Katalog

HIV aşılarında farar g DNA'ya ÎH kîn lkî bağlanma sorunu ? yaklaşım a^F ören I nsanın bagışıklık sıstemını zayıflatan HIV 1 (AIDS) vırusu pek çok çeşıttekı hucreyı ıstüd ederek hucredeh çogalmaya hazır genetık malzemeye sızar Bu ıstıla sırasında vırus hucrerun dış yuzeyındekı ozel alıcı noktalara kendını bağlar ve hucre du varından gırerek bağışıklık sıstemımızın savunmasını kırar Nature dergısının 18 Hazıran 1998 tarıhh sayısında yayımlanan bır makalede HlV'ın sızma surecını ve bağışıklık sıstcmımızı ele geçıı mek ıçııı yaptığı hamlelerı anlayabılmemız ıçm onemlı bır adımı tanım lıyor Bulgular onenlen aşı stratejılerınden bazüarmın nıçın başarıya ulaşmadığını açıklarken daha başarılı aşıları gelıştırme yolunu da açıyor HIV 1 vırusu, glıkoproteın uzantılarıyla bezelı bır yuzey kaplamasıyla çevrüıdır Bu rnolekullpr bır dızı şeker ve proteın karışımından oluşur ve msan hucresıne sızmak ıçın gereklı araçlaıı da kapsaılar gpl20 olarak tanınan ozel bır glıkoproteın kılıfı, bu ıstılada kılıt rol oynar Enfeksıyon ıçm gpl20'nın ınsan hucresı yuzeymdekı yapılarla sırasal etkı leşınıı gereklıdır OnceLkle CD4 olarak büınen bır hucre yuzeyı protegmı ıle, sonra da "kemokın alıcısı' ıle baglantı gerçekleşmelıdır HIV vırusunu hedefleyen aşılar tasarlamaya çalışan araştırmacılar, ozgun gpl20 yapılannı tanıyan antıkorlar uretme yollarını bulmaya çalıştüar Ancak, her ne kadar çozuşmuş gpl20 antıkor oluşumuna ızm verıyorsa da, H1V1 bır butun halınde bağışıklık sıstemını atlatmaktadır Ikı aşı ınsanlarda etkılı olamamış ve bunun nedenı açıkça sapta namamıştır Bu belırgın çelışkıyı ıncelernek ıçın N Y Columbıa Unıversıtesı Howard Hughes Tıp Ensütusu'nden Wayne A. Hendrickson ve arkadaşları kısrnen kemokın alıcısına olan baglantıyı gızleyen bır antıkor parçacıgı ıle CD4'e bağlanmış gpl20'nrn yapısını araştırdılar Aynı donemlerde Massachusetts, Bostondan Harvard Tıp Okulu Harvard Halk Saglıgı Okulu ve DanaFaber Kanser Enstıtusu'nden Joseph G. Sodroski ve ekıbı de gpl20'ye bagışıklık sıstemının tepkısı çerçevesınde yapının etkılerını tartışmaktaydı Araştırmacılar, CD4'e ve başka molekullere bağlı gp 120 nın çeşıtlı bolumlerının yırmı farklı oluşumunu denedıkten sonra, en sonunda olçumu alınacak krıstallerı elde edebıldıler Yapıya üışkm detaylann tanınması, HIV ın enfeksıyon surecıne etkı etme çabalarına üerlermede son derece yararh olabüır Sodroski ve arkadaşlarına gore, HIV 1 'ın bagı şıklık sıstemını ıstüd yetenegının yapısal temelını anlayarak aşı tasarımmda ılerlemeler kaydedüebılır Rockefeller Unıversıtesı Aaaron Diamond AIDS Araştırma Mer kezı nden John P. Moore ve James Binler bu araştırmayı ınceleyerek yorumlarını yayımladılar Moore ve Bınley e gore antıkor oluşumu ıçın gpl20 bolumlerınden yaıaılanılarak denenılen aşı stratejılerınden fazla bır sonuç elde edılmemış olup gereklı olan krıstal yapısı yardımıyla zırhı delme gucune sahıp akülı bır bombanın yapılabümesıdır Feza Akça Nature News Servıce 13 7 98 ÜÜ0 yü once Yunan fılozofu Protagoras her sorunun üa farklı yaru vardır" demıştı