Katalog

Uzun yaşam yarışında a Erkeklerin ortalama ömrü kadmlardan kısa. Hormonal farklılıklar ve yaşam tarzı bu eşitsizliği açıklıyor. S on ellı yıldır ortalama yaşam suıesı gıderek yukselen bır trend ızlıyor Hastalıkların teşhıs ve tedavısmde kaydedılen muthış gelışmeler, son yıllarda saglıklı beslenme ve spora verüen onem, sıgara karşıtı kampanyalar bu gıdışatı hız landıran etmenlerın başında gelıyor Bu sureklı degışımın ıçınde degışmeyen tek şey kddın ve erkegın yaşdm surelerı arasındakı fark Kddınkr dd erkekler de artık daha uzun yaşıyoı Ancak kddınldrın yaşam surelerıne eklenen yıllar erkeklerden fazla 1930'lu yıllarda Amerıkalı kadınların ortalama omru 61 6 erkeklerin ıse 58 1 ıdı 1997 yılında kadın ve erkegın yaşam suresı sırasıyla 79 2 ve 73 6'ya yukseldı Başka bır deyışle cınsler arasındakı fark 70 yıl oncesme gore yuzde 60 oranında arttı Bu gozardı edılemeyecek kadar onemlı fark, yaşblarda demografık yapıyı kokunden degıştırıyor 65 yaşın uzerındekı kadınların yansı eşını yıtırdıgı ıçın yalnız yaşıyor Eşını yıtırmış kadın sayısı eşını yıtırmış erkeklerin 3 katı 85 yaşında bu fark ıyıce açılıyor 38 dul erkege 100 dul kadın du şuyor Bu yaşlarda bıle cınsler arasındakı yaşam suresı farkı kapanmıyor Bu nedenle 100 yaşını aşmış kadınların erkeklere orara 9'a 1 Kadın erkek arasında ortaya çıkan yaşam suresı farkı yalruzca Amerıkaya ozgu bır olgu degü Tum ulkelerın demografık ıstatıstıklerıne bır goz aüldıgında kadınların erkekleıden daha uzun yaşadıgı goruluyor Bu gozlem, 200 yıl once ılk kez tutulmaya başlanan sağlık ıstatıstıklerı kadar eskı Bugun kadın erkek arasındakı bu fark, sanayı leşmış ulkeler ıçın de (Batı Avrupa'da 79'a karşı 73), gelışmekte olan ulkeler ıçın de (Orta Afrıka'dd 54'e karşı 51) geçerb Marmara Unıversıtesı Iş ve Sosyal Guvenlık Hu kuku ogretım gorevlısı Prof Alı Guzel'e go re Turkıye'de ortalama olum yaşı kadınlarda 67, erkeklerde 65 Bu evrensel fenomen, ılk bakışta, kadın ve erkegın bıyolojık açıdan farklı bır yaşlanma surecmden geçtıgı olasılıgını akla getırıyor Doktorlar kadınların nıçın dahd uzun yaşadıgı konusunda kesın bır şey soyleye mıyor ancak pek çok etmenm rol oynadıgı konusunda hemfîkırler Erkek ve kadın far kı dollenen yumurtdnın ana rahmıne duştugu anda başlıyor Temel farklüık genlerde erkege karşm 100 dışı dollenır Ancak anlaşüamayan bazı nedenlerden dolayı erkek embrıyolarda duşuk olayı bzlardan daha fazladır Sonuçta dunyaya gelme şansına erışen her 104 erkege 100 kız bebek duşer Bebek olumlerınde erkekler yıne ılk sıradddır Erkeklerde, olum rıskı erken çocukluk donemınde erışkın yaşa kadar de vam eder Erışkın yaşa gelen erkek çocuk, testosteron hormonunun etkısı altında er keksı davranışlar sergüemeye başlar Sonuçta trafıkte dıkkatsızlık, cınayet ve şıddet yuklu kavgalar erkeklerı yıne olum tuzagına duşurur 15 ıle 24 yaşlan arasında erkeklerde olum oranı hzlardan uç mıslı fazladır 25 yaşuıdan sonra kadın nufusu erkek Kadınların neden erkeklerden daha fazla yaşadıgı sorusuna bır yanıt arayışı dışüerde ıb adet X kromozomu bulunur ken, erkekler bır X ve bır Y kromozomu ta şıyor Y kromozomu hamılelıgın ıkıncı uç aymda, fetus testıslerının testosteron hormonu sdlgılamasıyla cınsıyet farkhlaşmasıru başlatıyoı Cınsıyet ozellıklerının belırgen leşmesınde fetus hormonlarının rolu bu yuk, ancak bu hormonlar yaşam suresının kadınlarlarda nıçın daha uzun oldugunu açıklamaktd henuz yetersız Ne var kı son çalışmalar fetus donemının üerı yaşlardakı çok onemlı oldugunu ortaya koyuyor Orneğın, normal