Katalog

jnternet'te SPAM iletileri, korunma yolları Reklam amaçlı gönderilen elektronik posta iletilerinden nasıl korunmalı? Çağrı Yücel Ethem Alpaydın * Başörtüsü, mini etek, vb. S on zamanlarda çogumuz elektronik postalarunızı okumak uzere lnternet e baglandığımızda şahsımıza gondeı üen ıletüer dışında gıttıkçe artan sayıda nere den geldığı pek açık olmaydn kamı zaman üan hmı zaman sa degersız başka bılgüer taşıyan bırkaç mektup buluyo ruz Bunlar ya hıç bakmadan ya da şoyle bır goz atüdıktan sonra süıruyor Bıraz zaman varsa postanın sonunda belırtılen adreslere kımı komutlar gonderılerek yemden gelme mesı ıçın başvuruda bulunuluyoı internPt uzerınde aynı mesajın yuksek sayıdakı kopyasının, bu tıp bır mesajı alma talebınde bulunmamış kaşüere zorlayıcı ratelıkte gonderümesı Spam olarak adlandırüır Buyuk bır hızla yaygınlaşan lnternet hsa 7amanda hıç de kuçumsenmeyecek bır tıcan pazar halıne gelmıştır Bu oluşum ıse doğal olarak reklam sektorunun de yavaş yavaş lnternet uzerıne kayması üe sonuçlanmıştır Intçrnet uzerınde reklam verrnerun çok kolay ama bır o kadar da lnternet etıgıne aykın yolu Spam üetılerıdır Bu tur reklamda ılan metnının gonderüeceğı e posta adreslen web sayfalarından, tartışma gruplarının uye lıstelerınden veya haber obeklermden rasgele olarak toplanır Malıyet gonderen kı şı ıçın çok duşuk oldugundan yapüacak reklam da bır he def kıtle seçılmez Reklamı yapılan urun ıse genellıkle değersız tuketıcınm kandırılmasına yonelık ve hatta yasadışı olabüır Spam dığer yontemlerden farklı olarak reklamı yapan ıçın çok ucuzdur Butun yuk doğrudan lnternet servıs sag layıcı ve son kullarucı tarafından karşüanır lnternet e telefon şebekesı uzerınden bağlanan kullanıcılar, Spam detılerını sısternlerıne ındırmek ıçın bır ucret oderler bunun da ote sınde alman ıletüerın okunması sılınmesı tekrar gonderü memesı ıçın başvuruda bulunulması cıddı bır zaman kaybı na yol açar Dahası Internet servıs sağlayıcüan Spam üetı lennı tdşıyabümek ve olumsuz sonuçlanndan sakındbümek ıçın gerek teknolojık gerekse ış gucu açısından hatırı sayılı bır kaynak harcarlar Yapılan bu harcama doğrudan abone lık ucretlerıne yansıtılır Gunluk olaıak alınan bırkaç Spam ıletısı onemlı qo runmese de gereklı onlemler alınmadığı takdırde Intpr net ın gerıışlığı de goz onunde bulunduruldugunda, gunluk alınacak onlarra Sparn ıletısı kısa surede kullanılan e posta adresıru ışe yaıamaz hale getırecektır Spam ıletüerının engellenme&ı buyuk olçude servıs sağlayıcılara, sıstem yonetıcılerıne duşen bır gorev gıbı goruribe de son kullarucı olarak bu tıp ıletılerden korunmaya yonelık yontemler soyle ozetlenebüır • E posta adresı kışıye ozel bır bılgı olarak değerlen dırümelı mumkun olduguncd guvenüır kışı ve kurumlar dı şında uçuncu kışıleı ın oğrenmesı engellenmeh • Web sayfalarmdd, prdgram mdırmek veya başka bır başvuru sırasında doldurulan formlarda, elden geldığınce normalde kullanüanın dışında bu gıbı amaçlar ıçın ayrümış üancı bu: e posta adresı (hotmaıl yahoo vb) kulla nılmalı Eğer varsa, form uzerınde başvurulan kurumun bu bügüerı başka kuruluşlarla paylaşmayacağmı belırten se çenek ışaretlenmelı • Tartışma lıstelerıne uye olunduğunda, gızlı uyelık ayarlaması yapılmalıdır Bu ışlemın nasıl yapüacağı konu sunda lıste yonetıcı&ınden