Katalog

14 Temmuz'da üç gezegen :4S'de Mars, Venüs, Ay ve Merkür ile birlikte ve göktaşı yağmuru... Hoson H. Esenoğlu(*) İUUL 1, •>;. T "http://www.boun.edu.tr/~koeri/eclippe99/" in ternet adreslerinde gezinti yapabilirler. emmuz ayında meydana gelebilecek gökyüzü olaylanna ait astronomi bilgüeri ve Temrauz ayımn gök atlası özetle aşagıdakı gibidir: Gezegenler nerede? Dürbün veya teleskobu olan okuyucular Urantts'ü (parlaklığı +5.8 kadir) Dogu'da Oğlak (Capncomus) takım yıldızında, Neptun'ü ise (parlaklığı +7.9 kadir) Dogu'da aynı takım yıldızda gece yarısından itibaren sabah Guneş doguncaya kadar görebüirler. Sırasıyla 1 Temmuz'da Neptün 0.6 derece, 2 Temmuz'da Uranüs 0.4 derece ve 29 Temmuz'da da Uranüs 0.5 derece Ay'ın Guney'inde yer alıyorlar. Temmuz ayında çıplak gözle kolay görülebilecek parlak gezegenlerin konumlan aşagıda verilmiştir Merkür, 18 Temmuz'a kadar akşamlan Güneş battıktan hemen sonra çok kısa bir sure için (yaklaşık 1 saat) Baü'da Yengeç (Cancer) takım yıldızında gorulebılecektir. Ayın başlannda ufuktan yaklaşık 15 derece yukseklikte iken ayın ortasına dogru yukseklik yaklaşık 5 dereceye duşuyor. Bununla birlikte ufka çok yakın olmasından dolayı Merkür'ü gormek yine de zor olacak. Yaklaşık 3 kadırlik bir parlaklık degişimi ile parlaklığı +0.7 kadirden +3.8 kadire sönukleşecek. Gezegen ay boyunca Güneş'e yakınlaşacağından gorulme süresi de azalacaktır. 15 Temmuz'da Merkür Ayın 4 derece Kuzey'inde yer alıyor. V«nüa, Temmuz ayı boyunca akşamlan Guneş battıktan hemen sonra ayın başında yaklaşık iki saat ve ay sonuna dogru da yaklaşık 1 saat boyunca Batı'da görülecek. Gezegen, 1 26 arası Aslan (Leo) takım yıldızında ve sonraki gunlerde Altılık (Sextans) takım yıldızında yer alıyor. Ayın ilk gunlerinde ufuktan yaklaşık 26 derece yukseklikte iken ayın sonlanna dogru yukseklik yaklaşık 6 dereceye iniyor. Venüs 4.4 kadir parlaklığı ile gökyüzünün en parlak cismi olacak. Dürbünü olan okuyucular Venus'u hilal evresinde görebüırler. 15 Temmuz'da Venüs Ay'ın 3 derece Guney'inde yer alıyor. M ı n , 125 Temmuz arası Başak (Virgo) takım yıldızında ve 25'inden sonraki gunlerde de Terazi (Libra) takım yıldızında, Sabah Güneş battık1) Uranfls (131 Temmuz) 2)W«ptta(l3]Ttemmuz) tan sonra ak3)JlpJtor(l311femmuz) şamlan ve 4) SaMUn (131 Temmuz) gece yansına kadar ilk on gün Dogu'da ve sonraki gunler Batı'da ortalama 0.2 kadir parlaklığı ile gökyüzünde gece boyunca ufuktan yüksektö görülmeye devam edecek. Ay boyunca parlaklığı gidelek azalaKB K Cuneş 22 Haziran 1999 tarihinde Ikizler (Gemini) takun yıldızından aynlan Gtineş, gokyüzunde gunluk yaklaşık 1 derecelik bilınen hareketiyle 22 Temmuz 1999 tarihine kadar Akrep (Scorpius) takım yıldızında kalıyor. Gflneş, 1999 yılı için Yer'e 147 müyon km ile en yakın konumuna 4 Ocak'ta ulaşmıştı, 152 milyon km ile de en uzak konumuna 7 Temmuz'da ulaşacak. 1 ve 31 Temmuz'da Guneş sırasıyla yaklaşık 05:31 ve05:55'dedoguyor ve 2036 ve 20:14'tebatıyor. Bunagore, Güneş sabahlan ay boyunca geç doğarken akşamlan erken bauyor (yaz saati uygulamasından dolayı 1 saat eklenmiştir). 1 ve 31 Ocak'ta Guneş sırasıyla yaklaşık 07:25 ve 07:13'te dogmuş ve 16:41 ve 17:14te de batmıştı (yaz saati uygulaması yok). 