kılonun altında dogan bebekle rın ılerı yaşlarda kalp krızı ve felç geçırme oldsılıkları, normal kılo ıle doganldrd oranla daha yuksek Bu baglam da ınsanı yaşamınm ba şında ethsı altına alan seks hormonlarının, yaşamının sonuna kadar ptkısı altında tuttugu dnIdşılıyor nufusunun her zaman ılerısındedır Estrojen ve testosteron duzeylen arasındakı fark yaşam suresındekı farklılıgı açıklamaya yetmıyor Ureme fonksıyonlannın normal seyrını surdurdugu donemde kalp krızı nskı kadınlarda daha duşuktur Bunun da nedenı ostrojendır Ostrojen LDL (kotu) kolestrolu duşururken, HDL (lyı) kolestrolu yukseltır Menopozdan sonra ostrojen duzeyı duşer, LDL yukselırken HDL dıbevurur Bu durumda yaşlı kadınlarda kalp hastalıklanna yakalanma olasılıgı yaşlı er keklerle aynı duzeye tırmanır Ancak menopozdan sonra ostrojen takvıyesı tedavısı (HRT) goren kadınların, yuzde 50 daha az kalp krızı geçırmelerının nedenı yıne ostrojendır HRT aynı şekılde felç, kolon kanserı ve Alzheımer hastalıgı rıskını azaltır HRT'nın soz konusu olmadıgı durumlarda dahı 30 40 yıl boyunca yuksek ostrojen duzeyınden yararlanan kadın hem daha saglıklı, hem de daha uzun omurludur Ostrojen goruldugu uzere kadını korur, kdlp krızı ve felç rıskını azaltarak uzun omurlu olmasını saglar Vucutlarında çok az mıktarda ostrojen bulunan erkekler, kadın hormonu eksıklıgını erkek hormonu testosteron hormonu ıle gıderırler Testıslerındekı Leydıg hucrelerı tarafından uretılen testosteron ana rahmınde ıken bol mıktarda salgıldnır, çunku bu donemde cırısel organları gelışmektedır Işlem sona ennce, bır yaş cıvdnnda hormon duzeyı ıyıce duşer Ancak eı ışkın yaşlara gelınce hormon du zeyı yıne yukselır 40 yaşına kadar hormon duzeyı yukseklerde seyreder 40'ından sonra duşuşe geçer Ancak bu duşuş yılda yu/de I 'lık oranlarda çok yavaş gerçekle "Elma" şeklindekl vücut yapısı "armut" şır Bu duıum sperm uretınıını etialemez testosteron duzeyı çok duşuk sevıyelere ın dıgı donemlerde dahı sperm hucresı uretı lır Erkeklık testosteron hormonunun dı şa vurumudur guçlu kasldrddn, saglam ke mık yapısından, kalın sesten ve kıllı vucut tan testosteron sorumludur Sperm uretmek ve ıçın gereklıdır Aynı zamanda lıbıdc ve cınsel guç konusunda çok onemlı bır ro oynar Testosteron aynca kadını erkekter ayıran en onemlı ozellık olan saldırganlık egılımını de pekıştırır Pekı, testosteror hastalıkla ra da zemm hazırlar mı? Yasal olmayan yollardan sporcuların aldıgı yuksek dozda androjenlerın (erkek hormonu) za rarlı oldugu bılınıyor Bunlar bılınçsız dav ranışlara karacıger tumorlerıne, kısırlıga ve kalp hastalıklanna yol açıyor Son yıllar da yapılan araştırmalara gore, yuksek dozda alınmddıgı dururnldrdd ddhı erkeklık hormonu ydşamı kısaltan hdstalıklara yol açabüıyor Prostat bunun en yaygın orneğı Pros tat bezınde testosteron, DHT denüen dıhıd rotestosterona (DHT) donuşturuluyor Bu hormon yuzde 80 erkekte, ılerı yaşlarda kısaca BPH derulen selım prostat hıperple Östrojen ve testosteron Kadın erkek arasındakı yaşam suresı farkı ılk kez embrıyonık donem de kendını bellı edeı Y homozomu taşıyan bperm hucrelerı X kıo mozomu taşıyan sperm lerden daha hızlı yuzer Bunun sorıunında 115 Erkek ve kadınlarda öi ABD'de erkeklerde olum nedenleri 1)Kalp hastahğı 2)Kanser , 3)Kozalar • 4)Felç ' 5)Kronık akciğer hastalıklan 6)Zaturree ve gnp 7)HIV enfeksıyonu 8)lntıhar , 9)Şeker hastahğı 10)Gnayet ABD'dı 1)Kalp 2)Kans 3)Felç 4)Kron 5)Zatu 6)Kaza 7)Şekeı 8)Bobr. 9)Kan < 10)Ateı Erkekler duygulannı kadınlar kaaar açıga vuramaz. 643/10