Katalog

T1 yılı T2 yılı (ionraki depremin yılı) t laıla dolu beton ıı me bına ınşa edılmesı de üfin şanmdandu Buna çok uruza çalışdn tasarımcı kıtlesınden bazılannın dıkkatsızlıgı ve savruklugu da eklenınce 17 Ağustos ta oldugu gıbı atPtler kıyamete donuşmektedu Yıllar boyu gizli bir drama hazırlanış dönemi Tekrarı, Tekrarı Ne yapılabilir? Yukanda anldtılan ıkı dna kusur kaynagı grubu Turkıye dekı kentsel yapılaşma ve bına mute ahhıtlıgındekı sureç bozukluguyla ıç ıçe etkısını gunumuze kadaı surdurmuştur Şekil 3 tekı dıagıamda şemalaştırılmış oldn afetlere karşı duyarsızlüıgın zaman ıçmdp degışım dıagramı genel kamuoyunun oldugu kadaı meslek çev relerının de konuya yonlendudıgı ılgının ma alesef çok geçın kdtakter tdşıdıgını gosteımektedır Alet lerı ızleyen dy mertebebmden kısa bır sure ıçerısınde uzun soluklu onlemler konusunda gurulru kopanlır toplanülar yapılıı komısyonlaı oluşturulur Ancak yıl mertebesınden uzuııca zaman geçtıgınde eskı surece donulmuş olmakta dır Hatta dıagramdd goruldugu gıbı duyarlılık yogunlugu sıfınn altına duşebılrnektpdır Taşınmaz maldan rant edın me hırsıyla ydpım suıec ındekı tum dığeı hastalıklar bır araya geldıgmde ınsanoglunun gozu donmuş olur Sadpce guvpnılmpzlığı eskıden büınen arazı parçası uzerınde degıl kıyıd<m kazanılmak uzere aceleyle doldurulmuş ve hıç sıkıştırılmamış arazı parçaları uzerınde bıle bına yapunına geçılır Bunun toplumsal bir cinayet oldugu son derece açıktır Ama suçlusu sadece tek bır muteahhıt degıldır Yasalardakı boşluklaı bazı yasaların uygulanmasındakı ger r, pklıkler bu surecm kaçınılmaz parçası halıne gelmış olan beledıye meclıslerı başkanları ılgılı bakanlıkların yonetı cıloıı meslek kuruluşları ve hepsının otesmde bu tur dra matık konunun mevcudıyetınp gozunu kapamış kulaklarmı tıkamış sıyasal erk sorurnluları hep bırlıkle kalabalık bır suç ortagı kumesı oluşturuılaı Bu satularm yazarı deprem ve dfet konularıyld ugrdbimş deneyımlı bır muhendıs olardk kendibinın ve kendısı durumunda olanların da suç oıtdklıgı ıçınde bulundugunu bu ydkınlardakı çeşıtlı televız Sosyo polltik duyarlılık Şekll 3: Afetlere karfi duyaruzhk diyaframı Ancak seıt duzenlı jeolojı ve zemın uzerındekı ozel buyumuş deprem kuvvetlerıne maruz kalmayan bınalarırı bıle koklu bır kaütesızlıgm urunu olarak yıkılıp gıttıgı dıyar laıdu kotu zemme depreme ddydnıklı yapı otuı tmdnın ola naksızlıgı açıktu gelışnıekte olmaktan tam kuı tulmuşlugu tdttujilabılpıek bazı ulkelerde kentsel yapılaşma surecıne mudahalede daha cesuı adımlar itıldıgı bılınmekiedır Yunanıstanla Portekız nufusldrının a/lıgı ve kentlere akımınm azalmışlı gıyla Turkıye ıçın bır ornek oluşturmayacak gıbı durabılır Ancak bu benzersızlıkleı ı çok geçersız kılan onemlı bır hu sus bu ulkeleıde sıyasal erkın merkezı hukumet yerel yonetım guçlerı olarak olayın uzerıne gıtmede ortaklaşa bır tavır gfelıştırebümış