Katalog

Bilim ve yabancı uyruklu öğrenciler Zekai Şen(*) nıveısıteleıın bılım dunyasında tanınabümelerı ıçın\ egıtım ve araştırmalannı sadece ulusal smıılaı ıçnıde degü ulaşabüdıkleı ı kadar uluslararası ortama taşımaldrı gereklıdır Uluslararası çalışmalar arasında ağırlıklı olarak yer verılen konular arasında bu tanesı vaıdıı kı ulkemızde planlamalaıda lııç gorulmez ve her zaman ıhmal edılu Bu unıversıtelerımıze yabancı uyruklu öğrencilerin cezbedılmesıdır Batı'dala unıversıtelerın gelışme kaynakldrına bakarsak bunlaıuı sadece ulke ıçınden oldugunu sanırız Halbukı bundan daha onemlısı, yabancı sermaye gıbı yabancı ogrencılerın bu unıversıtelere getırdıklerı ekonomık faydalardır Ulkemızde bılım polıtü<asının bulunmamasuun sonuçlanndan bır tanesı planıız ve bazen de gerekYabancı ogrencılerın Turkıye Cumhurıyeü unıversıtesiz konularda yurtdışına ogrencı gondeırnek olmaktadır lerının degışık bolumlerıne Bugun büe bırçok Batüı unıversıte, İTU'nün değlflk bölüm ve fokültelerinde çekılerek yeteneklı kışıler taTurkıye'yı bu balamdan altm yubulunan yabancı öğrenci dağılımı afağıdakl rafindan ozellıkle de doktora murtlayan tavuga benzeterek nereçlzelgede verilmlştir (Kaynak: İTÜ Fen Blllm yapmalannm saglanması ıçın de ıse heı turlu basıt şarüarda ogleri EnstltUsü). acaba hangı kuruluşun ne gılencüeıı kabul ederek butçelerını bı cıddı ve planlı çalışmaları gelıştırmeye çahşıyorlar Devlet taElektııkOektronık Fakultesı 7 vdrdır9 Halı hazırda unıversırafindan gonderıleıüeıın dışında Inşaat Muhendıslıgı 6 telerımızın bazı bolumlerınde kendı ozel ımkanlan ile yurtdışında Meteorolojı Muhendıslıgı 4 bulunan yabancı uyruklu og egıtım gorenlerle bırlıkte bugun Endustrı Muhendıslıgı 3 lencüenn Turk unıversıtelerııçın Turkıye'nın yurtdışındakı ogKımya Muhendıslıgı 3 ne çekılerek bunlara uluslararencı sayısmın 15 bın cıvannda olÇevre Muhendıslıgı 2 rası nıtelıkte çalışmalar yaptıdugu soylenıyor Son yülarda açıMatematık Muhendıslıgı 2 rılması bılım polıtıkamızın ana lan ozel valaf unıveısıtelerı bu yurtKımya Metalurjı 1 hedeflerınden bırı olmalıdır dışı ogrencı goçunu lısans sayesın1 Fızık Muhendıslıgı Aslında bızım unıverde bır olçude azaltmaya yaramak1 Jeodezı ve Fotogrametrı sıtelerımızde de bılımsel tadır Ban'dakı laytırü< bu unıversıPetrol ve Dogal Gaz Muhendıslıgı 1 çalışmaları yabancılarla payteden büe olsa belge almanm dev1 laşarak onların Turk egıtım Mimarlık let ve halk arasında haksız yere Uçak Muhendıslıgı 1 sıstemme katkıda bulunyuksek ıtıbar gormesı, yurtdışına maldrını saglamak ve boylece TOPLAM gıtmeyı teşvık etmektedır 33 Turkıye'de yapılan bılımın Unutulmamahdır kı bır ulkenın bılımsel sevıyesını sayayılması ıçm yetıştırılmesınde sayılamayacak kaddi faydece saygırı dergüerde ydyuTÜdnan makale sayısı gosterdaldr vardır Bunun hem Turkıye Cumhurıyetı uyruklu ogmez O ulkenın unıversıtelerınde kendı büım adamlan tararencıler ıçın bır kanşıma, kaynaşma ve dunyanın değışık fından lısans, yııksek lısans ve ozellıkle de doktora sevıyekulturlennı tanıma, hem de kendı kulturlerını tanıtma gıbı sınde ozgun araştırma çalışmalaıının yapürümdsı, yayınldryararları dışında, ulkenın uluslardrdsı bılım dldrunda tanından daha fazla onem arzeder Bu batomdan bır bılım adarrumasına katbsı olacaknr na kaç tane yaymınız vardır, sorusu yerine kaç hşıye tez ça(*) Prof Dr, ITU Uçak ve Uzay Bılımlerı Fakultesı, hşması yaptırdınız, kaç kışıye bılımsel faydanız oldu, doktoMaslak 80626 ra yaptırdıkldrınızdan kaç tanesı yabancı uyruklu veya yapTel 0212 285 3442, Fax 0212 285 3139, emaıl tırdığınız tezlerden kaç tane uluslararası yayın oıtaya çıktı llkyardımda hangi ilke doğru? 