Katalog

Kandan kolesterolü temizlemek Kolesterol uzaklaştınlmasmda yeni bir yöntem: Hemoperfüzyon Adil Denizli (*) zeilıkle gelışmış ulkeler de her yü gorulen olumlerın yaklaşık yansı kalp ve damar hastdlıkldnrid baglıdır Kap ve damar hastalüdannın ne den oldugu olumlerın ıse hemen hemen yarısı, kalbe gıden kanın azdlmasıyla oluşan ıskemık kalp hastalıklarından kaynaklanır Kalp ddmar hastalıklarmın temel nedenı damar duvarlannm sertleşmesı ve buna bagh olarak kan dolaşım rejımmın degışmesıdır Sonuçta damarlann daralması ve tıkanması sonucu vucudun çeşıtlı bolgelermde kan akışı azalır veya tamamenduıur En yaygınolardk kdrşılaşüan kalp ve damar hastalıklarından bırı de kalp damarlarının O talık rıskı arasındakı üışkı gosterılıyor Ko roner hastalık rıskını azaltmak ıçın kolesto rel sevıyesının kontrol edılmesı gerekır Ya ygın olarak kabul edılen kandakı total koIpsterol sınırları yaşa baglı olarak Çızelge 1 'de verılıyor Kolesterol sevıyesını kontrol etmek ıçın veya yuksek ıse duşur mek ıçın baçhca olaıak bulunabılır Kandd buluıidn lıpoproteınler molekul agırlıklanna gore ıkı grupta değerlendırılırler Bunlaı duşuk yoğunluklu lıpoproteın (LDL) ve yuksek yogunluklu kpoproteın (HDL)'dır Yuksek yogunluklu lıpoproteın "HDL" ıyı huy lu (molekul agırlığı 300 000, yogunlugu 1 0631 125 g/ml) duşuk yogunluklu lıpoproteın "LDL" (molekul agırlığı 3 000 000, yogunlugu 1 0191 063 g/rnl) ıse kotu huylu proteınler olarak büınır LDL damar duvarlaıında kolesterol bı rıktırırken HDL bu bırıken kolesterolü temızler Ekstrakorporal dolaşımla tedavıde LDL ve dolayısıyla buna baglı olarak kolesterolun kandan uzaklaştırılmasında başlıca ıkı yaklaşım soz konusudur Bırıncı yaklaşımda plazma fıltrasyonu (plazmaferez) kulldnılır Bu yontem pahalı bır ışlemdır Ikıncı yaklaşım ıse adsorpsıyon "hemoperfüzyon) de LDLnın kandan uzaklaştırümasıdır Hemoperfüzyon, üaç zehırlenmelerı ve bobrek yetmezlıklerınde bdşarıyla kullanılan bır tedavı yontemıdır Bu uygulamaların yanı sıra, karacıgeı yetmezlıgı, şızofrenı, sıroz, vb gıbı metabolık kokenlı ve nedenı tam olarak bılın meyen hastalıkların tedavısınde de yaygın olarak uygulanmaktadır Hemoperfuzyonda, hasta kanı polımerık partıkuller ıçeren kolonlar uzermden ekstrakorporol olardk dolaştırılarak, kandakı endojen veya eksojen zehırlı maddeler ad sorpsıyonla uzaklaştırüır Bu sıstemlerde LDL uzaklaştınlması ıçın lıgand olarak dekstran sulfat, heparın ve antıLDL antıbadıler taşıyan spesıfık sorbentler kullanılmaktadır Bugune kadar yapılan çalışmalarda kullanılan soıbentler agaroz, sefaroz seluloz, cam partıkuller, polıvınılalkol gıbı kanla uyuşabılırlıgı duşuk taşıyıcılardır Bu nedenle dırekt kanla temas şeklınde çalışarı hemoperfüzyon sıstemlerının klınık uygulamalarında onem lı sorunlarla karşılaşılmaktadır Son yıllardd dırekt hemoperfüzyon uyguldmalarında kandan LDL dolayısıyla kolesterol uzaklaştınlması ıçın kan uyuşabılırlıgı yuksek ve kokylıkla modıfıye edılebılen hppann ımmobılıze polımerık sorbent ler kullanılmaktadır [3] Kaynaklar 58 dört yaklaşım soz konusudur Bunların başındd diyet gelır Bu çok yaygın olarak Şekil 1. Plazma Kolesterol Konsantrasyonu Ile Koroner Has kullanılan bır yaklaşımdır Kolesterolü talık Arasındaki illski yuksek olanlar kolesdaralması veya tıkanması ıle kendını gosteren ıskemık kalp terolü duşuk yıyecekler ıle beslenerek koroner hastalık rıs hastalıklan ve buna bagb olarak enfarktus ve olume kadar kuıı dzaltdbıluler onemlı problemlere yol açan atherosklerosls'dır tkinci yaklaç ım ozeilıkle kolesterolun yuksek olduBu hastalıgın lıpoproteınler ve kolesterol metabolızgu durumlarda başvurulan ilaçla tedavıdır Bu yaklaşım ması ıle ıhşkısı son yülarda ayrıntılı olarak tartışıldı Goldsozeilıkle son yıllarda gehştırılen yera ılaçlarla onem kazantein ve Brown bu korıuda yaptıkları çalışmalarla 1986 yılınmıştır da Nobel