Katalog

Esneme: Beyinde değişimin eylemi Insanlar esniyor, balıklar esniyor, kemanalar, dahası, salyaları akan aslanlar da esniyor. Ama neden? Esneme konusunda yeni tezler.... sneme tuttugunda neler oldugunu bır duşunun Çenenız gergınleşır, burun delıklerınız buyur ve agzınız alabüdıgıne açüdıgındd ıçenye gıren hava cıgerlerınıze dolar Dolu dolu bır esnemeyse, boyun kaslannız sıkışır, kulaklarınız çınlar ve gozlerınız sulanmaya başlar Dahası, esnemeyı keyıflı bır ıç çekışle noktalayabüırsınız Henuz esnemedıraz mı 9 Merak etmeyın, yakında esnersınız Sız esneyınce karşınızdakıler de esnemeye bdşlayacakür Çunku esneme bulaşıcı bır şeydır Esneme bır başladı rra, onu durdurmak artık elde degıldır Gelgelelım, asıJ sorun esnemeyı durdurmaktan çok, neden esnedıgımızdır Ağzın alabıldıgıne açüdıgı bu altı sanıyelık eylem bıze, karşımızdaknu kuçuk duşurmekton başka, ne ışe yanyor olabüır? Esneme oksıjene du yulan bır gereksınım mıdır, kanda aşın mıktarda karbon dıoksıt oldugunun bır gostergesı mıdır, yoksa uyku saatının bır habercısı mıdır7 E Maryland Unıversıtesı ruhbılım uzmanı Robert Provine'e gore, esnemenın ışlevı yukarıda sayılanlann hıçbın degıl Çogu bılım adamırun daha derın ve ıçınden çıkılmdsı guç konularla ılgüenıp, ınsanların gundelık davranışlarını goz ardı etüklerıne dıkkdt çeken Provıne, esneme konusunu ılk kez cıddı bır bıçımde araşnrmaya karar vererek bu eylemi ne zaman, neden ve nasıl gerçekleşürdıgımızı su yuzune çıkarmak uzere kollan sıvadı Provıne ve ekıbı bu ınceleme sırasında beklenmedık bır şeyle karşılaştı Gorunuşe bakılırsa, esneme beyni nuçta hıçbınnm esneme egılımınde bır degışıklık olma dı Soluk almayı hızlandıran beden hareketlen de esnemeyı koruklemedı Provıne elde ettıgı bulgulara bır anlam veremıyordu Esnemeyle soluk almanın ıç ıçe olduğuna kendısını oylesme ınandırmışü kı, deneyı bır kez de oksıjen ve karbon dıoksıt oranlarını arttırarak ymeledı Ne var kı, sonuç aynıydı Ogrencüer oflayıp pulluyorlar, ancak es neme konusunda farklı bır tavır sergüemıyorlardı Oyleyse neden esnıyorduk' Beyin vites değiştiriyor Ttemple Unıversıtesı ruhbılım uzmanı Ronald Baenniger'e gore, beyra vıtes degışımıne hazırlamak ıçın esnıyoruz Deneklerının bıleklerıne devınıme duyarlı bantlar takan Baennıger onlardan gundelık yaşamlannı surdurmelenru, ancak esnedıklerınde aygıtın bır duğ mesıne basmalarıru ıstedı Ûa hafta sureyle toplanan venlerı ınceleyen bılım adamı, esnemenın etkınlık donemlennden once meydana geldıgıne tanık oldu Esnemeyı ızleyen 15 dakıka ıçınde denekler bellı bır koşusturma ıçıne gınyorlardı Provıne esnemenın beynı buyuk bır ışe hazırladıgı yonunde bol mıktarda nuktelı kanıt olduğunu one surerek, olımpıyatlara katüan atletlenn yarışma oncesınde, paraşutçulenn atlamadan once, oğrencüerın smava gırmeden, kemancüarın ıse konser başlamak uzereyken esnedıklerıne dıkkat çekıyor Ustelık bu kışıler yorgun ya da sıkkın olduklanndan degıl, yalnızca olayın "havasına gırmek1 ıçm esnıyorlar Baennıger'e gore bızı devınıme geçırecek bır şey olmadıgı zaman esnerız Gelgelelım, yataga gırmeden neden esnedıgımız konusu hâlâ gızını koruyor Belkı de uyanık kalmaya çabalıyor, ama enınde sonunda uykuya yenık duşuyoruz Esnemenın ınsana canlılık veren yonu nedır 9 Baennıger bunun oksıjen olmadıgını, ancak yanıtm yıne de kanda aranması gerektıgını one suruyor Esneme beyne ek bır kan akışı saghyor Kanın beyne ulaştıgında ne gıbı bır etkı yarattıgı tam oldrak büınmemekle bırlıkte, Baennınger bunun bıze neşe ve conlılık kazandırdıgına ınanıyor Bu kuramı destekleyen bır buluş da ınsanların ka değişime hazurlayan bır eylemdı Bılım adamlannın uzun suredır benımsedıklerı goruş, yorgun beyınlerırruze bır mıktar oksıjenle yenı bır soluk kazandırmak amacıyla esnedıgımız yonundedır Provme'e gore, bu goruş dogru olsaydı, o zaman oksıjene gereksınım duyan ya da aşın mıktarda karbon cüoksıt yuklu kışılerın boyuna esnemelerı gerekırdı Bu kuramın dogru olup olmadıgını belırlemek uzere, Provıne once lıkle ınsanlan esnetmenın yolkrını bulmak zorundaydı Bunu gerçckleştırmek sandıgından çok daha ko lay oldu Çunku ınsanlar habıre esnıyorlardı Provıne esnemeyı daha da sıklaştırmak amacıyla, bulaşıcı oldugu soylenınden yola çıkarak, ogrencüerınden bırkaçını bu konuyu araştırmdk ve uzerınde duşunmekle gorevlendırdı (Salt sozcugun agza almmasının büe ınsanda es neme duygusu yaratmasına kesın bır açıklama getırmek olanaksız Ancak bu yazıyı okurken belkı de esnemek ten kendınızı alamayacdksınız) Oflayrp puflamak Provıne m ogrencılen bır yandan farklı hava büeşımlerını solurlarken, bır yandan da esneme uzerıne kafa yoruyorlardı Uzman gozetımınde hazırlanan, kımı oksıjenı, hmı karbon dıoksıdı bol hava büeşımlen ogrencılerın daha hızlı soluk almalanna yol açmakla bırlıkte so643/4