22 Ağustos '98 tarihli CBT'in 5. sayfasındaki Diana'mn kaza sonrası surecini anlatan "llkyardımdo hangi ilke doğru ?" başlıklı çeviri ile ilgili olarak, kurtarma, ilkyardım ve nakil ilkelerinın pek bilinmediği ulkemizde konunun yanlış anlamalara yol açmaması için aşağıdaki bilgilerin ek olarak yayınlanması uygun olabilir. Travmatolojinin genel ilkesi "doğru yaralıyı, uygun hastaneye en kısa zamanda ulaştırmak" ise de, "doğru yaralıyı" da "uygun hastaneyi" de "en kısa zamanın" ne olduğunu da belirlemek sanıldığı kadar kolay değildir; hatta zaman zaman çok guç olabilir. Cerçekten krıtik bır yaralıda hastane oncesi tedavinin boyutunu belirleyen iki temel yaklaym vardır. Biri, biraz hafife almak içın kullanılan "stay & play" yerine, doğru tanımıyla "stay & stabilize" (kal ve tedavi et ya da kal ve stabilize et). Diğeri ıse "scoop & run' (kap ve kos). Ceçen hafta yayınlanan "llkyardımda hangı ilke doğru?" baslıklı yazıda yanlıs onlaşılabilecek su: Fransızlar birincisini, Amerikalılar ikindsini uygular; ya da sivil yaralanmalarda birincisi, savas yaralanmalarında ikincisi uygulanır. llkeler arasında genel eğilimler olmakla btrlikte, bugun ıçin hangi yaralı grubunda yukarıdakı yaklasımlardan hangisinin uygulanacağı aşağı yukan belirlenmiştır; bu nedenle kurtarıcılar ve ilkyardım ve kurtarma sistemlen her iki yaklasımla da çalısabilecek düzey ve donammda olmalıdırlar. "Kal ve tedavi et" yaklasımında hem temel hem de ileri yasam destekleri denilen, yaralmın nefes alması, solunumunun saglanması, kalbınm çalıstırılması için gerekli tum girisimler yapılır, bunların, en az nakil sırasmda güvenilir bir biçimde sürmesi için de önlemler alınır; yani yaralı gerekiyorsa intübe edilir, kalbi defibrile edilir, intravenoz sıvı takılır, ilaçlar yapılır, kırıklar atellenir ve bunlar ıçin oldukça uzun sure gerekebilir. Kısacası, yaralıyı stabilize etmek için kaza yerinde yopılabılecek her şey için zaman harcanır. U ozellıkle de uluslararası faalıyetler bu olçutte agırlıklı olarak yeıleıını alular Bu kışı, bolum, fakulte, araştırma kurumu, unıversıte veya ulkenın bılım dunyasındakı sıralamada yerının tespıt edılmesınde veya bu bırımlorın kendüerıne bılımsel pay çıkarmalarına yarayacdk esaslar arasında sadece dunyada saygın bılımsel dergüerde çıkan yayın sayısına bakmak yamltıcı yorum ve sonuçların çıkmasma sebep olacaktıı Toplam faalıyetleı drasındd sdygın dergı yayınlarının yanında projeler, yaptırüan doktora çalışmaları ve yayımlanan makalelere gelen atıflar, kazanılan patentler, yeteneklı gençlere verılen yonlendırmeler ve teknolojıye donuşturulebılen bılımsel duşunceler de gelmektedır Ayrıca bır ulkenın bılım ve teknolojı gelışımınde sadece dkddemık unvanlı kışılerın degü unvansız da olsa bılımsel duşunceye sahıp kışı, kuruluş ve mucıtlerın de yerlerı olmalıdır Kap ve koş "Kap ve kos" yönteminde ise havayolunun saglanması dışında ressusitasyon ya da stabilizasyon girisimi uygulanmaz, zaman yitirilmez. Bugün için, hangisi doğru ya da ustun diye bir tartısma yersiz olur. Çünkü hangi tur yuralıda neyin yapılması gerektiğıni oldukça tyı biliyoruz. Örneğin, izole bir kafa travmasında kapıp kofmanın zarar verme olasılığı daha yuksektır. Yaralmın kaza yerinde stabilize edilmesi daha doğru olur. "Kosmakla" da