandıgını varsaymak korruk ve trajıktır Denız kumunun betonu paslandıracagını muhendıs büe bümezse bunun hıç egıtımını almamış, ama ınşaattan ankyan yapsatçı ya da sozde usta kalfa nereden büecek kı. Kalıp ve tfçiligi: Beton bır kalıp ıçıne dokulur ve sertleşınceye kddaı desteklenmelıdır Eger kalıp ıyı yapümamış ıse betonun çımento şerbetı akıp gıder Çımento kum ve çaküı bırbınne baglayıp onu "taşlaştıran" ve dayanım kazandıran şeydır Akıp gıderse beton dayanımı duşuk olur Yenne dokuldukten sonra boşlugu olmayan beton ıstenırse betonun vıbrator denüen ve betonu trtreşım vererek süaştran gereç ler kullanümalıdır Bu hem alet bedelı hem de ışçüık bedelınde artış demektır Beton ıyı desteklenmez ıse ya kalıplar yaş betonun ıtkısı üe şışer ya da sarkar daha da kotusu beton dokumu sırasında kalıplar çoker Turkıye'de yetersız yapüdıgı ıçın beton dokulurken kahplann çokmesı çok rasüanan bır olaydır Eger can kaybı olmamıssa olay kamuya yansımaz ve savcüık kovuşturmaz Kalıplan ve desteklen yeterlı olmadıgı ıçın balkonlan, kınslerı ve doşemelen sarkmış yapüara çok sık rastlanır Depreme dayanüdı yapıdakı betonun kalıplannın yeterlı olmasının da ek bır bedelı vardır Yapı Maliyeti Aıtar: Ucuza yapümıs yapüann emnıyet paylan duşey yuklere karşı büe standartlann ıstedıgı duzeylerın altındadır Standartlar yaklaşık 3 gıbı bır emnıyet payı ıster Yuku 50 ton olan kolon 150 ton yukte kınlacak dayanımda yapüır Ucuz yapüarda bu emnıyet payı 1518 kadardır yapmın kendı kendıne yüolması ıçın bu guvenlık payının 1 2 kadar olmaa gerekır Bu duruma çok az rastlanır Boyle yapüar, ya ınşaatın bıümıne çok az kala ya da yapüdıktan çok kısa sure sonra yıküırlar Eger bu aşamalarda yıkümamıslarsa bunlar "saglamdır" ve bır depreme kadar yıkümaz ve ayakta kabrlar Deprem dayanüdı yapının . . bedelınm neden yuksek ol** r dugu ve bu yuksek bedelın •" . odenmemesı ıçın neleruı yapüabilecegini Inşaat Muhendıslen Odası tarafından proje deneümı yapüan bır buyuk üımızde yaşanmış bır ornek üe bır kez daha kanıtlamaktadır Bır başka betonarme projede yapının zemın katımdakı dukkhanın ve dolayısı üe kolonlannın yukseklıgı 3 00 metre olarak çozulmuştur Ancak mımarı projede zemın katındakı dukkân 6 00 metredır Eger betonarme projenın deprem hesabı zemın katta gerçekte yapüacak olan 6 00 metrelık kolonlara gore yapüsaydı deprem yonetmelıgıne gore tasanm çok onerrüı ve buyuk zorlamalarla karşüaşacak ve belkı de vıze alamayacaktı Inşaat Muhendıslen Odasından vıze almak ıçın hazırlanmış mıman projede zemın kat 3 00 metredır, beledıyeden vıze alınmış mıman projede zemın kat 6 00 metredır 3 00 metre yukseklıgınde tasarlanmış kolonu 6 00 metre yapmanın neye mal olacagı, 17 Agustos 1997'da yaşanmLştı Bu davranışlar bügısızbk ve eğıümsızlık degüdır Depreme dayanüdı yapının daha yuksek bedelınden büınçlı bır kaçıştır Eger yapı projesı ve uygulaması deprem dıkkate alınmadan yapüırsa maalıyet azalır tasanm sorunlan çüonaz, çok duşuk dayanımlı zemınlerde kazık temel yapümadan 6 katlı bma yapüabüır, yoksa ancak 3 katlı yapı yapmak gerebr, arsa ranü duşer 3 00 metre yukseklıgındekı kolon en kesıtı buyutulmeden 6 00 metre yukseklıgınde yapüabüır Perde duvan olmayan 6 00 metre yuksekukte dukkân katı yapılabüır Hıç perde duvan olmayan 56 katlı yapı yapüabüır Daha pek çok şey yapüabüır Deprem olana kadar da "hıçbır şey olmaz" Kaynaklar Şapçı M H Sucuoglu H Kubın J (1997) 1975 ve 1997Turkdye Deprem Yonetmelıklerırun I^şıyıcı Sıstem Tasarıtnı ve Malıyetlen Bakıınından Karşüaştırılması 4 uncu Ulusal Deprem Muhendısbgı Kon feıansı 17 19 Eylul 1997 Bıldırüer Kıtabı ıpek M (1968) Increase ın