Katalog

başansız olacagını gostermek amacıyla yer verdım Ornegın savaş sonrasında "GI Bill" denüen yasa olmasaydı bırüerce yoksul Amerıkalı yuksekogrenım yapamaz, onların çocukları olan "baby boomer" nesıl (II Dunya Savaşı sonrasında dogum oranlarının ortalamalarm çok uzermde arttıgı donem ABD'de "bebek patlaması nesh" olarak ısımlendırüıyor) gorece bır refah ıçıne dogamazdı. (*) Dr., Bahçeşehır Uruversıtesı kurıu DPT 6 2 rmlyar dolar olarak hesaplarken Dunya Bankası 3 54 6 müyar dolar arasmda bır tahmın yaptı Yıne Dunya Bintesı deprernın ekonomıye dırekt eHası nın altyapı, hasarlaıın gıderılmesı qıbı 3 ıla 6 5 mılyar dolar arasındct t.ıhmın edıyor Dıkkat edılmesı gereken bu dıreki ettade yaşamını kaybcden 15 000 uzermde ınsanda ve yaidlanaıak çalışma potansıyellen sekteye ugra yan 30,000 uzerınde ınsandd kaybedılen beşen sermaye hesaplanrnıyoı Insan yaşammın degerı ayrı bır yazı da ışlenmesı gereken onemlı bır konudur ' VVülıam James 'The Moral Ecruıvalent of War" 1906 yılında Stanford Unıversıtesınde verdıgı konuşma Makalenın aslı ıçın şu web adresuıe bakılabüu Daha fazla bılgı ıçın bu bügılerın derlendıgı ..lA' ve WAı"Eöli!İ4*ıl.a'Ji'W vrebsıtelerıne baldabılır ? Zümrütten akisler A. M. C Şengör •» Omer Hayyam üzerine... Yılmaz Cürfırat'a en içten fukran Nsleriyle "BENİM MEZARIM, AĞAÇLARIN ÇİÇEKLERİNİ ÜZERİME SENEDE İKİ DEtA SERPECEKLERİ BİR YERDE OLACAK" Suat Kaya, Harold Lamb'in 1936 yılında yayımlanmış olan "Omar KhayyamA Life" (Ömer HayyamBir Yaşam) adlı tarihsel/biyografik romanını "Yıldızlann Efendisi Ömeri Hayyam" olarak Türkçe'ye çevirmiş. Adnan Yücel de Bu yazının hazırlandıgı gun depremın malı yuCumhuriyet Kitap'ın S Ağustos 1999 tarih ve 494 numaralı sayısının 8. sahifesinde heyecanlı bir dille bu çeviriyidaha doğrusu Hayyam'htanıtmış (Yücel ne yazık ki çevihnin kalitesi hakkında hiçbirşey söylememiş). Her ikisinin de elleri dert görmesin; Yıllardır döne döne okuduğum Harold Lamb'in Hayyamının Türk okuyucusuna sunulması çok, ama çok büyük bir hizmettir. Niçin mi? Bu sorunun ce| Şımdı Turhye ıçın ışlenmeye açık şoyle bır senaryo kurgulayahm Deprem konuüan ıhalelerıne şu koşul eklenıyor ıhalelen kazanan muteahhıt ürmalar ınşaat suresınce çahştırdıklan top vabını bir anımı naklederek vereyim. lam ışçı sayısının bekrlı bıryuzdesını (orneğın %30'unu, bunun en az %10'u kadın olmak uzere) Adnan Yücel'in tanıtma yaztsı bana simdikipek çok canlıdan çok daha fazson 5 yü ıçmde lıseden mezun olan tşılerden seçmek zorunda olsunlar Bu hşılenn ucretlerının la "yaşamakta" olan iki azîz ölüyü hatırlattı. Cahit Arf ve Kâzım Çeçen. Kâzım bır hsmı ürma tarafmdan, pıyasada geçerlı olan nıtehksız ınşaat ışçısı ucretımn bır oranı olarak Hoca o tarihte Vidinli Hüseyin Tevfık Paşa'nın Linear Algebra kitabının tıpkıbasım(orneğın %50'sı), odenecek olsun Yme bu hşılere ucretlennın gerı kalan hsmı (9650 den iazla larının yapılmasıyla meşguldü. Tıpkıbasımlann başına da kitabın önemini anlası) devlet tarahndan subvansıe edılerek ve kupon olarak odensın Bu kuponlar hşıye ozel olup ve tan birgiriş yazılması gerekiyordu. Burada uzman bir matematikçinin, daha doğsadece eğıtım amaçlı olarak kullanılabılsm. OSS puanlannın yetmesı durumunda vahfunıversıte