Prota^ % OüO yü once Yunan fılozofu Protagoras her sorunun üa farklı yaru V. c goras'ın goremedıgı nokta ıse ozellıkle molekuler bıyolojı alanı başta olmak uzere her yınıtın da ıkı farklı yanı oldugudur Ornegın, zarar gorduklerı zaman bır bıçımde hastalığa yol açan proteınlerm rıasü tanımlanacagı zorlu bır sorudur Bu soruya ıkı yolla yarut bulunabüır Pro teınlen ınceleyerek ya da uretümelerı ıçın gereklı kopyayı oluşturan genlen mceleyeıek Büırn dergısı Cell'ın 1 Mayıs tarüıh sayısında benzer bır konu yer alıyor Ikı araştırma grubu, Nıjmegen kırılma sendromu (NBS) adı verüen ve ender gorulen genetık bır hastalığa yol açan proteını belırlemek ıçın üa farklı yaklaşınüa haıeket edıyorlaı Her üa grup ta bırbırınden bagımsız olarak, Nıbrın adı verüen proteını tanımladıklan gıbı, elde ettıklerı sonuçlar hastalıgın, hasta kışüerde zarar gormuş DNA'yı onarrna yetersızlığınden kaynaklandıgını da ortaya koymakta NBS hastalarında buyumede ve zıhınsel gelışmede gerüık ıyonıze edıcı ışınımlara duyarlılık ve kansere egüım gozlenır Bu belırtüer, ataxıa telangıectasıa (AT) adı verüen bır başka genetık hastalıgınküere benzer ve büım adamlan her üa hastalıgın aynı proteıne aıt bozukluklardan kaynaklanıp kaynaklanmadıgını bulmaya çalışmaktadırlar Bunu saptaya bümek ıçm Berlmdekı Insan Genetıgı Enstıtusu'nden Andıe Reiss ve çalışma arkadaşları genden yola çıktüar 51 NBS hastasından kan orneklerı alarak ve konumsal kopyalama adı verüen bır teknık kullanarak, hastalann her bırmde degışıme ugramış olarak gorunen bır DNA uzantısı saptadılar Bu bügıden yola çıkan araştırmacüar, bu genm hucre ıçınde uretfıgı protem dızısını ınceledüer Aynı sure ıçmde VVısconsın Unıversıtesı Tıp Fakultesı'nden John Petrini ve arkadaşları, tnsan hucrelermden neye yaradıgını bılmedıklerı bır protem antnlar Bu protem, DN A kınlmalannı onarma surecmde yer alan daha buyuk bır yapınm bır bırımı olup, DNA ıyonlayıcı ışınırrüdra duyarlüıga yol açtıgından ve NBS hastaları da bu tur ışınımlara duyarlı oldugundan araştırmacı lar hastalann hucrelerınde bu proteını araştırdüar Bu hucrelerde soz konusu proteme rastlanmaması, NBS lı kışüerde, proteınm degışıme ugramış olma olasıhgını gundeme getırdı 2 Nıbrm adı verüen bu protem AT'lı hastalarda degışıme ugrayan proteınden farklı bır dızüışe sahıptır Dığer bır deyışle, hem NBS hem de AT'ye yol açan degışıme ugramış proteınlerm her bırı DNA onarımında yer almakla bırlıkte, bu üa hastahk bırbırmden faıklı hastalıklardır Guneş ışıgı ya da kımyasal maddeler gıbı nedenlerle zarar goren DNA hucre tarafrndan onarılamadıgında, zarar goren DNA uzantısı, uretmesı gereken proteınlerı uretemez Ve eğer etküenen proteınler hucre buyumesı ya da bolunmesmde gorev yapan proteınlerse sonuçta denetımsız bır hucre çogalması soz konusu olur kı, bu da kanser demektır Ancak ne yazık kı, bır hastalıgm sorumlusu olan proteını saptamak, tedavı gelıştırme surecındp yalnızca ük adımdır Bununla bırlıkte bu yenı çalışmalar bıze Nıbrın degışımının ne zaman ve nerede oluştugunu açüdayabürr Reıss ve grubu tarafından mcelenen 