131 Temmuz'da (surekli çizgi olan egri) Güneş'in doguşta, tam ogle vaktinde (saat 12'de) ve baüştaki konumlannı yılın ük ayına (131 Ocak ıçın ve kesik çizgi olan egri) gore karşüastırması resmedilmiştir. Ay • Ay'ın evreleri ve bu evrelere karşüjk gelen uzaklıgı şöyledir.: 6 Temmuz'da BOB döıdün evresinde, 11 Temmuz'da Ay Yer'e 361.825 km ile en yakın noktasında, 13 Temmuz'da yeni Ay evresinde olacak ve görülemeyecek, 20 Temmuz'da ilk dördttn evresinde, 23 Temmuz'da Ay Yer'e 404.890 km ile en uzak noktasında, 28 Temmuz'da dolunay evresinde olacaktır. Bilindigi gibi Dolunay evresinde Ay'ın parlaklığı 12.6 kadir civarındadır. Bu parlaklık aynı zamanda tam Güneş tutulmasındaki Guneş koronasının (taç) parlaklığı ile aynı olmaktadır. 11 Agustos'tala Tam Guneş Tutulmasını izlemek için en iyi gozlem yerlerinden biri de Türkiye'dir (Tutulmanın hattı Orta Karadenız'den başlıyor Guney Anadolu'dan çıkıyor: Bartın, Kastamonu, Çorum, Tokat, Sıvas, Elazıg, Batman, Cızre). 20. yy'm bu sona Tam Guneş Tutulmasına yaklaşık 40 gün kalmıştır! Meraklı okuyucular bu tutulma ile ügüi geniş bilgi için "http://www.istanbul.edu.tr/fen/astronomy" ve Akfun l)Meıkür(l181temmuz) 2)VeniU(l 31 Tfemmuz) 3)M«r»(l31 Tfemmuz) caktır. Mars 20 Temmuz'da Ay'ın 7 derece Guney'inde yer alıyor. Jfipitn, ay boyunca sabaha karşı yaklaşık saat 02'den itibaren Güneş doguncaya kadar erken saatlerde yaklaşık 2.4 kadir parlaklığı ile Dogu'da 12 Temmuz'da Balıklar (Pisces) takım yıldızında ve sonraki gunlerde Koç (Aries) takım yıldızında görülecek. Gezegen, ayın başlannda yukseklıgi yaklaşık 41 derece iken ay sonuna dogru yaklaşık 57 derece yukseklige kadar ulaşıyor. Jupiter 7 Temmuz'da Ay'ın 4 derece Kuzey'inde yer alıyor. Satttm, ay boyunca sabaha karşı yaklaşık saat 03'ten itibaren Güneş doguncaya kadar erken saatlerde +0.4 kadir parlaklığı ile Dogu'da Koç takım yıldızında görülecek. Gezegen Jüpiter'den bıraz alçakta, ayın başlannda yuksekligi yaklaşık 34 derece iken ay sonuna dogru yaklaşık 53 derece yukseklige kadar ulaşıyor. Jupıter 8 Temmuz'da Ay'ın 3 derece Kuzey'inde yer alıyor. Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Temmuz ayında akşam, gece ve sabaha dogru gorulebilecek gezegenler aşagıdakı çizelgede ozetlenmiştir. Göktaş ı Yağmurlan, Kova (Agurius) takım yıldızı cıvannda yer alan Delta Aquarü yıldızının yakınından yağan Delta Agueridler isimli göktaşı yagmuru 2829 Temmuz arası en yüksek sayıya ulaşır: Saatte yaklaşık 20 kadar göktaşı görülebilir. Oysa yagmurlar dışında gece boyunca ancak 67 veya daha fazla göktaşı görulebilmektedir. Delta Aqueridlerin hızlan saniyede 41 kilometreye kadar ulaşır Bu göktaşı .yagmurunu izlemek isteyen okuyucular, ozellikle 2829 Temmuz'da örnegın gece yarısından itibaren sabah saatlerine kadar GuneyDogu'ya ufuktan yaklaşık 30 derece yuksekliktekı Kova takım yıldızı bolgesine bakabüirler. Temmuz ayının gok atlasını içeren ve 15 Temmuz akşamı saat 22:00 itibarıyle görülebilecek gezegenler (resimde kesıklı daire ile gosterilmiş olan Güneş hattı uzerıne veya hemen yakınına bakınız) ve takım yddızlar şekilde verilmiştir. Aynca, Temmuz ayında en fazla gezegenin görulebilecegı 14 Temmuz akşamı saat 20:45 itibariyle gezegenlerin konumlan da resmedilmistir. Açık bir gökyüzü dilegıyle... (*) Astronom Dr., Istanbul Üniv. Fen Fak. Astronomi ve Uzay Bilimleri Bolumu esenoglu@astronomysci.ege.edu.tr O«c* 1) Drantts (131 Temmuz) 2)N«pWn(l31Tommuz) 3)M*rt(l31Ttemmuz) 4) Jttpltu (131 Temmuz) 90 B0 Güneş' în 131 Ocak' a göre 131 Tcmmuz1 da doguf, tam öğle vc batış konumlan ^^ 70 / / 131 \ ao 50 40 / 1 1. 1 GD Ttmmur \ 30 I / .••*••. 20 10 0 K JL 1 KD 1 D 131 Oc«k I G I GB \ I B \\ I KB K 641/18