Katalog

Ooof OTT ııne Sanal ödeme modelleriKart Modeli Tanol Turkoğlu, TanoîT@yahoo com Yılbaşı gıbı alış verışın canlandıgı donemlerde bu olgunun sanal dımyaya yansıması da ozellıklp elektronık erışım altyapısının haylı gelışmış oldugu ulketerde dıkkate deger bır hdl almakta Ulkemızde Internet altyapısınm gelışımıne paralel olarak sanal tıca rette de artma gozleyecegız Ancak bıraz daha zama na gereksınımımız var Bazı perakendecı fırmalar da ha şımdıden sanal ortamdan sıparış alıp eve teslım agını kurmaya başladı bıle (Mıgros un sanal magaza sı) Bu yazıda gunumuzde emekleme aşamasındd olan sanal odeme modellerme genel bır bakışa ve bunlar dan en populer olan kredı kartı ıle odeme modelıne yer verecegız (dıger alternatıflerı de bır sonrala yazı da) versıyonunu kullanıcılarma dagıtması gerekır tkinci guvenlık sorunu bu bılgılerı saklayan fır manın verı tabanının dışarıdan veya ıçerıden gelecek bır saldın karşısında yetermce guvenlı olmamasıdır Geçen yıl benzer bır olay yaşandı ve K Amerıkada çok populer olan bır sanal spor magazasında bulunan kart bılgüerınm verı tabanında şıfrelenmeden saklan dıgı ortaya çıktı Üçüncii sorun ıse firmanın kendısının guvenılrr bır fırma olmarna olasıhgıdır Fırma aslında sadece bırkaç yuz tdne kredı kart nurnara bılgısını ele geçırmek ıçın Internet te sanal bır dukkan açmış olabüır ve kısd bır sure sonra da kayıplara karışabüır Grafık me raklüarı bu haben çoktandır beklı yorlardı Kai Krause kendı gelıştıı dıgı Krause klasık lerınden Kaıs Po vvertool (KPT s\s temıne bır yenısını ddha ekledı KPT 5 KPT photostop programı ıçın gelıştırılmış dıjıtal bır alet çantası Oysa KPT 5 fotograflann mdnıpulasyonun dan başka ışlemler de yapabüıyor Modullerden bırı bazı soyut şekıllerın uç boyutlu kesıtlerını dortboyutlu bır nesnesının ıçıne çızıyor dıgerı ıse yuzeyde yapay kıllar oluştuıuyoı Flaxporeı kısa surede karmaşık ge ometrüerı hesaplamdktd Programcıldr bu buluş sayesınde bırçok yenılıkler yarattılar Çeşıtlı konumlara gore ayarlandıgında sarmasıklara benzer şeküler renklı mozaıkler veya tıtreşen baoncuklar ortaya çıkıyor Bunun nasıl gerçekleştıgı hıç onemlı değıl onemlı olan burda daha once hıç gormedığınız şekıllerı gorebümenız dıyor Krause Bu gızlı dunyayı keşfetmek ısteyen ler surdtlı çalışan bır Pentıurn PC veya bol baglantılı Poweı Ma cmtosh edınmelen gerekıyor (Fıyatı yaklaşık 300 Mark) Bunları daha önce hiç görmediniz YENİ STANDARD: SET SSLın bu sorunldrmı Vısa ve Mastercard'ın bırlıkte geüştırmış oldukldrı SET mımdnsı gıderıyor Bu mımdrıdekı temel fark alış verış sırasındd kredı kartı bılgılerı yerıne sertıfıka denılen dıjıtal bır bılgının verı hatları ve fırma sunucu ortamları uzerınde dolaşması dır Boylece yukarıdakı uç guvenlık sorunu da ortadan kalkar Bu mımarının temel sorunu ıse henuz geçerlılık ve popularıte kazanmamış olmasıdır Turkıye de dahtl dunya uzerınde pek çok ulkede fınans kuru luşları bu mımarı ıle pılot çalışmalar