Katalog

21.Yüzyılın u •• I •* Attali, 21 Yuzyüda yasayacagımız butun alanlardakı degışıklıkler ve yenılıkler konusunda ongonılerını dıle getırırken, toplumdakı hemen herkesınkonuları rahatca anlamasını hedeflemıs Kıtap 458 sozcugu kapsıyor Tabıı one surdugu kavramlann çogu bugun bılım alanında çok sıkça kullarulan kavramldr Ornegın nanoteknolojı hıperdunyd gıbı Ancak Attdlı, kendısı de sozcuk veya kavram ureüyor ve gelecekte bunlarm hayatımızda oynayabüeceğı roller hakkında ıpuçları venyor 20 Yuzyüı "Şeytanın'DUnyası" olarak nıtelendıren ve şeytanın bıze tam anlamıyla yaşanmaz bır dunya bıraktığmı belırten Attdlı 21 Yuzyüın nasıl bır dunya olacagını kestırmenırı zorlugundan bahsedıyor ve bu konuda bır çok soru ortaya attıktan sonra "En onemlısı, acaba gele cekte bırlıkte yaşamaya devam edebılecek mıyız9" dıye soruyor "Bu dunyada sefülık ıçuıde boğulan yoksullar harap kentlerde yaşamak zorunda Luks ıçınde bogulup gu nahlannın altmda kalan zengınler ıçınse bu dunya çok kalabalık" Onagore "Ne bu yuzyılın başı ne de oncekı uygar lıklarda hıç bır koklu degışıklık ydratınamıştır dıyor ve 21 Yuzyü son ımparatorluk olan Rusya nın çokuşu Klon lama ve Internet le bdşldtnıştır dıyor Sozlukten bır ornek ACI Insanın her ne pahasma olursa olsun kurtulma ya çalışacagı ınsana ozgu ozellıklerınden bırı Daha acının nedenı bulunmadan acıyı yoketmek boylece ınsan bede nının temel sınyallerınden bırınden yoksun kalmak mum kun olacak 336 sayfa, 2 600 000 TL Deneylerle Bilim TÜBtTAK Poıpüler Bilim Kitaplan Çocuklann deneyerek, eglenerek ogrenmelerını ongoren kıtaplardan bırı daha yayımlandı Havab Deney ler Laboratuvanmızdakı Mutfdk Bıtkılerle Bılım bolurnle rınden oluşan kıtabın uk bolumundekı deneyler şurılar Her yer hava Havd ıter Degışen hacım Hava yukselıyor, Ruzgâr, Havanın gucu, Havada ha reket, Uçmak So lumak Ses ve Ha va Ana baba ve ogıetmenler ıçın notlar, Havalı oyunlar Ikıncı bolumde Mutfakta de ney Suyu emenler, Kaybolan su Islak vekuıu, Meyvesu yu, Tat deneylerı Ekşı şeyler Bdloncuklar, Hamur, Donma ve erıme Bıtkılerle büım konusundakı deneyler Buyumeye bdşlamdk, Buyumek, Bıtkıler ve su, Işıgı kullanmak, Çıçekler, Agaçlar, Eskıyı yenıleyehm Uzaklard gıdenler Bıt küer ve toprak, Yararlı bıtkıler Ana bdbd ve ogıetmenler ıçın notlar, Bıtküere ılışkın bılgıler Deneyler, basıt ve ko lay elemarüarla yapüıyor 72 renklı resımlı sayfa Jacques Attali, Çeviren: Kosta Sanoğlu, Güncel Yayıncılık Frdiısa Curnhurbaşkanlıgına ozel danışmanlık ve Avı upa Kalkınma Bankası Başkanlıgı ve unıversıte ogretım uyelıgı yapan, ekonomıst ve yazın adamı Attali, teknolojı, sıyaset, ekonomı, nufusbılım eko lojı bılım, sa nat gıbı fen ve toplum bılım lerı alanlann da 21 Yuzyılın kavramlannı ınceledıgı ve dolayısıyla 21 yy'ın bır manzarasını cızmeye kalkıştığı "Gele cegın ansıklopedısı'nı yazma denemesı yapıyor Ya teknolojik atılım ya da sürekli bunalım Baştarafı 8. sayfada Serbest pıyasacı ıdeolojının teknolojık atılımı baltalayıcı ol dugu ıddıama