Katalog

DÜ NYAMIZ NELERDEN OLUŞUYOR? 1) Suvdan madde, molekUl kri olufturmah üzere elektronyetlıma lle bir arada tutulan atomlardan yapılmiftır. Çok büyitk ımneler he ktttkçekhnl lle blrblrierine tutu /io/fi/uı iıtuilat^ ılari Urth Fermı, nukleer çağa onculuk etmış duzmelerce bıhmcıden yalnızca bırıydı Dığerlen arasmda kımler nv HANS BETHE Nazı Almanyası'ndan Amerıka'ya kaçtıktan sonra, 1935 yüında yüdızlann enerjı kaynağı olan fuzyon(fusıon) tepkımelerını keşfettı Bethe, ük atom bombalan'nın yapımında yol gosterdı ve hıdrojen bombalannın yapımına katkıda bulundu Ancak büım adamlannın kıtle ımha sılahlan uzerınde ça lısmaması gerektıgının farkı navardı. Atom 2) Atomlar, blr elektron bulutuyla çevrelenmlf yoğun blr çeklrdekten oluşur. Elektromanyetlk kuvvet, çeklrdek ve etektronlan blr arada tutar. J. ROBERT OPPENHEIMER Oppenheımer, ük atom bombalannın yaratüdıgı Los Alamos projesını yoneten ekıbın başındaydı Amerıka'nın hıdrojen bombası projesınde çalısmaya karşı çıkm a s ı sonucunda, 1954 yüında, as ^ e r ı sırlara ensebüır konumda olması sakıncalı goruldu ve uyesı bulundugu Atom Enerjısı Komısyonu'ndakı danışmanlık gorevıne son venldı 3) Çeklrdek, guçlti çeklrdek kuvvetleti adı verilen blr şeyle blrblrine bağlı ka lan proton ve notronlardan olufur. Proton 4) Proton ve nötronlann her bl rl, Uç kuarktan meydana gettr. Bunlor da, güflü çekirdek kuvvetleriyle blr arada tutulur ANDREI SAKHAROV KGB nın emrıyle, hıdrojen bombasının gelıstırılmesınde gorevlendınldı Genç Sovyet fızıkçı bır loloton gucunde bır sılah tasarladı Daha sonra, komunızmın çokmesını sağlayacak muhalıf bır harekete onculuk ettı ınşa edılen reaktor ıkı araba garajı buyuklugunde I >ır kapı tokmagı bıçımını aldı 7 5 metre genışlıgınie, 6 metre yukseklığınde ve yaklaşık 100 ton agırlıgında yassı bır grafit elıpsoıd 2 Aralık sabahı, Eyalet Bakanlıgı, Avrupa'da 2 mılyon Yahudının olduruldugunu ve 5 mılyonunun da tehlıke dlünda ol dugunu duyurdu Amerıkalı ve Japon delıkanlıları Guadalcanal'da oluyorlardı Fermı, sogukkarüı bıçımde deneye devam ettı I1 30'da kendısı ve çakşanları ogle yemegı ıçın ara Zlnclrleme tepklme, blr nötronun, uranyum ya da plütonyum çeklr Ogleden sonra kontrol kolları gerıye çekıldı verdı değl tarafından yakalanmouyla baflar. Ortaya çıkan dengesizllk, ve Fermı gulumsedı Uranyumdakı, zmcırleme tepçekirdeğl fUzyona ya da bölilnmeye zorlar. Bunun sonucunda kıme bıümının dogrulugunu ıspat ettı O andan ıtıenerjl açığa çıkar ve daha fazla çekirdeğl ayırmak üzere Ikl nötronun başı boş kalır ve dlğer çeklrdekler de böliinmeye baflar. Zlnbaren, bır bomba yapmak yalnızca basıt bır mu hendıslık ışıydı Atom reaktorunu 28 dakıka çalış clrleme bolünme sürer gider. tıktan sonra kapattı Wıgner daha sonra şoyle yazaprogramı, o kadar destek gormeyecektı Muttefık fızıkçüe caktı Bır suredır bır devı serbest bırakmak uzere oldurının çogu, radar gıbı orta değerde buluşlar yapmışlardı gumuzu bılıyorduk Hâlâ, bunu gerçekte yaptıgımızın farFermı ve dıger yurdundan edüen arkadaşları Macarlar kına vardıgımızda, ıçımızdekı esrarengız hısten kaçamıLeo Szilard, Eugene Wigner, John von Neumann ve yorduk" Edwaxd Teller üe Alman Hans Bethe bomba ekıbının Bu kuçuk reaktor, ılk atom bombalan ıçın plutonkalbıru oluşturdular 1939 yılında, hâlâ aslında resmı olarak yum saglayan uretıcı reaktorlere onculuk ettı 1944 yüında duşman olan yabancılar, Fermı ve Szilard, Kolombıya Unı Los Alamos'a hareket eden Fermı, 1945 Temmuz'unun versıtesı'nde bırlıkte nukleer reaktoru keşfettıler meıhametsız yenı sılahırun ılk kez test edılmesı ıçın New Bu çalışma, Chıcago Uruversıtosı'ndekı Manhattan Mexıco Çolu'nde hazır bulunuyordu Fermı, bu sılahın patProjesı'yle bırleştı ve CP 1 adlı gerçek boyutlannda ılk lama kuvvetını basıt bır deneyle kestırdı, once şafak onceatom reaktoru unıversıtenın futbol sahası tr±)unlerının alsındekı kadar sakın bır ortamda ve daha sonra patlama tında, çıft kışüık bır "squash" kortunun uzerıne 1942 yılınşıddetınm yarattıgı ruzgârda kâgıt parçacıklarını atın, ar da ınşa edüdı Bır ahşap çatı ıçerısuıde tabakakr halınde dından her ıkı durumda, kagıt parçacıklannm ne kadar yer EDWARD TELLER 1942 yılındd hıdrojen bombasını benımsedı ve hıç tereddut etmedı Rusya'dan çok korkan, Macar asıllı Teller, Sovyetler ılk atom bombası testını yaptıktan sonra yenı bır ımha programı ıçın kulıs oluşturdu Daha sonra Reagan'ı "Yıldız Savaşları" programı ıçın yureklendırdı değıştırdıgını karşılastınn Fermı 1954 yüında mıde kanserı yuzunden Chıcago'da oldu Amerıka'nın hıdrojen bombasını gelıştırmesıne karşı çıktı Bu sılah, 1949 yüında tartışüdıgında, buna "pratüctekı etkısı katlıam olan bır süah" dedı Onun ogutlerıne hıç kulak asılmadı Amerıka ve Sovyetler'ın süahlan ma yarışı dunyayı olum rıskıyle karşı karşıya bıraktı Ancak onun onemle rol oynadıgı nukleer enerjının nasü açığa çıkanldıgının keşfı, uzun vadede çok yararlı sonuçlar da dogurdu neredeyse sınırsız yenı bır enerjı turu keşfedılmıştı Richard Rhodes f ' Atom Bombasının Yapımı adlı kıtapld Pulıtzer Odulunu alan yazar Kısaltümış Metın Turgut Gurer Tıme 29Mart 1999 643/15