Katalog

Sekil 4: Doğada bulunmuş blr CaF2 krlstall ile yapay bUyUtUlmüf Ikozahedral AIPdMn kuazikriıtall. gışık yontemın kuazıkrıstale uygulanmasıdır Şekü 5'te sergüenmış SEI resmınde, elektron genlüderı açık renk le keler halınde gozlenır Bu lekelerm tumu bır şekü, bır resım oluşturur, bu resımde gozlenen sımetrı ıkozahedral yapıyı kanıtlamak ıçın yeterlıdır Bu nedenle, algorıtmanın uygıüanmasında ük once Şekü 3'te (veya Şekü 4'te) goruldugu gıbı bır ıkozahedronu "tohum" olarak ele alınz Bun dan sonra, SEI resmınden ogrendıgımız ıkmcı bır bügıyı kullanmamız gerekır Resımde, açık renk lekelerın yanı sıra, degışık yorüere uzanan koyu renk çızgüer seçümektedır Bırbırıne koşut bır çıft çızgı, Kıkuchı adıyla anüan bır band oluşturur Bu bandlar, krıstallerde oldugu gıbı, kuazıkrıstalın yapısında da bırbırıne koşut, uzerınde atomların sıralanmış oldugu duzlemlerın var oldugunu kanıtlar lar Tbhumumuzun yuzeyı, 20 tane eşkenar uçgenden oluşur, bunlar üaşer üaşer koşut oldugu ıçın bagımsız ancak 10 yuzey vardır Şımdı bu 10 yuzeye koşut duzlemler sıralamamız gerekır En onemlı nokta ıse, duzlem aralannın, krıstallerde oldugu güaı eşıt degü, F±>onaccı sayüarına uy gun olarak LSLLSLSLLSLL olarak seçümesıdır Duzlemlerın kesıştıgı noktalara bırer atom oturtulur Bu ışlem ıstenüdıgı kadar devam ettınlerek makroskopık kuazücnstal ortaya çıkarüır Bu nukleasyon ve buyume ışlemı bügısayarda basıt bır program ıle yapüabüır Kullanüan algorıtma herhangıbır madde ozellıgıne bağlı degüdır ancak elde edılmış olan sımetrı bdgüerınden yararlanır ve alışüagelmış knstallerın buyumelerını ornek alır Algorıtmanın esınlendıgı anahtar füor, beşlı sımetrüenn varügı üe Fıbnaccı sayüannı bagdaştırmak olmuştur Ortaya çıkan makroskopüc kuazücrıstalın yuzeylerıne bügısayar yardımı üe sanal elektron saçınma deneyı uygulanabılır Bu sımulasyon ışlemını degışık L ve S degerlernçın tekrarlar, elde edüen sonuçlan deneyde gozlenen SEI sonuçlarıyla karşüaştınnz l = x S 0,067 nm olarak seçüen değerler ıçın yeterb bır uyum saglanır Bu değerlerle elde edüen atom yogunlugu, hem Al metalının, hem de Al7OPd2oMnlo alaşımının yogunluklarına çok yakındır Alışılagelmış krıstallerde hem oteleme, hem de nokta gurubu sımetrısı vardır Amorfmaddelerde ıse, ornegın camda, hıçbır sımetrıye rastlanamaz Kuazücrıstallere, yakın zamana kadar bu üa degışık gurubun arasında kalan ve onları tamamlayan bır duzenın hatta uçuncu bır duzenın, temsücısı olarak baküdı Burada anlatüan algontma, kuazücnstallerm yapüannı başarüı bır şeküde tanımlayabümektedır Bu başarının sonucu okrak hem kuazücnstaller hakkmda yenı knsta lografüc bılgüer edınılmıştır, hem de alışılagelmış krıstalografının temel bır kavramının degıştırümesının eşıgıne gelınmıştır Oteleme sımetrısını katı bır kural şeklınde almak doganın yapısına ters duşebıhr Bu nedenle, yaşayan doga üe uyumu kaybetmemek ıçın krıstalografıde de daha esnek davranıp FüDonaccı sayüarı gıbı dogal yasalara yer vermek gerçekçı bır tutum olur Bu baglamda, uygulamada çok başarüı ornekler veren kuazıknstallerı doga bılımlerınde de yapay dunyanın bırer temsücüen olarak ozumsemek hıç de zor gelmemeh mının bu kumelerden oluşması gerekır Bu takdırde, kumeler hem teker teker uzak erımlı bır açısal duzen ıçınde olmalıdırlar, hem de kumelerı bırbırıne baglayan malzemenırı SEI goruntusune katkısı onemsenmeyecek kadar az olmalıdır Bu katkmın az olması demek ıse, ya malzemenın mıktannın az olması veya malzemenın kendısının de ıkosahedral sımetrıye uygun duşen bır sımetnye sahıp olması demektır Kuazıkrıstallerın ydpılarını araştıran uluslararası toplum, bugune kadar yukarda anlatılanfikırlerındaha ılensıne gıdememıştır Bu fıkırler deney sonuçlarının ancak ılkel bır yorumudur Son bır yd ıçınde, daha evrensel bır kuazıkrıstal ınşa algorıtması Isvıçre Federal Teknık Okulu, Katı Hal Fızıgı Laboratuan'nda çalışan Bernhard Bollıger, Mehmet Erbudak, Andreas Hensch ve Dımıtn Vvedensky'nın ugraşıları üe gerçekleştırılmıştır Algontma SEI sonuçlan üe elde edılen dolaysız bügılere dayanmakta, alışüagelmış krıstalografıye ters duşmemektecür Tcim tersıne krıstalografının geleneksel ogretılerıne dayanmaktadır Ornegın, bır kubık krıstalın bırım hucresı kubıktır, makroskopık krıstal bırım hucrenın uç boyutta oteleme sımetrısı üe tekran sonunda ortaya çücar Bu ınşa şeklını bır az degıştırebüırız kubık bınm hucreyı, oteleme sımetrısının on gorduğu gıbı uç yonde tekrarlayacagımıza, kubun bagımsız uç yuzune koşut olacak şeküde duzlemler sıralayabüırız Duzlemler arasındakı aralüc, o yondekı bırım hucrenın kenar uzunluguna eşıt alınmalıdır Bırım hucresı tek atomlu krıstallerde her uç duzlemın çakıştıgı yerde bır atom oturur Boylece, koşut duzlemlerı ıstıf etmeye devam edıp, krıstalı ıstedıgımız kadar buyutebılırız Gelıştırümış olan algontmanın temelı, krıstallerın buyumesınde kullandıgımız ve yukanda anlatüan de Ştkll 5: SEI deneylnln düzeneğl, ilkesl ve AI70Pd2()Mn10 kuazikrittallnden alınan bir sonuf. 655/14