Katalog

Pitonlar modellik yapacak Burma pitonu hayvan fizyolojisi ile beslenme arasmdaki Hişkiyi incelemek için 'model organizma' olarak kabul ediliyor. K alıfornıya Unıversıtesı Tıp Fakultesı Fızyolojı Bolu mu nden Stephen M. Secor ve Jared Diamond urı Natureda yer alan draştırmasına go IP Buıma pıtonu hayvan fizyolojisi ıle beslenme arasın dakı ılışkıyı incelemek ıçın model organızma' olarak ka bul ediliyor Doğa son derece geruş bır çeşıtbbğe sahıp oldu ğundan, bıyologlar bıyolojının belırlı aldnldrını mcelemede model orga nızmdkr ya da model sıstemlerden yararlanırlar Meyve sineği Dro sophıla olmaksızın genetık bılımm bugun erıştığı noktaya ulaşması olanaksız olacagı gıbı Xenopus gıbı amfıbıkler olmadarı da gebşım bıyo lojmde hıçbır ılerlerne kaydedıle mezdı Aynca eğer mürekkepbalığının sınırlerı laboratuvarda ınce lcnecek kadar buyuk ve saglam ol masaydı, sınırlerın nasıl çalışügı bılınemezdı Vi Bıyolojının klasık model orga nızmdkrı şans eserı olarak ve bıyo lojımn gelub bır alanma uygunlugun edenıyle bebrlenıyoı Secor ve Dıamond hayvan fızyolojısı alanmda belırb bır model organızmanın bulunmamdsından yola çıktüar Sındırım surecı bellı zaman çerçevesınde beslen meyle bağlantüı bır duzene sahıptır Bu sureçlerı ıncele mek ıçın bugune kadar hep bedenlerının boyutuna oranla az ve sık yemek yıyen ınsan ve fare gıbı kuçuk meme lıler modpl alınmışsa da, yemek yedıkten sonra metabo lızmalarındakı dalgalanmaların olçumlermın ve yorumlarınrn zor oluşu sorun yaratmıştır Buyuk ogunlerı duzensız aralık larla yıyen genç Burma pıtonu modelbge uygun goruldu Yetışkınlerı 6 5 metre uzunluga ve 100 kg agırlıga erışen bu hayvan yıyecegını butun olarak yutar ve gerektıgmde ınsan da dahıl olmak uzere buyuk memelılerle beslenır Nıtekım buyuk bır pıton kendı agırbgınm bırbuçuk katı agırlıgındakı bır hayvanı sındırebılır Bu da hay vanı araştırma ıçın tehlıkelı hale sokan bır ozellıktır Ancak genç olanlan bır kılodan az bır agır bktaciır zehırlı degıller ve fare lerle sıçanları yıyerek yaşarlar Irıce bır sıçan yutan genç pıton denn nefes alma dışında, neredeyse tumuyle hareketsız leşır Bu buyukluktekı bır hayvanı sındırebılmesı ıçın 5 11 gun gerekmektedır Bu sure ıçınde sındırım enzımlerının uretımı altı ka tına, metabolızmasmın hızı 40 katına (memelılerdekı 1 5 kata karşı) ulaşır Çok mıktarda da ensulın ve başka hor monlar uretıbrken besının hızla emıknesı ıçın bagırsagın emıcı yuzey alanı da ıkı katı artar Benzer bıçımde bobrek kutlesı de metabolızmasının urettıgı atıklarm hacmının artmasıyk ba^a çıkabümek ıçın ıkı katına çıkar Tum bu deufişımler pıtonun hayvanlann fızyolojık duzenın evrımı nın ıncelenmesı ıçın ıdeal bır model olrnasını saglarlar Ancak her şeyın bır bedeb bulunuyor Pıton da son yedıgı oğunun sagladıgı besınlerı kullanamadıgından depo ettıgı rezervını kullanarak enerjı sağlamak zorunda drr Bu duzensız beslenme alışkanbçjının pıtona bedeb oldukça yuksektır Nıtekım ınsan sındırım sırasında besm den aldıgı enerjının yabıızca % 9 unu harcarken, pıton rezervmden % 32 oranında enerjı harcar Ote yandan, ın san ve dıger memelıler organlarının ışleyışını ve sındırım sureçlerını korumak ıçın her gun enerjı harcamak zorun dayken pıton gerekmedıgı surece sındırım organlarını ve pek çok surecı durdurur Işte pıton ve Komodo ejderlen gıbı duzensız anıa buyuk ogun alışkanbgı olan hayvanldrla ınsan ve dığer memeblerın duzenlı beslenme alışkarüıkları arasındakı farkblıklar sayesınde canlıların metabolızmalarm ış leyışıne üışkın pek çok sorunun yanıtının bulunacagı umut ediliyor Feza Akça Kaynak Nature News Servıce 14 11 98 620/24