bılgı dlınabılıı • Haber obeklprıne gönderilen üetüeıde mutlaka normalde kulldnılanın diijirıda ıkıncı bır e posta adresı kullarulmalı • Kolay paraka7dnma tıpmdekı alınan ıletı belırlı sayıda başka kullanıcıya gonderılırse para veya başkd kaza rumlar elde edüecegıru anlatan ıletüer başka kullanıcıla ra yönlendirilmemeli. Bu tıp ıletüer kesınlıkle vaat edüe nı vermedıklerı gıbı kımı zaman bınlerce kullarucıyı dolaşan üetı sonunda bır Spam gonderıcısı ıçın kolay bır adres kaynagı olmakta • Sıkça gorulen, Internet te karşılaşüan vırusler haklanda kullanıcüan uyaran üetüer Hoax olarak adlandırüır ve asüsızdır Bu tur üetüeı de başka kullanıcılara yonlendırümemelı, dıkkate alınmamalı • Genelükle alınan üetıde bu tıp üetıler dahd sonra alınmak ıstenmıyorsa belırlı bır adrese bır komut (çoklukla REMOVE) gonderümesı ıstenıyor Bu ışlem kesınlıkle ya pümamalı Yapüan bu tıp başvurular çogu zaman dıkkate aknmazken kımı zamanda e posta adreslerının dogruluğunu kontrol etme amacına yonelıktır Yenı açümış bur e posta hesabından bırkaç adrese bu komutlar gonderüdığınde lasa zamanda çok sayıda Spam ıletısı alınmaya başlamıştır • Alınan üetı yanıüanmak, bu: şıkâyet yapümak ıstenı yorsa bunun ıçm posta yazüımının yanıtla (reply) seçeneğı kullaralmamalı Bu durumda mesaj buyuk olasüıkla ügısız ya da gerçekte var olmayan bır kuUarucıya gıdecektır Eger mesajın kendı ıçerısınde bu posta adresı veya telefon nu marası verümışse bunlardan yardridnümalı • Ozellıkle aynı kuıum veya kışıden çok sayıda alınan Spam üetüerı karşısında kesmlıkle kaba kuvvete, üetüerın geldıgı sısteme, kuruma veya kışıye karşı bu saldırıya baş vurulmamalı • Aynı yerden fazla sayıda Spam ıletısı alınıyorsa mumkunse üetüer açık başhk bügısı üe bırlıkte kullarucırun veya gonderen sıstemın servıs yonetıcısıne üetümelı Ulkemızde Spam üetüerınm onlenmesıne yonehk ça lışmalar bır suredır AntiSpam Organizasyonu tarafın dan gonullu kuruluş ve kışüerın katkılarıyld yurutuluyoı Gerek son kullanıcının gerekse servıs sağlayıcı ve sıstem yonetıcüermm Spam üetüerı ve engellenmesı konusunda büınçlendırümesı ve bügüendırümesı yonunde çalışmaları nı surduren organızasyon aynı zamanda Turkıyedekı durumun boyutiarının tespıtı ve bu konuda alınabüecek dıger onlemler konusunda da çalışmalanna devam edıyor Spam üetüerı orüpnmesı ve yapüan çalışmalar konusunda daha detaylı bılgı ıçın organızasyonun web sıtesınden (http://www.spaxn.org.tr) büqı dlınabüeceğı gıbı spam@tpam.org.tx ddıe t>ıne de başvurulabılır Unıversıtede basortusu gıytlebılmesını savunan bır kısım kışı der kı "Nasıl kı ısteyen kadın oğrencı mını etek gıyebılıyorsa, ısteyen kadın oğrencı de basortusu gıyılebılmelı" Bu benzetme once mantıklı gelıyorsa da dusununce hatalı olduğu anlasılıyor çunku mını etek bır gıysı ıse de basortusu gıysıden, veya bır aksesuardan otedır, bır ınanan semboludur Mını eteğın arkasında yatan bır ınanç sıstemı yoktur belkı sadece mını eteğı gıyenın bacaklarının guzel olduğuna daır bır mana vardır Basortusunun arkasında ıse bır ınanç sıstemı, bır dın vardır Dın olduğu gıbı ınanılan, doğruluğundan hıçbır zaman şuphe edılmeyen ınançların butunudur Bılım ıse ancak deneyle doğruluğu gosterılebılen onermelerı doğru olarak kabul eder, deney gereklı bılgı ve teçhızata sahıp herhangı