Katalog

nasıı oıuyor Yönümüzü nasıl buluyoruz; yindeki elektriksel fırtınalarla kendinı belli eden bir hastalık. Üç hastada da ılaç tedavisi fazla işe yaramamıştı ve sonunda elektriksel fırtınanın başladıgı beyin bolgelerinin alındıgı amelıyatlar uygulandı Amelıyat oncesinde, saglıklı bolgeleri zedelememek içın hastaların beyinlerine elektrotlar yerleştirildi. Bu elektrotlar Kahana ve ekibının theta dalgalanru belırleyebılmesını sagladı Uzaysal duşunmeyi yaratabilmek için denekler uç boyutlu labirentleri içeren bir bılgisayar oyununu oynadılar. llk dort seferde labirentten çıkabilmelerini saglayan oklar bulunuyordu. Bu labirentten yardımsız çıkmabeynin temporal korteksi de (hafızanın bulundugu bolge) içeren degişik bolgelerinde rastlandı. Labirent buyudükçe ve karmaşıklaştıkça Theta dalgalannın perıyodu da sıklaşıyordu. theta dalgaları ozelkkle deneklerın labırentı hatırlaması istendiginde daha belırgırüeşıyordu. Theta dalgaları, yiiksek genliğe sahip yavaf dalgalardır. Bu dalgalar 48 Hz. arasında değlşen diifük frekenslara sahiptir. Y ölumuzu bulabilme yeteneginin nereden geldiğini açıklayabilmek pek kolay değil. Bilim adamlan, taradık bir çevrede ne yone gidecegimize nasıl karar verdigimizi araştırarak beynimizdekı değişiklikleri ortaya çıkarmaya çalışıyorlar. Son zamanlardaki çalışmalar, bunun görsel ipuçlannı bulmaya ve dilı nasıl kullandığımızı açıklamaya yoneldi. Nature dergısının 24 Haziran sayısında yayımlanan yeni bir çalışma, insanlardakı uzaysal duşunmenin beyınde theta dalgaları olarak büınen belırli bir elektriksel aktıvıte şekline sebep oldugunu açıklıyor. Fareler üzerine yapılan çalışmalar bu yavaş, ritmik theta dalgalarırun farelerde yon bulma üe ilgili olabüe^ cegini gösteriyordu. Fakat, bu çahşmalardan ınsanlar için aynı sonuca varabilmek çok zordu. Manyetık Rezonans Göruntuleme (MRI) ve PozitronYayma Tomografisı (PET) gibi göruntuleme teknikleri beyin dalgalarını gosteremiyor. Bu dalgaları gorebilmek ıçın Brandeis Universitesi'nden Michael Kahara Robert Sekuler, Jelenty B. Caplan ,ve Matthew Kirachen üe Boston's Chüdren's Hospıtal'dan beyin cerrahı Joseph R. Madsen 3 gerıç hastadan yararlandılar. Bu uç genç, epilepsi (sara) hastasıydı. Epüepsi, be Üç boyutlu labirentten fikmak için çaba sarf edlldiğinde beyinde Theta dalgaları artıyor. Cörsel labirentler, resimde oyuncunun bakif açısıyla gösteriliyor. Labirentleri çözebilmek beyinde oluşan theta dalgaları Ile belirlenen uzaysal düşünme gücünü gerektiriyor. Bu deneylerde kontrol grubu kuUanılmadıgı ve sadece epilepsili bu uç genç deneye katüdığı içın için sonuçlar biraz tartışmalı. Araştırmacılar, normal bir beyinde de aynı sonuçların elde edileceginı garantı edemıyor. Ancak, deneklerden bırinde theta dalgaları oluşturan bolge üe epüeptik bolgenm bırbırınden farklı olması sonucunda bilim adamları normal bir beyınde de ışlerin bu şekilde işleyebüecegini duşunmeye başlamışlar. Bu çalışma, yön bulma söz konusu oldugunda fare ve insan beyninin benzer beyin aktivitelerini kullandığı görüşunü desteklıyor. Sevıl Duvarcı