olmalarıdır Turkıye mızde de buna benzer bır tavmn gehştırılmesıne gayıet etmek burum burcuk tekıl bazı ıdarı onlemlerın peşınde koşmak tan çok daha onemlı gozukmektedır Yıllarca peşınde ol dugumuz yapıda kalite denetimi ve sigortalaması mekanızmasının soz konusu tavır ve duyarlılık sureklılıgı saglanamaması halınde tek başına bır çozum oluş turamayacagı açıktu Halen çeşıtlı devlet kurumlarında buyuk bır aceleyle ve yeterince irdelenmeden hazırlıgı yapılmakta olan bazı yasal duzenlemeleıde gıuplaı haluıde ve bazen bıreysel olarak bızlerın de goruşlerı alınmış oluyor Anrdk olayın sosyo teknık boyutunun duşunulmedıgı ve ışleme mekanızmasuıı canlandırabılecek yeterınce mızansen tasarlanmadıgı gozlenmış olup yetkılıleıe bazı konulaıın bıraz daha ısrarla ırdelenmesı gprektıQı hatulatılmıştu Alet olayıyla en yakından ılgılı gıbı gozuken kuruluş lann sıyasal ust sorumlularuıın yeterınce ıncelenmeden ve ayrıntıları hazırlanmadan çok acele hayata geçırılmış duzenlemelerının verımlı bır ışleyış saglayamdydcdgını kestuememelerı buyuk talıhsızlıktır Yapıda kalıte bununla baglantüı eksıklı gedıklı de olsa bır sıgortalama aynca onemlı projelerde sorumluluk taşıyabüecek bu uzman muhendıs gıbı kavramlarm yasal çerÇeve kazanması memnunıyet vencı bu adundıı Hazırlü< donemmdekı yeterınce pışrrılmemış ve ırdelenmemışÇpluşunun yarata cagı süontüar bu yana olaya karşı toplumsal tavır oluştur madah yeteısızlık muhtemel duş kınklıkldrınuı ana sebep lerını oluşturacak gıbıdır Yapı kalitesi denen muamma Dığer bazı hatalaıla buleştıgınde hasar rıskun çok yukselten bır dıger kusuı kaynakları grubu kavramsal ve tasarımsal eksıklık ve bozukluklar üe ılgılıydı Geçen yazıdakı tabloda 5 ten 15e kadar 11 kusurun bır toplamı olarak ozetlenen bu grupta bına genel mırnarısındekı foını vc geometı ı bozukluklarından ınatla ınce kolon yapılması na kadar uzanan bır dızı hata yer alıyordu Bu arada yanal rıjıtlıgı çok azaltacak bıçımde asmolen doşemc sıstemle rınde oluşan ınce yayvan kırışlerın ya da bınalann gırış kdtlarında oluştuıulan zayıf katlardakı kolonların uygunsuz lugu gıbı onemlı anlayış kusuı ları da bu grupta yer alrnak tadır Tablodakı lbdan 19 a kadar dort kusuı ıse dugum noktasmdakı kolon kırış bırleşımleıınm tokluktan uzak olu şu sonucunu doguıarı kusıulaı üe kayma kesme kavramla rının hafıfe alınışırnn urunu olan yaklaşım ve kusurları gos tprmpkteydı Buıada kısaca beturüenen bu son 15 hata VP kubuı tu runun ortak onemlı bu ozellıgı "ciddi bir yapı denetizni düzeneği sayesinde büyük ölçude engel olunabilecek uygunsuzluklar" olrnalaı ıdır Kaliteli yapı denetimi Bunların oluşumu enyellenebüdıgınde ya da en azmdan zorldştınlabıldıgınde kusuı ııskının azalacagı kesındır 17 Agubtos un acı bıı toplumsal şamaı gıbı yuzumu/e fıı lattıgı bu gerçegın Tuıkıyo gıbı depremı bol bu ulkede bı lınıyoı olması gerekudı Ve bılınıyordıı da En azından bazı