yapıyor SET mımarısının temel bıleşenlerı kart hamüın de elektronık cuzdan yazüımı fırma sunucu ortamında ügılı yazılım, fınans kuruluşundd odeme sunucusu (payment gatevvay) ıle sertıfıkaların gerçeklıgmı kont rol eden sertıfıka otorıtesıdır (certıfıcate authorıty) Bu rrumarıde alış verış yapabılmenız ıçın bılgısayarınıza elektronık cuzdan yazüımı ve kredı kartınıza baglı bır dıjıtal sertıfıka almaruz gerekır (bunları sıze kredı kar tınızı aldıgınız bankanız saglar) Dijital Sertifika, kredı kartı verme yetkısı olan banka tarafından baglı oldugu sertıfıka otontesınden ahnır Bankanın kendısı de seıtıfıkd otorıtesı olabdır Her otorıtenın de bır ust otorıtesı vardır En usttekı (ro ot) otorıtesı ıse VISA veya Mastercard ın sertıfıka otorıtesıdır SET mımarısınde yer aldn temel bıleşenlerın tumu de dıjıtal sertıfıka almak zorundadır Dolayısıyla bu odeme yapısında yer alacak satıcı fırmaların web sıtelerı de (merchant server) dıjıtal sertıfıkalıdır SET mımarısı ıçın yazdımlar gelıştıren yazüım fırmaları urunlerının SET mımarısme uygunlugunu SETco adlı fırmadan aldcaklan SET MARK onayı ıle saglar Bu onayı almayan yazüımldrld yapılacak ışlem ler SETışlemı olardk kdbul edılmez Ancak mevcut durumda yazılımların bu onayı alma sureçlerı devam ettıgınden pılot çalışmalar bu onayı olmamış yazüım lar la da yapüabümektedır SET mımarısı bunyesı ıçınde SSL mımarısını de barındırır Bu da ozellıkle e cuzdanı olmayan kart sahıplerının ışlem ydpdbılmelerı ıçın fırma üe muşterı arasmdakı ışlemlerı SET gıbı yapmayı saglar Buna half SET (yan SET) derıır Bu yazı ıle ügılı web sıtelerı http //wwwvısa com http //wwwrnastercard c orn/spt h t t p / / w w w v ı bd c o m / c g ı bın/vee/nt/ecornm/set/m<mıhtml':)2+0 http //wwwsetco org Gelecek yazı Sanal Odeme Modellen 2 Elektronık Para ALTERNATİFLER Gunurnuz sanal dunyasında one çıkan odeme al terndtıilerı hıç kuşkusuz fızıksel odeme dunyasındakı nakıt ve kartlı odeme sıstemlermın sanal ortamdakı ız duşumlerıdır Yam kredı kartı veya banka kartı ıle ode me elektronık para elektronık cuzdan ıle odemedır Ozellıkle e para ıçın akıllı kart denılen mıkro ışlemcılı kartlar (smart card) da popularıte kazanıyor KART MODELİ : SSL ile SET'in MÜCADELESİ Ilk akla gelebüecek odeme bıçımı kart ıle ode me yapmaktır Odeme banka kartı veya kredı kartı ıle olabılır Ulkemızde fızıksel dunyada da banka kartı ıle odeme ımkanı olsa da henuz bu model bır turlu populer olamddı Bunda tabıı yuksek enflasyondan kaynakLınan vadesız hesapta duşuk meblag tutma zorunlulu gunun da buyuk payı vardır Kredı karfında ıse Turkıye dunya egüımlerını ya kından ızlıyor Avrupa nın uçuncu buyuk kredı kartı pazarı olan Turkıye ıçın sanal dunyada da favorı odeme modeli kredı kartı olacaga benzer Sanal dunyada, kıiernet te, kredı kartı ıle odeme modelınde ıkı teknık guvenlık art yapısını goruruz Bunlardan bırı Netscape tarafından gelıştırılen uzun suredır kullanılan Secure Socket Layer (SSL Guvenlı