açıkçası pek birşey kazanılmaz, genellikle dakikaların önemi yoktur. Benzer bir şekilde, trafik kazasında yaralanmıs olan bir yayada genellikle kafa ve/veya omurga/omurilik yaralanması vardır ve bu kisınin de, ek yaralanmalara yol açılmaması, var olan sorunlann buyutulmemesi ıçın acele etmeden, nakil oncesi onlem alınması ve usulunce ve gerekiyorsa da yavas transportu uygun olur. Genel olarak, kan kaybınm sorun olmadığı künt yaralanmalarda bu sekilde davranmak daha doğrudur. Damar kesilmeleri Diğer taraftan, major bir damar yaralanmasına neden olma olasılığı olan (bıçak, kursun gıbi) delici/kesicı bır yaralanmada krıtik faktor, damarın onanlmasına kadar, yanı ameliyata kadar geçecek olan süredir. Böyle bir yaralıya kaza/ yaralanma yerinde intravenoz sıvı takmaya çalışmak, ilaçlarla tansiyonunu yükseltmek vs. tamamen yanli} olur. Boyle bir yaralı ameliyathaneye kofturulur. Bu tur kurtarma yaklasımı ıçin ikinci temel ornek, trafik kazalarında, araç içindeki şoktakı yaralılardır. Bunlarda büyuk damar yırtıklan çok sıktır ve agl cerrahi dışında kurtulma sanslan yoktur. Kazadan hemen sonra, herhangi bir canlılık beliıtisi olmayan kazazedelerin yaralanma yerinde canlandınlmaya çalısılması yerine, olduğu gıbı helikoptere atılarak ameliyathaneye yetistırilmesi ile kurtanlmış yasamlar tıbbı literaturde vardır. Genel olarak, kan kaybınm sorun olduğu düsünulen künt yaralanmalarda ve neredeyse tum kesici/delici yaralanmalarda götürüldüğü anda yaralıyı ameliyat etme olanağı ve altyapısı olan "uygun merkeze" oyalanmadan, hızlı bir transport doğru olan uygulamadır (Geçen haftadaki yazıda da ima edildiği gıbi, bu şekilde davranılmış olsaydı Di'nin yasama sansının daha yuksek olabileceğı bence de doğru bir yorumdur). Uzun sözun kısası, kritik yaralıda hastane oncesi tedavinin boyutunu yaralanmanın tipi ve mekanızması, yaralanmanm anatomık lokalızasyonu, kurtarıanın etkinliğı ve becensı, yaralanma alanının kesin tedavi merkezine "zamansal uzaklığı", hastane oncesi ortamın lojistiği ve sağlık sisteminin yapılanması belirler. Tabii bütün bunlar, kurtarma ve ilkyardım için bir sistemi olan yerler için söz konusudur. Yoksa herkesin herşeyi bildiği yerlerde ne yapsanız doğru olur. Prof. Dr. Metin Çakmakçı, Hacettepe Ünıversitesi Tıp fakultesı Acil Tıp Anabilim Dalı Baskanı gıbı sorulann yoneltümesı gereklıdır'Bu sorulard muhatap olan ve büım adamı dıye bılınenler arasında bırçogunun tez çalıştırması yaptumadüdaıı ortaya çıkar Ulke büımının dış dunyada tanıtüabümesı ıçın "konuşan makale" denüebüecek yerlı ve yabancı uyruklu oğrencüere tezlerın yaptırüması geıeklıdır Çunku o kışı tez çalışmasını yaptıgı ulkenın bır temsücısı ve elçısı olarak kultur ve büım sevıyesını reklam eder. Nıtekım bugun en sıradan Batı ulkelerınde tez yaparak bır unvan sahıbı olmuş laşüere bügüerı yeterlı olmasa bıle ulkemızde yuksek bu' ıtüsar verünıektedır Ne yazık kı, dışanda yapılmış tezlerın belkı de % 10'u büe bu ulkenın bılım potansıyehne duıamüdık kazandırarruyor Turkıye'nm büım dunyasmdakı rridkale sayısına gore sıralamasını maalesef yabancı ulkelerde doktora çahşması yapmış olanlar ayaktd tut maktadu Halbukı ulkenın oz kaynakları üe ulke ıçınde bılımsel çalışmalann uluslararası ortama kazandınlması daha etkm olacaktır Bır ulkenın büım ve teknolojı potansıyelmın değerlendırümesınde çeşıth olçutler kul lanürnaktadır Oncelüde o ulkenın büım ve teknolojı ureten bırımlerının yaptıkları ulusal ve 598/16