gelınce Bu ozellıkle Turkıye gıbı ulkeler açısından onemlı ve o nedenle bıraz uzerınde durmam gerekıyor Iktısat tarıhı, krızler, dalgalanmalar ve dış tıcaret teorısı uzerme yapüan çahşmalann gosterdıgı şudur Kapıtalızm dal galanmalarla yaşar Bu dalgalanmaların resesyon ve depres yon donemlermde çoğalan ıflaslar, şırket evlılıklerı, ışsızlık ve yoksulluk sonucu sıstem saglıksız olanları ayıklar, yeraden ya pılanır ve yenı bır genışleme evresının koşullan oluşur teknolojısınde temellı bır degışme olmaz mı ? Pıyasa, en etkm halıyle büe bunu saglayamaz Pıyasa her farklı parametre setı ıçın farklı çozumler verır Krıtık nokta burasıdır Parametrelerı degışurecek pıyasanın verecegı sonuçları da farklılaştırmak mumkundur Eğer mevcut dunya teknolojık yapısını verı ahrsak Turkıye gıbı ulkelere pıyasanın verecegı teknolojık gehşme ımkânları tatmın edıa degüdır, toplumurahatlaücıçapta degüdır 20 yüdır duşuk ucretler vergı kaçakçüıgı, ıhracat desteklerı kayıt dışı ve yasadışı faalıyetler, devlet ımkânlannın yagmalanması vb yollarla parasal sermayenın ozel kesımde olabüdıgınce bınkmesıne buınçlı olarak gayret edılrnıştır Bunun ıçın toplum agır çok ağır bedeller odemıştır Gelınen noktayı hep bırlıkte gormekteyız Kışüerın kâr peşınde olabüdıgınce serbest hareket edebümesmın saglanmasından baş ka bır şey olmayan pıyasa ekonorrusı ıle gelinen yer bellıdır Bu yer üerı teknolojı duzeyı degüdır Burada üerı teknolojı duzeyı, bugun ıçın mıkroelektronık, bıyoteknolojı, yenı malzemeler yenı kımyasallar vb anlamına gelıyor Pıyasa ekonorrusı bunu saglayamaz tersme verı parametrelenyle sureklı olarak mevcut teknolojık hıyerarşıyı bır başka ıfadeyle mevcut uluslararası içbölümünü yenıden uretır Turkı ye 20 yü once gorece kapalı ve koı umacı bır ekonomı ıken, açüc ve serbest bır ekonomıye geçışe bdşlayınca dış tıcaret payı doğal olarak arttı Eger dunya tıcaretmdekı payınız, sozgelımı yuzde yarım ıse mevcut yapüarla da yuzde 2 hatta 3 gıbı duzeylere gelebılırsınız Bu ıse sızın ıçın muazzam bır ar tış gıbı goTukur ama toplumsal rahatlama sağlamdz O arada dışd açümanm zorlamasıyla teknolojü< gelışme de yaşanır Bunlar rahatlama yolunda hızla üerlıyoruz bıraz zamana üıtıyacımız var umutlarıru yeşertır ama boşunadır konusudur) eğer üancüerden bırıncüere kaynak aktanmı sağhyorsa bu da teknolojüc ustunluk (farklüık) sayesındedır Boyle oldugu da gosterümıstır Ne yapmalı? Butun bu okuma sonucunda tum oklar aynı noktaya ısaret edıyor Müdahaleci strateji ve politikalarla teknolojik atüun. Acaba bu mumkun mudur? Mumkun olduguna üışkın argumanlarımı burada sadece sıralayabüecegım 1) Tarüısel olarak mumkun oldugu gorulmuş Colbert, Meıjı, Petro büınen orneklerıdır Son ve bızım ıçın onemlı ornek Guney Kore'dır Bu ulke 1960 yüından ıübaren uyguladıgı müdahaleci politikalarla buyuk bır teknolojü< atüım gerçekleştırmıştır Şu anda merkez ulkelere oldukça yakın bır ekonomıye sahıptır 2020 ydında en üerı teknolojüen uretebıkr duruma gelmeyı hedeflemektedır 2) Latın