Katalog

1975'te Tlmoty Ferriı, olası üen uygarhklar arasmdakı uzun surelı yüdızlararası haberleşme •MCT7TMIPT trafığının 'otomanze olmuş bır ağ' şeklınde organıze edüebüeceğını one surdugunde, boyle bır sıstem ıçın herkesın anlayaNews Şr VJewı Ff ornf the Gato*/» büecegı basıt bır ornek yokru Ancak bugun Internet, monolog ağırlıklı 'otomatıze olmuş bır ağ' sıstemının nasü bır şey olabüefnMjsfâml ceğı ve nasü ışleyebüecegı hakkında çok ıyı bır ornek oluşturmaktadır Bu, aynı zamanda, yeıotelüenn, yorucu ve pahalı yüdızlararası yolculuklar yerıne neden 'otomatıze olmuş bır ağ'ı tercıh edebüeceklennı gormede yardımcı olabüır lşlevsel ve deneyımsel olarak, MTHE ARCH1VE Internet, bır anlamda, uzay ve <wr fmprfl? t</ Capetta2 zamanı ortadan kaldınr Ilgüenen kışı, Net'de bulabüecegı Iffie feetıy o< Ifıc Lıgoon Ncbuta şeylen arar ve onlardan ıstedığı şeküde yararlanır Bu bdgının yan komşudan mı dunyanın Samanyolu düzlemlnln 500 ifik yılı iütündt blr bakif noktasından Cünej ıbtemlne yakın bölobur ucundan mı geldığı, bıraz gtyl genel görünüf olarak venn bu ajfronom/fc olarak doğrv flzlmdt, Merkez Bölgesi'ndekl yafh yıldizlann olufturduğu flflm ve yenl ktffedtten blr citce gökada verlllyor. iç rttimde Ise, once mı, 2 yıl once mı Net'e Cünef clvanndaki yıldızlar i boyutlu konumlannda gösterllmekteâlr. Bölgedeki 4 yıldız slstekondugu onemlı degüdır Elektml arasında hayall blr YILDIZ NtT ağı da çlzilmlf durumdal BOyle blr a§, yıldızlararası akıl ronık posta (emaü) dışında Inalmaz uzaklıklan afarak bllgl abf verlflnde bulunabllmenln tek yolu olarak yazıda ternet, hemen hemen butunu anlatılmaktadır. de bır monolog şeklınde ışler Sagittarius Hotne Page 2. YERDIŞI CANLILAR NERDE? Ikmcı ıpucu olarak ehmızde bulunan 'yeıdışı zekı yaratıkların dunyamızı zıyaret ettıklerıne daır ınandırıcı hıçbır dehlın olmaması' gerçeğınden yola çıkarak, Samanyolu'nun Guneş sıstemı komşuluğundakı bolgelerde, ıddıalı ve etküeyıcı uzay araçlan üe dığer yüdız sıstemlerıru keşfe çıkmanın o kadar yaygvn bır ahşkanhk olmadığı soylenebıhr! Aksı halde şımdıye kadar çoktan ortaya çıkmış olurlardı Yıne aynı nedenlerle 'solucan delıklen', 'yıldız kapüarı' ve dığer büımkurgu yazarlarının gozde 'ışıktan hızlı' yolculuk sıstemlerı, en azından Samanyolu'nun bızım bulundugumuz kenar mahallelerınde pek de yaygın kullanımda olan araçlar gıbı gorunmuyor1 Tabu, bu sonuçtan kurtulmak ıçın bazı çıkış yolları duşunebüırız Orneğın, uzayhlar bızım varlıgırruzdan haberdardırlar, ama bızı rahatsız etmemek ıçın ortaya çıkmamaktadırlar1 Belkı dunyayı yaşamın bakterıler veya bocekler duzeyınde oldugu donemlerde zıyaret etmışlerdır Yıldızlararası İnternet üzerine spekülasyonlar Şımdı spekulasyona başlayalım Internet bırkaç bın yü once ıcat edüseydı ve bızler, Ariıto veya Arfimed'ın sadece kıtaplarına değü, onların www sıtesıne de ulaşabüseydık. Boyle bır ağda dolanmanın, Sofokles'ın kayıp oyunlarını ındırmenın, Pompei'nın mozaıklerımn zamarüa solmamış renklerını, tbni Sina'nın kendısı tarafindan www'ya konmuş eserlerını gorebdmenın zevkını duşunelım Sanırım çok azımız bu tur bır deneyımı, geçmışle yapüacak kısa bır telefon goruşmesıne tercüı ederdık Bu durum pekâlâ bırbırıne yabancı, akülı varbklararası olası haberleşmeler ıçın de geçerh olabüır1 Farkh yıldız sıstemlerı uzerınde gelışecek turler içın en onemlı ayırgaç, uzay değü zamandır Bu açıkhğı kapatmanın yolunun ıse uzay gemüerınden değü, ağ olarak şekülenmış yüdızlararası