Katalog

Ya teknolojik atılım ya da sürekli bunalım Klasik iktisat, mali piyasa ve kısa vadeli politika, kalkmmanın ve refahın ana ekseni olan teknolojik atılımı engelliyor. Kalkmma ve refah, ileri teknolojilere dayanmadan mümkün mü? Bazı iktisatçılara göre, evet. Ama teknolojisiz, bilimsiz kalkınmaya blr örnek de yok. Bu tartışmayı başlatıyoruz... Ahmet Çakmak (*) ımılerı tek yol egıtım dıyor Kımıne gore ıse tek yol demokrasıdır Bazılan ıçın tek yol şerıat bazılan ıçın ıse devrımdır Bunlann hepsı arüamsızdır dıyemeyız gerçekten ıyı egıtım olmadan toplumsal gelışme mumkun mu' Deraokrasının olmadıgı yerde ınsanın ozgurlugu yetermce hıssedebılmesı ve gelışebümesı mumkun mu? Yeryuzunu bır adaletsızlıkler cehennemıne çevıren kâr peşınde koşanlar toplumıuıu aş madan ınsanlığı yoran ve hırpalayan mületler ve şırket lerarası rekabetı ınsanlıgın hızmetıne sokmadan guzel bır dunya mumkun mu ? Dolayısıyla tek yolun egıtım de mokrası veya devrım oldugu tezlerı anlamsız degıl otur dugu baglam dogru kavranırsa tabu Sozgehmı bunları ulkemızm polıtık gundemının veya ekonomık sorunlan nın bırıncı veya tek maddesı olarak algılamak oturdukla rı baglamın yanlış kavranmasıdır hatta vahım bır hatadır Gerçekçı bır amaç olarak toplumumuzun rahatla masını duşunebüınz Burada rahaüama üe kastım sorun larımızın bırlıkte yaşanabılecek boyutlara ındırılmesı bu sorunlar yuzunden hdyatlarımızın cehenneme donuş memesı bu sorunlaım varlıgının yaşamın tadını ve key fını çıkarabılmemızı engellememesı anlamma gelıyor Sozgelımı buqun ışsızlık ve yoksullugun varlıgına baka rak soıunlarla bırlıkte pekâla yaşayabılmekteyız de mek kelıme oyunu yapmak olur, kendıru kandırmak olur gerçeklen gorunuşe kurban etmek olur lımının gıderek artan olçude ıdeolojık bır renk taşımakta oldugu kanısındayım Günümüz iktisadının ortaçag kılısesının tutucu ve perdeleyıcı ışlevmı ustlenen en onemlı kurumlardan bırısı oldugunu duşunuyorum Oyle kı ıktısat ıktısadı olaylann anlaşümasında açıklayıcı degıl perdeleyici bır ışlev gorur hale gelmıştır Burada atıfta bulundugum ıktısat ana akım ıktısadıdıı akademık ıktısattır Bılımcüe rın ve polıtıkacılann çogunlugunun soylemıne egemen olan ıktısat da budur dır toplumsal hayatta ve ıktısadı yaşamda epey etkısı vardır, ama ıküsatçının elınde onu etkıleyecek bır ımkân yokrur, dogru ıktısadı şartlann oluşturulmasından başka Bu şarüar ıse serbest piyasa koşullarından ıbarettır Eger bu oluşmuyorsa suç polıtıkacüarındır Iktısatçı ıktısaden yapılması gerekenı soyler o kadar Ote yandan alternatif ya da radikal iktisatlann da konuya saglam bır bakış açısı getırdıklerı pek soylenemez Onlar kapıtalızm altında teknolojık gelısmenın olumsuzluklarını sergılemeye çalışmak teknolo jık gelışmenm kapıtalızmdekı rolunu açığa çıkarmak gıbı konularda onemlı katkılar yaptüar Ama çalışmaları teknolojık gelışmeye mudahale etmek bakımından yol gostencı olmadı Oysa, teknolojık gelışmeye mudahale ozellıkle bızım gıbı ulkeler bakımından yaşamsal onemı haız bır konudur Bunu aşagıda daha etraflı olarak ele al maya çalışacagım Siyasi partilerin karasızlığı Şımdı çıkar meselesının devıeye gırdıgı ıkmcı duzleme geçmek ıstıyorum Bunu yukanda polıtık sıstemımızm toplumsal karar alma sureçlermı guçlu çıkar gruplannın egılımlerı doğrultusunda bıçımlendırmesı olarak ıfade etmıştım Polıtık sıstemımızde karar alma sureçlerınden bırı derin devlet terımıyle ıfade edılen ve nasıl oldugunu tam olarak bümedıgımız mekanızma Otekı de seçımle hukumet olan partuerden oluşan parlamenter yapı. Bunlardan bırıncının teknolojık atılım tercıhırıe olumsuz tepkı verecek gıbı gorunmuyor 0 nedenle ıkıncı surece yanı parlamenter ya pıya bakmak ıstıyorum Bu yapının ana unsurlan olan partılerımız se çım kaygıları nedenıyle orta ve uzun vadeli kararlara yonelmekte zorlaruyorlar Bu yonuyle parlamenter yapının teknolojık atılım tercıhı lehınde unsurlar taşıdıgını soylemek mumkun degü