51 NBS hastasının çogunlugunu Polonyalı ve Çekler oluşturmakla bırlıkte, aralannda Italyan, Meksıkalı Kanadah, Ingılız, HoUandalı ve Yunanh hastalar da yer almıştır Tumu de aynı degışıme ve benzer gen dızüışıne sahıp oldugundan degışımm son zamanlarda ortaya çıktıgı sonucuna varüabüır Nıtekrm buyuk bır olasılıkla degışımm, son bırkaç bm yü ıçınde soz konusu oldugu duşunulmektedır Bu da Protagoras'ın hayatta oldugu donemde ortaya çıkmış olması anlamma gelır Feza Akça, Nature News Servıce 7 6 98 dörtköşe Vay kitapsız kerata! Unıversıte sınavlan bıttı Sınav sonuçlan açıklandı Okulların elı kulağında açümak uzere Bız hocalaı unıversıteye gelecek yenı oğrencüerımızı karşüama telaşesme suruklenmış durumdayız OYS sınavmda matematık agırlıklı puana gore Tur kıye uçuncusu olan bır genç hepımızın gozlerını yaşartan derneçler vererek, "Kıtap okumayı sevmıyorum Bunun bır eksıklık oldugunu da sanmıyorurn Kıtap okumadan da başarılı olunabılecegıru gosterdım" demış "Aferın kitapsız kerataya1" demekten kendımı alamadrm Kımılerının kı çogunun koku dışarda kışüer oldu gunu sanıyorum bu demeç uzerıne strese gırıp zıvanadan çıktıgını ışıttım Bu ınsanların tez streslerınden çıkıp zıvanalarına gerı donmelerıru şıddetle onerırım Stres ve zıvana arasında gırışçüaş olgusu oluşturma konusu, tıpkı kıtap okuma gıbı, abesle ıştıgal etme cınsınden fuzuh bır faalıyettır Çunku bu genç, her ne kadar benım oğrencım de gılse de, yetıştırdıgım ogrencılerıme tıpatıp benzemektedır Kendısıru kutlamayı bır gorev bılırım Ilk karşılaşmamızda bu gencrmızı alnından opecegım Kımbılır, 598/22 belkı de ılerde onu asıstanım olaıak kendı unıvcrsıtemde gor mok bana nasıp olacak ınşallah Efendım, sız hıç kıtap okuyarak yarış kazanmış bır atlet gordu nuz mu' Ya da kıtap okuya rak Dunya Kupası'nı elde etmış bır futbol takım büıyor musunuz' Hangı at, hangı koşuda kıtap okuyarak, şur soyleyerek, felfese ogrenerek bınncı gelebümıştır9 Butun bun lar ınsarun zıhnını bulandıran etmen lerdır Ornegın tam sınava hazırla nırken, ınsanın aklına bır şıır, bır oyku taküabüır ve zaman kay Pırefesör H. ökkeş bına yol açabıhr Dolayısıyla bu tur etkınlıklerden gençlerımızın kaçınması kaçırulmazdrr Çok şukur "cumhurıyetı yaşatacak ve yukseltecek" olan yenı nesülerımız eğıtım sıstemımızdekı "yukselen degerlerm" artık epeyce yukseğe çıktıgmı, hattızatında bunlann yerleşık degerler halıne geldıgmı kanıtlamaktadır Bu degerlerın yukseldıklerı yerde asüı kalabüme lerı ve aşagı duşmemelen ıçın gerekon onlomlorın alınması zarurıdır Mılh Eğıtım Bakarüıgı, YOK TUBITAK ve Uluslararası Falcılar Bırlıgı'nm uzerlerıne duşenı yapıp yukselmış olan yukselen degerlerın uzerlerıne duşmemesını saglamaları gerekmektedır Aksı takdırde bızlerı fevkalade uzerler Gelecekte pek çok başanya ımza atıp gogsumuzu karbonat mısalı daha da kabartacak olan bu gencımızın hangı burcun mensubu oldugunu ve yukselen yüdızrnm Jupıter'le alakdlı olup olmadıgını çok rnerak ettıgımı yazmadan geçemeyecegım Gencımıze ruce mutlu ve başarılı bır "metamatık" hayatı dılerım Tuttuğu altın olsun