habeılpşmelerden qeçcceğı kolayca gorulebüır a) Hntızaman uygarlıklaı arası haberlef malftr Zamanda uzaklık 2 farklı şeküde olabüır Burüarın üla hemzaman uygarlıklar arasında sınyalın bırınden dığerıne ulaşma suresıdır Caıl Sagan ve benzerı 'ıyımser' SETI bıkmcüerının hesaplan doğru ıse, bugun Samanyolu ıçınde 10 000 mertebesınde, bırbırı üe haberleşmelı uygarhk var olabüır Bu , en yakın 2 komşu arasında tek yonlu haberleşmek büe 1000 yüı gerektırecektır 'Nasüsınız'1 demek yerı ne, uzun ve bügı dolu dosyalann gonderümesı daha anlamlı olacaktır b) 'ölti' medeniyetlerle haberlefmelet Zamanda uzaklığın dıger şeklı, oldukça mantüdı bır şeküde ongorulebüeceğı güoı, haberleşmecı uygarlıklan yaşam surelerının, Samanyolu'nun yaşam suresı (10 müyar yü) üe karşüaştınldığında kısadırlar Ayrıca, bu tur yabancı uygarlıkların yaşam surelerını, felaketlerle veya başka şekülerde yok oluş veya heberleşme üe ügüerını kaybedış nedenlerım bırakaüm, henuz var olup olmadıklarını bıle bümıyoruz Yeryuzunde, evnm surecı üe ortaya çücan turler, ortalamada bırkaç müyon yıl yaşamlannı surdurebümektedır ler Neandertal turu ınsanlar 200 bın yü dayandüar ve 35 bın yü kadar once, henuz ıyı arüaşüamayan nedenlerle yok oldular Bızım turumuz olan Homo Sapıens de yaklaşüc 200 bın yıldır ortalarda Her ıkı turun ortak ataları olan Homo Erectus 14 bın yuzyıldır (1400000 yü) yeryuzunde Bu mer tebede surelerın kozmık olçekte çok onemsız kaldığı açık tır Turumuz bır 10 müyon yü yaşamını surdurmeyı becerse büe Samanyolu'nun yaşının bınde bın (l/1000'ı) kadar 1 bir donem soz konusu olacaktır Yüdızların yaşam surelerını ve Samanyolu'nun yapısını ve yaşını hesaplamayı oğrenen herhangı akülı bır varlık turu de, aynı sonuca ulaşacaktır Haberleşmecı uygarhklar 10 müyon kadar yayında kalsalar bıle, var olmuş uygarhklann sadece 1000'de 1 'ı halen varhklannı surduruyor olabıbrler ve buyuk çoğunluğu geçmışın mah olmuşlardır Bu, butunu üe sessız bır çoğunluk mudur yoksa, kendüerını, duşuncelennı ve başarüannı kayda geçırecek bır yol bul9 muşlar mıdır Işte yüdızlararası Interaet'e (buna kısaca YILDIZNET adını verehm) gereksınım bu noktada ortaya çüanaktadır Boyle bır ağ, yukarda sozu edüen kuçuk robotık araçlarla kurulabüır Her bır robotaraç kendısını en yakın yüdızlararası ağa veya uygun duğume bağlayacak bır anten sıstemı taşıyıp kurabüır Bu ağ, onu büen butun dunyalar arasındakı radyo haberleşme trafiğını duzenleyebüır Boyle bır ağa ük bağlantı yapıldığında ük yarar da hemen gelır Her bırıne tek tek bağlanma gereğı kalmadan bırçok uy1 garlüdara temasa geçümış olur Daha da onemlısı, her duğum (node) yonelttığı butun trafığın ven kayıtiannı tutabüır Bu kayıtlar, ağın değerını onu kullanan uygarhklar nezdınde çok yukseltecektır Duğumler arasında dolaşmakta olacak olan fazla mıktarda ven, ağa katıhna becensıra gosterecek medenıyetlere açüacak ve halen yaşamda olarüar kadar geçmışte Net'e bağlanabümış olanlarla da temas ola1 naklan doğmuş olacaktır (Samanyolu'nun Guneş cıvanndakı genel gorunuşunu veren bır resım Şekü 1, çevremızdekı bazı yakın yüdızlar arasında kuruhnuş fantazı bır Yıldızlararası Internet [YILDIZNET] ağı konuşlanması üe bırlıkte bu sayfada verüıyor Prof Timoty Ferriı'çe duzenlenmış hayah bır YILDIZNET sayfasında ıse Şekü 2 Samanyolu'nun Sagıttarıus Yay Burcu kolu ıçın hazırlanmış 1 sıtenın 'haberlerı' gozden geçırüebüır ) SONUÇ Zekâ, kendı sonlu yaşam suresı bügısını ve aynı zamanda, onu aşma yoüan bügısını