bır kışı tarafından tek rarlandığında aynı sonucu verır Bılımde varsayımlar bır deney ıle doğruluğu veya yanlçlığı gosterılene dek suphe ıle kabul edılır Dın ve bılım, ılkı pesın kabule, ıkınası ıse doğruluğun deneyle ıspat edılmesıne ve o ana dek şupheye dayandığı ıçın farklıdır Unıversıtelenn başortulu oğrenalere ısteksızlığı bu kısılerın gıysılerıne değıl onların sorgulamadan peşın kabule yatkınlıklarına ve bılımın temelı olan şuphe ve deneyle edınılen bılgıye olası uzaklıklannadır Bu tabı kı dmdar kışı unıversıte oğrenası veya bılım ınsanı olamaz demek değıldır Bılım tarıhınde dındar bırçok bı lıma vardır, orneğın genetıkçı Mendel ve olasılık kuramı uzerıne çalışmıs Bayes bırer rahıptı Ama bunu yaparken bu ıkı sıstemı kapsam açısından bırbırınden ayırmak gerekır Dının ve bılımın amaçları farklıdır Nasıl kı tyı bır ınsan nasıl davranmalı sorusuna yanıt fızık kıtabında bulunmazsa yasarlarla yapılarının detayları da Kuran'da aranmamalıdır Bılım evrenseldır Bılımın amacı evrenı tamamen anlamaktır ve bu amaç ıçın bılım msanları bugunun unıversıte oğrenalerının bır kısmı geleceğın arastırmaaları olacaktır beraber çalışır Bır ulkeden bır bılım ınsanının bır varsayımını başka bır ulkeden bın deneyle doğrular 1997 Nobel Fızık Odulu ıkısı ABD'lı, bırı Fransız uç kışıye, Kımya odulu de bın ABD'lı, bın Ingılız, bın Danımarkalı uç kışıye verılmıstır Bılım nasıl ulkeler ustu bır uğraşı ıse dınler ıle de kısıtlanamaz veya dını ınançlara dayanmaz Dın bılıme temel alınsaydı bugun bırbınnden farklı Islam fızığı, Hırıstıyan fızığı vb gıbı bır karmasa olurdu Dın ve bılım ınsan yasamının ıkı farklı boyutudur, bunları ust uste veya karşı kar sıya getırmemek gerekır 1970'lerın baslarında fızığı Uzakdoğu dınlerıyle bağdastırmaya çalısan bır suru kıtap yazıldı, bu konulara yakın zamanda yapay zekâ da eklendı ama bu mayonez kıtapların bılımsel olarak hıçbır değerı yoktur, dınsel bır değerı ol duğundan da suphelıyım Dının ıçınde bılımsel kanıtlar arama nm, orneğın dın kıtaplarında yazılanları yemden yorumlayarak en son bılımsel bulusları yazdığını one surmenın de, dındar ınsanlara ne yarar sağlayabıleceğını bılmıyorum Benzer sekılde bılımsel bır gozlukle dıne bakmak da bana uygun gelmıyor Tek bır ınanç ve amaç etrafında toplanmıs bır grubun dağınık bıreylere karsı evrımsel bır ustunluğu savunulsa da herhalde hıçbır bılımcı bır Muslumanlık genının varlığını savunamaz Dın ve bılım, her ıkısı de, ınsanın zekâsından ılerı ge len, dunyada bır duzen arama çaba sından doğmustur Ama bunlar bırbırlennın yerıne geçebılecek ıkı farklı açıklama değıldır, amaçları ve alanları farklı ama ıkısı de gereken ayrı sıstemlerdır (Dıpnot Aynı sekılde egemenlık mılletındır/ Allahındır'da da esasında bır çatısma yoktur çunku gerçekte her ıkı tarafın kastettığı farklı ıkı "egemenlık"tır) Dın ve bılımın ınsanın ıkı farklı gereksınımme hıtap ettığı, bırbırlerıyle çelışmedığı ve bılım yaparken dının karıstırılma masının gerektığı (aynı sekılde ıbadete bılımın karıstınlmamasının gerektığı), geleceğın bılım msanları olmaya aday unıversıte oğrencılerı tarafın dan kabul edıldığı zaman basortusu gerçekten bır gıysı detayı olur ve unıversıtelerde bır sorun kalmaz * Doç Dr Boğazıçı Unıversıtesı Bılgısayar Muh Bol * Çağrı Yucel, Koç Unıversıtesı 659/15