http://www.sciam.com ları ıstendığınde, deneklerın beyınlerındeki elektrotlar theta dalgaları kaydetmeye başladı. Theta dalgalanna Şizofreni: Genetik bir hastalık Şizofreni, duygululukta, sosyal davranışlarda ve insanlar arası ilişkide bozukluk gosteren, ayrıca duşunce kapsamında bozulma, algılamada degişmeler (duyu yanılsamaları ve beden ruh belirtilerı gosteren bir ruh hastalıgı. Çağımızın son donemlerinde şizofrenının artışında bir ıvrne gozlendı. Istanbul'a gelen ABD Michigan Unıversıtesi Tıp Merkezi Psikiyatri Birimı ogretım uyesi, şizofreni programı ve Hastane Servısleri Bolumü Direktoriı Prof. Dr. Rajiv Tandon'dan şizofreni hastalıgındaki son gelişmeler konusunda bügiler aldık: "Şizofreni Amerika'da her yıl artıyor. Psikiyatride en çok reçete ilaçları şizofrenide yoğunlaşıyor En alt sosyal kesinv lerde daha fazla goruluyor. Bunda rol oynayan nedenlerı bilmemiz gerekmektedır. Ekonomik bozukluklar ve sosyal yalıtlanma, stresle ve zorlanmaları oluşturup şizofreniye yol açıyor. Yoksulluk ile baglantüı gıdiyor. Yerleşık olmayan yoksul gruplar arasında daha sık goruluyor. Şu gerçek kı genetik ve genetik yatlon644/20 lıklar başta geliyor. (Yüzde 75 oranında)" Genetik ilışkıyi daha da açmasını istedigimız konuk Dr. Rajiv Tandon bu konuda goruşlerını şoyle özetlıyor: "Aile yabnlığı ne kadar fazla ise, anne ve babada şizofreni o denli ortaya çüayor. Dede, hala, teyze 2. grubu oluşturuyor. Şizofreni bırçok hastalığın bir araya gelmesiyle çüayor ortaya. Hamilelikte dogum komplikasyonları, dogıımda aşırı stres ve viruslu enfeksiyon, hamıleligin ilk uç ayında şizofreni riskinı arttırıyor." Prof Dr Rajıv Tandon şizofrenınin bir beyin hastalıgı olduguna deglnerek şu açıklamaları yapıyor: "Beyin anomaliligi şizofrenide önemlı bir etkendir. Beynin hangı bolumünde bir bozukluk varsa hücrelerin mikroskobik incelemelerı yapılmalı, beynin boyut ve işlevsel gorüntulerı tetkık edılmelidir. Son yıllarda şizofrenlerin beyınlerınde dopamin fazlalığının asın uyanya yol açtıgı kabul edilmektedir." Aile iletişimi önemli Anne ve çocuk ilişküerinde çelişkili yaşantı şizofrenının ortaya çıkmasında etken oluyor. Anne çocuk ortak yaşamında hatalar "biz" degil, "ben" kavramının ustun olması, çocugun anlatmak istedikleri şeylerin bastınlması, çocugun çok baskı altında tutulup, her hareketıne kanşılması, çocuğa soylenilen şeylerle gösterilen davranış arasında çelişkilerin bulunması, aile içi üetışımını ve anormal duşunce bıçımlermı hastalanmış çocuga aktarılrnasının incelenmesı, şizofrenlerin ailelerınde hastadakı bozukluklan andıran duşunce ve iletişim bozukluklarınm bulundugu sonucunu getıriyor. Şizofreninin tedavisınde hastalığın şekline ve içınde bulundugu doneme gore hareket edilmesı gereklıligine işaret eden Dr. Rajiv Tandon, "Psıkofarmakolojık ılaçların bu konuda etkileri büyuktur. Şizofren tedavisinde yer alan noroleptik ilaçlar gerüimi azaltırlar, ruh aktivitesini duşururler. Bu arada hezeyanlar, halusinasyonlar ve obsesyon (zorlu duşunceler ve eylemleri) azalır.." diyor. ft '*'>otr' Prot"0rü D < Raiiv Tandon Vural Ahı