de getırır Zekı varhklar arasında, bır tur olumsuzluğe ulaşma arzusu da yaygın olmahdır Bazı turler kendüerını fi2Ü<sel yapılı anıtlarla hatırlatmayı seçse büe, bunlar zaman ıçınde yok olacaklar, hem de, goruhnek ıçın uzun yolculuklara gereksırum gostereceklerdır Çoğu turun ıse, duşunce, deneyım ve oykulerını yüdızlararası Internet'e yukleyerek sonsuza kadar Net'e kaülanlarla monolog olanağıra seçmelen beklenebüır Bu spekülasyonlar fantazısınde en ufak bır gerçekhk varsa, o durumda Samanyolu'nun gorunuşu nasü olurdu' Pekâlâ Yüdızlararası yolculukyapanAtügan turu yüdızgemüerı, pek revaçta obnazlardı Onlann yerıne, çoğu zekı varhklar Samanyolu'nu ve orıun geçmış tanhını Net'de dolaşarak ögrenmeyı yeğlerlerdı Yüdızlararası bır yolculuk soz konusu ıse, Ağı gehştırmek, yaşamsız gezegenlerı dollemek ve bır mıktar da araşnrma yapmak uzere planlanmış, gosterışsız, ufak boyutlu robotaraçlarla gerçekleştırüırdı Teknolojüc olarak yenı doğmakta olan (bızım gıbı) mederuyetler ıçın Ağ'dakı yuksek yoğurüuklu ve çok daha üerı durumdakı radyo trafığıne katümak, oldukça zor bır bır ış olmahydı SETI konusundakı umutlanmız, Ağ'daküerın, zaman zaman, her yone ışıyan (omnıdırectıonal) ozel antenlerını bızım gıbı turlenn dıkkatlennı çekmek amaçh olarak, ara sıra da olsa, ışıtmalanna ve bızlere ıpuçları sağlamalarına bağh olurdu Samanyolu, belkı duşunce ve füarlerle dolu ve kaynıyor ohnasına rağmen, yıne büdık şeküde, sakın ve sessız gorunurdu Kısaca, yıne her şey şımdı gorunduğu gıbı olurdu (*) TUB1TAK Marmara Araştırma Merkezı, Bıhşım Teknolojılen Araştırma Enstıtusu, Uzay Teknolo]uen Grubu Gebze Kocaeh ozel@mamgovtr (*) Bu yazı, Scenüfıc Amencan Presents adlı 3 dylık dergının The Future of Space Exptoratıon konulu Dkbahar 1999 ozel sdyısında yayımldiidn makalelerınden yardrlanılarak VP ozellıkle Unıversıty of Calıfornıa Berkeley'de emeklı ogretun uyesı oiarak çalışan Profesor Timoty Ferrıs taraundaıı yazılmış Interstellar Flıght' (sayfa 88 l )l) adlı mdkdlesırun çevırısı temel almdrak hazuldnmıştır 3. DOĞRUDAN GÖRÜŞME YERİNE UZAKTAN HABERLEŞME Mİ? Uçuncu ıpucu, yanı radyo dalgalannın haber ve bügı yı uzay gemüerının ınsanlan ve kargoyu taşıyabüeceğınden çok daha hızlı ve çok daha ucuza taşıyacağı gerçeğı, Dünyadıçı Akülı Varlıklan Aıama (DAVA) (veya daha yaygın olarak kullanılan tngıhzce deyım 'search for extra terrestrıal ıntelhgence'ın harflerınden oluşan, SETI) çalışmaları sorıunda yaygın olarak kabul eddmektedır SETI araştırıcüarı, yerdışı yabancı uygarhklann yayabüeceklerı sınyallerı aramak ıçın radyo teleskoplar kulla nırlar SETI konulu büımsel yazın, bu nedenle, daha çok bu tur sınyallerı nasıl algüayabüeceğımız sorunu üe ugraşır Hen uygarlıklarca yıldızlararası yolculuklar yerıne, elektromanyetık dalgalaıla haberleşmenın rıasü gerçekleştırüeceğı pek o kadar belırgın değüdır SETI ük kez 1959'da Nature dergısınde Guiseppe Cocconi ve Philip Moırison taıafından yazüan bu nıaka le üe ortaya atüdıgında yeryuzunde büınen elektronık haberleşrne şeklı telefondu Yüdızlararası 'konuşmalar' fıkrıne karşı en çok üerı surulen eleştırı, 'bu konuşmanın pratıkte mumkun olamdyacak kadar uzun surecegı' olmaktaydı Bır tek basıt 'Nasılsmız9 'lyıyım' degışımı bıle, 1000 yü aralıkh gezegerüer arasında 2000 yıl gerektırecektı Fakat, o zaman Morrıson'un kendısının de belırttığı gıbı, haberleşme ıçın karşüıklı konuşma gereklı degüdır Monolog, yanı tek taraflı konuşmadan da bır çok şey oğremlebüır 644/9