Buıldmg Cost Due to Seısrruc Coef fıcıent CENTO Conference on Earthquake Hazaıd Muıımazatıon Held ınAnkara Turkeyjuly 2227 MAM Marmara Araştırma Merkezı, \mıversıtesanayı ve devlet ışbırhğı bunyesınde bırleştıren ve Turk teknob]i ve sanaynne destek ethsı gıderek artan çok dısıphnh bır araştırma merkezı Uygulamah bıhmlere yonelen MAM'm Başkanı Ömer Kaymakçalan, kurumun etkmlıklerıne ve yonehşlerıne ıhşkm sorulanmızı yanıthyor. Sayın Kaymakçalan, 8 yıldıı MAM'm başmdasınıı, bn sün içinde MAM'da hangi değifiklikler gerçeklefti, yapısal olarak MAM ner»d«n nenyt geldi? Kaymakçalan: Turhye'nın büım ve teknolojı alanına bırçok üklen getiren Marmara Arastirma Merkezı (MAM) uraversıte, sanayı, devlet ışbırlıgı gorevını ustlenen Turkıye'nın ük ve tek çok dısıplınlı araftırma merkeEİ'dır MAM'ın kuruluşundan bugune geçırdıgı aşama ve degışıklıklere, çogu kez ük olmalan nedenıyle dıs uygulamalar ornek alınarak başlanmış ve ulke şartlanna uyarlanarak devam edümıştır MAM bugun "Turkıye'nın uygulamalı arajştırmalar yapan, onder büım ve teknolojı merkezı olmak" ulkusu üe Malzeme ve Kımya, Genetüc ve Bıyoteknolojı, Büisım, Gıda, Tekstü, Enerjı, Çevre teknolojüen, Yerbüımlen alarüannda çalısmalanm surdurmektedır Turkıye'de ük Teknoparkı kurarak bu konuda da onculük yapmaktadır Bu alanlarda yapmakta oldugu çalışmalar üe sanayı kuruluşlan, hızmet ureten kuruluşlar yerel yoneümler ve tanm sektorune venmlüıgı artrma, malıyet duşurme, proses ıyüeştırme, urun gelıs.ürme, çevre sorunlannı çozme, kalıteyı arttırma konulannda faydalar saglamaktadır MAM'ın orgutsel yapısı unıversıtelen ornek alan büım adamlanna gore yapüandınlmıs çok sayıda ve oldukça kuçuk bolumlerden, teknolojı kategorüenne gore yapüandınlmıs ensntulere donuşturulmuştur Bu donuşum yapüırken bırçok bolum bırleştınlmış bır kısmı kapatürnıştır Enstıtulere sozleşmelı uygulamalı projelere yonelüc olarak yapacaklan çakşmalarda ınısıyatflennı kullanma ımkâru tarunmıştır Toplam Kahte Yonetımı uygulanması başlatümış ve bu baglamda muşterı kavramı yerleştırümıştır Uygulamalı araşur maya yonelmenın sonucu sağlanan gehr artışından çalışanlara da pay venlmeye başlanmıştır MAM'ın bunyesınde Tur kıye'nın ük ve tek Meteoroloji Enıtitüsü (UME) kurulmuştur UME'nın kuruluşu Dunya Bankası tarafından Turkıye'dekı en başarüı Dunya Bankası projesı olarak tanımlanmıştır Gebze'nın dışında Turk üıracatçüanna test ve analız hızmetlerı verecek laboratuvarlar kunümuş, Bursa ve Istanbul Merter'de Tekstü Laboratuvarlan, Istanbul Bayrampaşa'da Gıda Laboratuvan, Yonetımlen Tekstü Sanayıcüerı ve Gıda Oıraçatçüan Bırlıgı üe yapümaya başlanmıştır • NATO Batı Avrupa Süahsızlanma Grubu ve Turk Sılahlı Kuvvetlen'ne buyuk boyutlu projeler yapümıstır başan üe tamamlanmışnr • MAM Teknoparkına Serbest Bolge statusu kazandınlmış (Turkıye'de ük defa) Dunya nın onde gelen şırketlen MAM Teknoparkı'na çekümıştır • MAM'ın büımsel, tekruk ve ıdan faalıyetlerı uluslararası denetıme açümıs, ükı uç ay ıkıncısı alu ay suren üa uluslararası denetım sonucu Dunya Bankası MAM'ın modeınızasyonu ıçın Agustos 1999 tarıhınde MAM'a 33 müyon dolar vermıştır • MAM'da 1992 yüında başlayan yenıden yapüanma projesı, Bırleşmış Mületler tarafından kurulmuş Dunya Endustnyel ve Teknolojüc Araştırma Kurumu (VVATTRO) tarafın dan uye 80 ulkeden 200'u aşkın araştırma merkezı arasında En Buyuk ve En Başarüı Degısım projesı olarak seçürnıştır MAM'ın Türkiye bilim ve teknoloji üretimi örgiiüenmesi ortamında beya bağlanunda görevi nedir? Dçpreme kadar "aşlan gibi" ayakto duran hertürlü bina yapılabilir... Ama sadece depreme kadar! * Inşaat Yuksek Muhenclısı