tıp odulunu aldı Bu çalışmaların sonuçları şoyle Üçflncü yaklaşım kolesterolun ekstrakorporal sıs ozetlenebılır [1,2] Atherosklerosıs kolesterolun arter datemle uzaklaştııılmdsıdır Hastahgın oldukça ılerı aşamdldmar duvarlannda (ıçmde veya yuzeyınde) bırıkmesı sonucu nnda baş vurulan son çozum ıse cerrahı ışlemdır (bypass ortaya çıkaı Kolesterol bırıkımı kandakı duşuk yogunluk lıvb) poproteın "LDL" konsantrasyonu yuksek ıse artar ve bu da Çlzelge 1. Kandaki Optimum Kolesterol Konsantrasyonu. atherosklerosısı hızlandırır Kandakı kolesterol sevıyesının Yaş Duzeyı Toplam Kolesterol yuksek olması (hıperkolestrolerru) bazı durumlarda xantho20 29 200 mg/dl ma ve dıger semptomlarla kendmı bellı eder Bırçok du3039 220 mg/dl rumda bu semptomlar gorulmeden atheıosklerosıs onemlı 40 + 240 mg/dl mıktarda ılerler ve koroner hastahklar anı olarak ortaya çıkar ve olume neden olur Büındıgı gıbı kolesterol yağda çozunen hıdrofobık bır molekul oldugundan, kanda yalnızca hıdrofobık karakterlı Kolesterolü kontrol etmenln yolu molekullen taşıma kabılıyetıne sahıp lıpoproteınlere baglı Şekü 1 'de plazma kolesterol sevıyesı ıle koroner has 1 MS Brovm J L Goldsleın Scıenüüc Anıerıcdn, 251 (1984) 2 MS Brovm,] L Goldsteın Scıence 232 (1986) 34 3 A Denızlı, E Pışkın, J Chromalogr B 670 (19957 157 (*) Doç Dr, Hacettepe Unıversıtesı Kımya Bolumu Bıyokımya Anabılım Dalı Başkanı dörtköşe Cep telefonları Memleketımız bırçok konuda nefes kesen hızla buyuyup du dakısırtıyor Erıfldsyon, yolsuzluk, süahlanma ve cep telefonları ^" Gevezelığı hıç sevmem Bu nedenle dıger konuları es g e ç ı p / " " ^ • cep telefonları konusuna degınecegım bugun Bu yazıyı okurken /* \O''' okuılarımın cep telefonlarını kapdtmalarını ozeilıkle rıca edıyo^"' |v ^ rum Onemlı bır ışın ortasındayken telefon çalmasmdan hele ça • , ^. " lan cep telefonuysa hıç ama hıç hoşlanmam Benı, TBMM Başkan 'R^ f ,' vekılı'nın geçenlerde yaptıgı gıbı, lutfen sabah sabah Alexander^« . Graham Bell'e beddua etmeye teşvık etmeyınız Boyu kuçuk, pazar potansıyeh çok buyuk olan cep telefonlarmda nıye patlama yaşanıyur'? Memlekettekı cep abonesı neden 2 rrulyona ulaşh? Holdmgler bu pazarda yer almak ve şebeke kurup pastadan pay kapmak anidcıyld ruye ınceuzun planlar gplıştırıyorldp' Çunku dunyamn cep telefonuyla konusan en kalabalık mılletvekılı kuüesı cezaevm rip yatan çptPcısı konser veya maç ızleyıcısı, lokantada yemek yıyenı okulda ders dınleye nı ve de camıde ıbddet ederu bızde Yerı gelmışken ekleyeyım Dunyanın en az sayıdakı cep telefonu taşıyan büımcısının de bızde oldugu unutulmamakdır Ulkemız unıversıtelerın dekı bılımum tPİekomunıkasyon anabılım dalı başkanlarının bırakınız cep telefonuna sahıp olmasını, bu aletı yoıduklenndp taruyrfbıldıklerınclen t>ıle kuşkuluyurn Bu dtırurnu bılen bazı uyanık ogıencıler smavlarda cep telefonlarmı kullanıp hocalaıını "Ama hocam bu he sap makınesıdır yanı dıyc aldatabılmektedır Pırefesör H. ökkeş Iletışım mevzulannın uzmanı olarak soyleyebüırım kı mesele geveze bır toplum olma mese lesı degıldır, gosterış meraklısı olıamızdan kaynaklanmaktadır Laf aramızda ben bıle zaman zaman "Ah bırkaç tdne cep telefonum olsa da bunlardan bırını cebımde tutmak yerıne her onemlı adam gıbı ke merıme sılahmışçasınd assam" dıye hdyal kurar dururum *** Ceptekı talep artışı boyle devam ederse mevcut cep telefonu şebekesı talebı karşüayamayacagı ıçın ye nı şebekeler kurulması gerekecektır Istatıstıkler onumuzdekı 35 yü ıçınde abone sayısının 78 mılyona çıkabılecegını ışaret etmektır Bü sayı elbette yeterlı degıldır Her cebe bır hatta ıkı telefon hedeflenmelıdır Ozeilıkle bılımcıleı bır an once ceplendırılmelıdır (Bunu kendım ıçın ıstıyorsdm namerdım Asıl dmacım hocalarına gosterış yapıp hava atmaya kalkan ogrencıleıın hava alması ve boylece bız degerlı hocaların soluk dlmdsının bır nebze sdglannıasıdıı) 597/22