rusu cebircinin de görüşü yer alsın isteniyordu. Kâzım Hoca Cahit Bey'e sormuş, lerı, veya devleün resmı olarak tescıl ve kabul ettğı meslek kurslan, meslek yuksekokullan ve dı O da "kitabı gönder bir bakayım" demiş. Kâzım Hoca birgün bana "Kitabı al Cağer eğıtım kurumlan bu kuponlan oğreüm harçlannın bır bolumu olarak kabul etmek zorunda olhit'e götürüver, görijş yazacak" dedi. Ben de Vidinli'nin kitabı koltuğumda Cahit sun Bu mekanızma şu olumlu sonuçlan sağlayabılırHoca'nın çalıştığı Gebze'deki TÜBİTAK Araştırma Merkezine yollandım. Cahit Hol. Normal olarak bırçoğu ışsız kalacak olan hse mezunlan hsa dönemh ış bulabılecek ve ca'yla hosbeşden sonra Vidinli konusuna daldık. Hoca bildiklerinin yüzeysel oldukazançlannm bırhsmını kuponlarda bırıken eğıtım amaçlı zorunlu tasarnıfa yonlendırrmş olacak ğunu, kitabı bir incelemesi gerektiğini lardır Bu hşüer yuksekoğretım veya eğıtıme yenıden başladıklannda bu tasarruüan karşıhğında söyledi. Aylar sonra incelemesini bitirip pıyasa geürısmm çok uzermde nemalanmış hşısel bır fona sahıp olacaklardır tek sayfalık görüşünü Kâzım Bey'e verdi. Ben de kendisini tekrar gördüğüm2. Gonulîu çalışma olarak ve deprem de, şimdi ne düşündüğünü sordum. yaralannı sarmak uzere başlayan sıvıl dı"Vidinli" dedi Cahit Bey, "kanaatimce namık hse mezunlannın artan sayıda ka Islâm kültür çevresinin gerçekten orijiülımlannı sağlayacak ve katıhmlannm nal üç matematikçisinden biridir." "Disureklılığını teşvık edecektır ğerleri kim Hocam?" diye sordum. 3. Useden mezun olanlarm sayısının ditmasına rağmen beşen sermaye de"Apollonius'un konik kesitleriüzerineyazdığı kitabını tamamlayan EIHaltam ve ı ınleşmesınm ve uzmanlaşma surecının ElCebr'i yazan Ömer Hayyam" diye cevap verdi. buyuk olçude unıversıte kapılannda enÖmer Hayyaml Çocukluğumdan beri bildiğim efsânevi bir isim. Lise birinci gellenniesı bır olçude durdurulabılesınıftayken, galiba /j Bankası'nın yayımladığı Mevlâna ve Ömer Hayyam adlı iki cektır kitabı eve getirmişti babam. Bir gün Baha Gürhrat'ın oğlu Yılmaz Cürfırat bizi 4. Lıse otesı oğreüm sektonmde ıb ziyaret ediyordu. Kitapları görünce ikisine de baktı, sonra bana dönerek: "Bu Hayyıllık meslek yuksekokullannm ve değıyam mülhiş biradamdır. Okumanı tavsiye ederim" dedi. Tavsiyesini tuttum ve hâşık mesleh kurslann çoğalmasmı sağlalâ o gün Yılmaz Ağabey'in yaptığı tavsiyenin hayatta bana yapılmıs en önemli yacak bır çeşıtlenme ortaya çıkarak unıtavsiyelerden biri olduğunu düşünürüm. Hayyam'ın rubâileri insanın içini açan, versıtelerle sağlıklı bır rekabet yaratainsana insan olma onurunu hatırlatan, insan zekâsının ihtisamım ve sınırlarını bir caktır arada anlatan, insanın içinde yaşadığı âlemden görerek, düsünerek, sorarak ve 5. Umudunu kaybetmış ışsız ve yokhissederek nasıl zevk alabileceğıni gozler önüne seren, aynı zamanda, Ali Deşsul lıse mezunlanna harcanmış olan topti'nin "Hayyam'ı Aramak" (Ali Dashti, "In Search of Omar Khayyam" Londra, lumsal kaynaklar ve onlarda bırıkmış olan beşen sermaye değerlendınlecek ve ısraf edılmemış 1971) adlı o enfes kitabında dediği gibi, rubâileri sillogizmler halinde düzenleyeolacaktır rek mantık dersi veren ve herseyi, ama herşeyi gözlemin ve akltn süzgecinden