Buna hemen hemen butun partılerımızı etkısı altına alan piyasacı ideolojiyi de eklemek gerekır Burada piyasacı derken mudahalecı poütıka ^ ~ ' ^ lara olumsuz bakan ıdeolojıyı kastedıyorum ^*1 Bu zaten gunumuzun egemen guçlerının terV^ cıhlerıyle de ortuşuyor Ve bu terrıhlerınde neredeyse rum partılerımızı etkısı altına aldı gını soylemek abartma sayılmaz Bunu yaşa yarak gormekteyız Duşununuz ulkemızde ve aslında tum dunyada mali sermayenin kısa vadeli çıkarlarına ters duşen neredeyse hıçbır karar ahnamıyor Bırakınız ters duşmeyı onun gıderek saldırganlaşan ve ardı arka sı gelmeyen ısteklerıne karşı koymak bıle mumkun olamıyor K Akademik iktisat ve teknoloji Akademık iktisadın teknolojık degışıme bakışı ıç ıçe geçmış kımı kabullerden oluşur Bunlardan birinci lşte toplumumuzun bu anlamda rahatlayabılmesı nın tek yolu teknolojik atılımdır. Okumakta oldugu nuz yazı bunu gostermeye çalışacaktır Aslında 21 Yuz yıla ve uçuncu bınyüa gırerken bunu gostermeye çalışan bır yazı yazmak zorunda kalmanın kendısı oldukça duşundurucu endışe verıcı ve uzucu bır durum Acaba nı ye bu kadar yalm bır gerçegı toplumumuza gostermek ona benımsetmek ıçın çaba sar f etmek zorundayız? Bu yalın gerçek toplumun kendısı nın ve onculennın çogunlugu tarafından neden gorule mıyor9 Belkı buradan başlamak en uygunu İktisadın tutucu özelliği Bu yalın gerçegın toplumun kendısının ve onculerının çoc)unlugu tarafından gorulemeyışının nedenı çıkar mücadelesidır Çıkar meselesı konumuz bagk mmdd devreye üa duzeyde gırer Bırıncısı, çıkar kavgası nedenıyle genel olarak sosyal bılımlerde ozel olarak da ıktısattakı ideolojik çarpılma, ıkıncısı ıse polıtık sıste mımızın toplumsal karar alma sureçlermı güçlü çıkar gruplanmn egılımlerı doğrultusunda bıçımlendırmesı dır Bırıncısınden başlayalım Mevcut halıyle ıktısat bı 643/8 si, teknolojık gelışme olgusunun kendısmı sosyal büımın ve o arada iktisadın dışında gormektır Teknık ıfadesıyle teknolojık gelışme iktisadın egzojen degışkenlerı arasın da yer alır Bunun nedeni basıttır Teknolojık gelışme fizık kımya bıyolojı gıbı fen bılımlerındekı gelışmelere baglı bır konu olarak gorulur Bu yuzden teknolojık geuşmenın ıçsel sosyal yasaları gıbı son derece krıtık bır konu ıküsadın alanı dışına ıtümıştır Oyle kı teknolojık gelışmeyle ugraşan ıktısatçüarın onde gelenlerınden Nathan Rosenberg bu konuyu kara kutu olarak adlandırmıştır tkincisi, ıktısatçıların dogru makro polıtıkalarm ızlenmesı halmde teknolojık gelışmenm de rayına otura cagma olan zımnı ınancıdır Bır başka ıfadeyle akademık ıktısada gore belırsızlıgın asgarıye ındırüdıgı bır ıstıkrar ortamında teknolojık gelışme maksımum hızına kendılı gınden ukşıı Bu da akademık iktisadın serbest piyasa fetişizminin bır başka yansımasıdır Iste bu ıkı kabul bırbırmı besler ve ıktısatçımn tek nolojık gelışmeye ilgisiz ve duyarsız kalmasına neden olur Ona sorarsanız teknolojık gelışme tabu çok onemlı Mali sermaye teknolojiyi engelliyor Bu soyledıklerımın teknolojık atılırru baltalayan ko şullan oluşturdugunu ve besledıgını gostermemız gere kır Bu mali sermayenin kısa vadeli çıkarlarııun ve serbest piyasacı ideolojinin teknolojik atılımı baltalayıcı olduklarının gosterılmesı demektır Once bırıncısme bakalım Mali sermayenın kısa vadeli çıkarlan üe teknolojık atüım arasında zaman ve mekândan bagımsız olarak çelışkı oldugunu soyleye meyız Oyle ya Mali sermayenin kendı çıkannı sanayı yatınmlarına donuşmekte gordugu şartlar olabüır ve bu da teknolojık atılımın fınansal engellerının ortadan kalk ması arüamına gelebüır Ama ışte konu o kı boyle bır donemde yaşamıyoruz Aksme mali sermaye kendı ıç devrelerıru kurmuş bu durumda ve o devrelerde hareket ederek kendı kendıru beslıyor buyudukçe buyuyor 0 bu buyurnenın bır patlamaya yol açabılecegıru ve o pat lamada ük yok olacaklardan bırmın kendısı oldugunu duşunemez Sermayenin doğası budur o mıyoptur Yazınm devamı 17. sayfada