uzmonlar bazı teknık meslek kuıulu'jlaıı yapıda kalıtc de netımınm akılcı saglam kavıamsal temelleı uzeımde cıddı bır uygulama kurumldbması kazanması geıektıgını anlatıp duı muşlardır Heı dpprcm ya da buyuk sel atetındpn sorı ra gundeme gelen yapı denetımıyle ılgılı yasal duzenleme ler geıecji lasa bu sure sonrası kendını yenıderı gosteıen duyarsızlık ve lehavet ortamında unutulup gıtrru^tu Bıı ıırıutkanlıgın ve uınuısamazlıgın uıunu olan "taşra betonarmeciliği" ıse bılgıye ve deprem rıskrne karşı dıkılmij bır gozu kaıalık anıtıdır tnsan canına mıllet rnalı na saygısızlık ıle bılgıyı ve aynntüara o?pn gosterme enıe gını teddetme tavn bu anıtın temellprını oluşturmuştur Anıtın heyula govdesı ıse kentlere ırısan alomrnın dogurdu gu ve yukarıda sozu edılen kentsel arazı ıant hırsıyla gozu donmuşlugun besledıyı bır ucubedıı Kentlere hucum su recındp rısklı jeolojı ve zemın kavramlarına kulak asılmaz lık olgusuna oncekı bolumde degınümıştı Bılgısızlık ve umarsamazlık sımgesı kuçu(cu)k taşra (ya da buyuk kent ler yan mahallelen) bına muteahhıdının şanı zaten arazıye falan dıkkat etmemektedır Ama bunun yanı sıra beton gıbı saglarn benzet mesıne meydan okuyarak bu çılekeş beton malzemesıne fevkalade kotu davranılmakta ve akıl almaz ırüı ufaklı hata Aklı başmda Turk teknısyenınden Tuık muhen dısme Turk araştırmacısına duşen bu acele ve haznlıksız sıstern donuşumunun çok dıkkatlı ızleyıcısı ve ırdeleyıcısı olmaktır Orada dogacak kuçuk rant paylaşımı cur cunasının peşıne duş meden duı ust ve soğukkanlı bu dav ranış bıçımı seı gılemek bu kesırnın gucunu daha da aıt tıracaktu Boylece bırkaç yıl ıçınde yasal çer çevelerı yenıdpn tanımlamak VP bır bolumunu degıştu mek ve yenı ışleme duzeneklerı gelıştır menm mumkun ola bıleceğı umudunu taşımak gereklıdır Sıyasal erktekı olumlu tavır degışıklığı ıse ancak toplumsal bır Yanlif zemln Uzerinde inşa edllen yapılardan blri. Fotoğraf Atılla Ansal tavırla sağlanabıhr Gelıştıgı çok alkış yon soyleşılerınde vu meslek çevrelerınde verdıgı konfelanarak ıddıa edılen tukeücı büıncıran aslında olabıldıgıne ranslarda huzunlu bır bıçımde dıle gptırrnıştıı kultursuz ve tuketıcı anlayışınm gelıştırılmesı ıçın mucadele Bunca yetışmış adamı ve çeşıtlı alt konulaıda büe uz verüırken bır yandan da afet rısklı bolgelerımızdekı uısan manlaşabılen meraklı gerıç teknık ınsanlaıı bulunan bır ul larımızın afet duyarlüıgını sureklı olarak taşımaları saqlan kede yapı kalitesi ve kentsel yerleşme dısıpku sorunlarının malıdır Bu çabalar salt teknık çalışmalarla yurutulemeye halledılememesı sosyolojık anlarnda yeterınce gelışmış cek olup olayın sosyoteknık karmaşüdıgm dolayısıyla olarnamak ya da gelışmpkie olmaklıqı hala surdurmek ıle dıger bazı teknık alarüardan uzmanlarrn bu gayretlerde baglantüı kılınabılır yardımcı olrnası gerekecegı açıktu Anrak Yundnıstan Poıtekız Meksıka Brpzılyd gıbı 659/10