ge6. Rekabetçı bır ıhale surecmde bırım mahyet devleün ışçıhte subvansıe etüğı kupon çiren zekâ abideleridir. Nişanlandığım zaman, Oya'ya nişan hediyesi olarak Hayodemesı kadar duşeceğmden ınşaat bırım üyat tekhüennın de aynı oranda duşmesı beklenmelı yam'ın rubâilerini vermiştim "kendini en ümitsiz hissettiğin ve en beğendiğin andır Bunun anlamı devleün mutteahıt ürmalara yapacağı bır hsım odemenın zaman ıçmde erte lar için" diye de üzerine yazmıştım. Hayyam, her iki duygu için de tedavidir. lenerek eğıtım sektorune ve beşen sermaye yatnmma kaydmlmasıdır Hayyam'ın yaşamı hakkında gerçekte pek az şey biliyoruz. Harold Lamb 7. Inşaat sektoru tamamen nıtehksız ve ucuz ışçıler çahşürmaktan daha nıtehklı lıse me zunlannı çalışürmaya ozendınleceğınden bu ışçüenn eğıümı daha kolay olacak ve daha kalıteh ın bunu eserinin sonuna eklediği tahhsel notlarda duyarlılıkla dile getiriyor. Ancak kesin bildiğimiz bir şey var: Adnan Yücel'in de vurguladığı gibi Hayyam uygarlığın şaat standartlan sağlanabılecekür 8. Bu mekanızma en çok dargelırh aılelerden gelen, unıversıte hazırlık kurslanna gıde adamıdır, uygarlığı yaratanlardandır. Zamanının ekseh "âlimlerini" yalancı bilimcekolanaklan olmayan devlet ve meslek hselen oğrencılen ıçın cazıp olacakür, ve onlann OSS 'de ci saymış olan Hayyam) uygarlığın bugünkü sahibi "Batı" bağrına basmış, "kenve oğrencı yerleşürmesmde kendılennı karşı karşıya bulduğu hrsat eşıtsızhğmı gıdermek ıçın fır dinden" saymıştır. Harold Lamb, tarihi notlarında Meşhed'e giden "hacıların" Nişabur'a Hayyam'ın mezarına tükürmek için uğradıklannı anlatır. Öğrencisi Sesat olacakür. merkand'lı Nizâmi aynı mezan, Hayyam'ın ölümünden dört yıl sonra, 113S'de, Bu lıste belh daha başka sosyolojık ve psıkolojık pozıüf sonuçlarla zengmleşürılebıhr Unu bir bahçe duvannın dibinde, bir gün azîz Ölu'nün Belh'deki bir toplantıda bu tulmaması gereken başka bır nokta bu tur mekanızmalann deprem hasarlannm tamır edılmesı kayazının baslığı olarak aldığım sözlerinde dile getirdiği gibi, duvarın ardındaki dar yenı bır depremde etkılenmesı çok buyuk olasüık olan Istanbul ve çevresmde boyle bır depağaçların rüzgârla serpiştirdiği armut ve şeftali çiçekler'ıyle örtülü bulmuştur. rem olmadan once çok buyuk olçeklı bır yenıden ınşa projesı ıçın de kullanılabüeceğıdır. Bır top"Doğu'nun doğa karşısındaki cehaletini, sefaletini ve aczini bu tezattan daha lum mılyonlarca ıdeahst ve hse dıploması sahıbı genç ınsanm tutku, enerjı ve bılgısını deprem yagüzel bir şey sembolize edebilir mi? ralannı sarmak ıçm kullanabılmelıdır, bunu yaparken onları kendılennı gehşürmek ıçın ve geleNot: Birisi de bir iyilik yapıp Rıza Tevfık'in Omer Hayyam ve Rubaileri'ni (Istanbul, 1945) lekcekıçm umutlandırabılmelıdır Işte o zaman deprem nedenıyle toplanan kaynaklann daha oncerar bassal Ali Deflı'nin yukanda bahsettiğim kitabı ile Irlan Şehid'in Omer Hayyam: Ortaçoğ /Jkıler gıbı çarçur edılmeyeceğıne manabıhnz. IĞm'ının Fihzot Şaıri adlı konuşmau (Irfan Shahîd, 1982, Omar Khayyam: The PhibsopherPoet of Türkiye için senaryo Islâm kültüründe orijinal 3 matematikciden biri: Ömer Hayyam Medieval lilam: Ceorgetown Unıv. Press, Washington) da mutlaka Turkçe'ye kazandmlmahdır. 655/5