Amerüca ve Uzdkdogu Asya ulkelerı, o arada Turkıye mevcut sanayüeşme duzeylen, egıtümış ınsan gucu, altyapısı ve tecrubesı üe teknolojüc atüımı gerçekleştırebüecek durumdadırlar Gereken, bu bilince aahip biı siyasi iradenin ortaya çıkması ve toplumu ıkna etmesıdır Teknolojü; atüım bır kultur bır toplumsal seferberlık, bır zıhnıyet değışüdığı meselesıdır Boyle oldugu bu konuda çalışan sosyal büımcüer tarafından gosterümıstır Tabıı boyle bır sıyası iradenin ortaya çıkması yetmez Çunku teknolojüc atüım programı toplum kayndklarının üerı teknolojüer ıçın kuUdnümasım geıektırır Bunun olabümesı ıçın kaynakların üerı teknolojüer ıçın kullanümdsını ozendıncı cesaretlendırıcı ve yonlendırıcı aksını ıse cezalandıncı ü<tısadı sosyal ve hukukı polıtücalara ıhtıyaç vardır Bu ıse mevcut duzende gorece kolay yollardan para kazanmaya alışmış çıkarlarla karşı karşıya gelecektır Belkı merkez ulkelerın de ekonomık ve sıyası sabotaj gırışımlerıne maruz kalacaktır gonüdugu gıbı Turkıye'nın rahatlamasının olmazsa olmaz koşulu olan teknolojık atüım onemlı sıyasal engellerle karşüaşabüecektır Ama bır yerden başlamak belkı once aydınları buna ücna etmek gerekıyor (*) Prof Dr Ekonomıst M ogretım uyesı U 643/17 İki süreç daha Ancak tum bunlara eşlık eden onemlı ve paralel bır sureç daha vardır Tekrıolojık kabuk degıştırme Şımdı bu noktadan ıübaren yaşamsal bır ayrımı devreye sokarak ılerleme mız gerekıyor Merkez ulkeler ve çevre ulkeler aynmı Işte bu teknolojık kabuk degıştırme donemlermde merkez ulkeler yenı teknolojüere geçerken, eskımekte olanlan da çevre ulkelere bırakırlar Turkıye nın otomotıv, dayanıklı tuketım mal lan, tekstıl vb alanlardakı uretım ve tıcaret hamlelerıne bır de bu gozle bakmakta yaıar var Butun bu geüşmeler olurken çevre ulkeler gorelı ıyüeşmeler yaşayabılırler ama bu ıyüeş meler hıçbır zaman yazının başındakı tanımıyla toplumsal rahatldma sağlayacak boyutta olmaz O arada başta hegemonık (verımlılık bakımından en üerı, malı ve asken ustunluğe sahıp) ulke oknak uzere mer kezden yayılan ve medyadd, polıukada ve bılım çevrelerınde yankı bukn bır set, heıkese olabıldıgınce açık ve serbest pı yasa ekonomılennı telkın eder Bu sanayı kapıtalızmının şu ıkı vuzyıllık hayatında hep boyle olmuşrur Hegemonık ulkeden serbestleşme telkın edılır ama bu ulkenın kendısı dahü herkes korumacüıgı surduı meye çalışır Tabıı bunda en çok mer kez ulkeler başarüı olur Radikal değişim mümkün mü? Akademık ıktısadın anladığı şekılde pıyasa etkınlıgının koşulları oluşursa teknolojık atüım olmaz mı9 Yam teknolojık duzeyde bır sıçrama bır kopuş radikal bır degışıklık uretım Bugune kadar yapüdrı çalışmalar refah artiflannın teknolojık gelışmenın urunu oldugunu gostermıştır Refah ve rımlüık artarsa verımlüü< artışı da esas olarak teknolojık gelışme üe saglanır Batı üctısat tarıhı araştırmalan bunu goster mıştır Ote yandan merkez ulkelerın refahına olumlu katkı yapan çevreyle ücaretı (bu katkının derecesı onemlı tartışma Refah verimlilikteknoloji