Soket katmanı) mımarısıdır Bu mımarının temelınde bu katmandakı verı ıletışımının şıfrelpnerek yapılması yatmaktddır (encryptı on) Yanı sıze ozel kredı kartı bılgılerınız Inteı net uze rınde alış verış yapmakta oldugunuz bılgısayarınızdan satıcı fırmanm ortamına (şıfrelenerek) oıadan da fırma ıle banka arasmdakı elektronık ortama aktarılmakta dır Tabıı bu bılgılprın satıcı fırmaya aıt bır sunucu or tamında sakldnması da soz konusudur (fırmalar sonra kı dlış verışlerınızde sızden bu bılgılerı bır daha ıste memek ıçın saklamayı tercıh ederler) Bu modelde uç tane guvenlık sorunu var Birincisi sız bu bılgılerı SSL ıle Internet uzerınden gonde rırken verı hatlarınm dınlenmesı sonucu şıfrelenmış bılgılenn elde edılmesıdır Şıfrelenmış bılyılet ırı dpşıf re edılmesı ozel bır mdharet ıster Burada şıfreleme sı lasmda kullanılan şıfre anahtarlanrun kaç bıtlık oldugu on onemlı kı ıterdır Standaıd bır brovvser yazüımı 40 bıt şıfrelemeyı destekler Bugun en gelışmış sevıye olan 128bıt şıfre lemeyı ABD Hukumetı ABD dışındakı fırmaların kul ldnmasıra ızne baglamıştır Ancdk bır ABD fırmdsmın referansı ıle bu sevıyede şıfreleme yetkısı alınabılır Ayrıca bu sevıyede SSL I destekleyebılmek ıçın de ıl gılı fıımanın mevcut bıovvser larm ozel donatılmış bır 620/14 Ilk bakışta kaba bır kol saatı gıbı duran bu alet aslında dunyanın en kuçuk dısk çaları Sharp MD MS 722 aynı zamanda çok fonksıyonlu bır alet Çevrılebılır ]og Shuttle halkasıyla ıstenılen muzık paıçaları •îpçılebılıyor veya her parça sanıye sı sanıyesıne ıstenılen yerden ıtıba ren çalınabılıyor Bu halka aynı zamanda bazı parça ısımlerını kaydetmek ıçın de çok pıatık Içmdekı bu hafıza dınleyıcılerın spor yaparken (koşarken) dınledıklerı muzıgın kusursuz olarak algılanmasını saglamakta Dıskçaların dıger bır ozellıgı ıçınde bır şarıorun bulunması Kullanımdan sekız saat sonra prıze takılarak şar] edılebılmekte Çevir ve dinle Devlerin dansı James Cag ney ve Mar lene Dıet rıch gıbı bugun artık hayatta ol mayan bu çok unlu sınema sanatçısı tek rar yasatümaya çalışüıyoı Bu ıse gırışen Vıı tuel CeİPbnty Pro ductıons adında kuçuk bır Ameı ıkan fırması Uyguladıgı teknık le sevılen sandtçıldrın dıjıtdl rekonstrukiiyonunu yapabılıyoı Fıı ma ılk once sanatçıların kafalaıını aslma uygun bu bıçımde bıl gısayar modellerme donuşturmekte Munıklerı dışarddn ayarld nan sanatçı modellen aynı zamanda orıjınalınden kopya edılen yapay sesleıle de konuşabılıyorlar Dudak hareketlerı otomatık olarak mettru tdbp etmekte Kafa modeli tamamlandıktan sonta bırçok ışlem ıçın hazır duıuma gebyor Govdeler boy bos açısmdan benzer bugunun yaşayan sanatçılan arasmdan seçü dıkten sonra en uygun olanı kafa modelıyle bırleştırılıyor Fırma bu teknıgı ılk olarak WC Fıeldde uygulamış dıger starlar bun ddn sonra ılave edılecek Firmanın amacı şımdılık bellı Yarattık ları modeller smema ıçın duşunulmemış bunlar oncelıkle rek lam fılmlerı ve sergı vıdeolaıındd kull.uıılricHk