Katalog

1988 in ilk ayında gökyüzü Ocak ayında Ay, Cüneş ve gezegen gözlemleri... Adnan Ökten*, Hasan H. Esenoğlu** Kıızey ^ % ^ % Aralık 1997 tarıhınde Akrep (Scorpıus) takım f I •yüdızmddiı ayrüan Güneş, gokyuzundo gun • I \M luk yaklaşık 1 derecelık bır hareketle 20 Ocak 1998 tarıhıne kadar \ \y (Sagıttanus) taJam yıldızmdd kalıyor 4 Ocak'ta Dunyamıza en yakın (147 1 müyon km) konumdan geçecek ve ay sonuna kadar bızo uzaklıgı 147 4 müyon km'ye çıkacak Ay kendı eksenı etrafında donme su resı Dunya çevresındekı dolanma suresıne eşıt oldugu ıçın (yaklaşık 27 gun) bıze hep ayıu yuzunu gosterır Bır başka deyışle Ay'ın arka yuzu Dunya'dan hıç bır zaman gorunmez Ay'ın, Dunya'yaya kınlıgı ve buyukluğunden dolayı evrelerı çok rahat gortılebılır, halbukı Merkur ve Venus de evre gostermelerıne ragmen uzaklıklarından a dolayı evrelerı ancak durbunlerle i gorulebüır Ay'ın evreleri VG bu evrelere karşüık gelen uzaklıgı şoyledır 31 Aralık 1997 Ay hüal evresınde (bu tarıh aynı zamanda Ramazan'ınbdşldiıgıcı), 3 Ocak'ta Ay Dunya'ya 369 280 km de en yakm noktasında 5 Ocak'ta ılk dordun evresmde 12 Ocak'ta 12 7 kadır parlaklıgı üe dolunay evresmde, 18 Ocak'ta Dunya'ya 404 625 km üe en uzak noktasında, 20 Ocak'ta son dordun evresmde, 28 Ocak'ta yenı Ay evresmde olacak ve gorulemeyecek, 30 Ocak'ta da tekrar Dunya'ya en yakm konumuna ge lecektır 1998 yılında ıkısı Guneş rutulması ve uçu de Ay turul ması olnidk uzere toplam beş tutulma olayı gerçekleşecek Ancak Ocak ayı ıçorısmde.hıçbır tutulma olayı yok gorebümek kolay degıl Parlaklıgı ay boyunca +0 1 kadırden 0 3 kadıre kadar gıttıkçe artacdk 26 Ocak'ta Venus'un 8 27 Ocak'ta da Ay 'ın 5 Cuney'ınde yer alacak Venüs Ocak ayının ük üa haftası boyunca akşamları gokyuzunun en parlak cısmı (yaklaşık 4 5 kadır) olacak fakat hergun Guneş'e yaklaştıgmdan gorulme suresı azalacak Ocak aymm uçuncu haftası boyunca Guneş'e çok yakın oldugundan gorulemeyecek ancak aym son gunlerı sabahları Guneş dogmadan dogu ufkunda tekrar gorulebüecek 26 Ocak'ta Merkur, Venus, Guneş aynı hat uzermde bulunacak ve her üa gezegen de gorulemeKcıtcnkc! yecek Mars akşamları gokyuzunde Ogldk takım yüdızında bulunacak, Ocak aymm son haftasından ıtüoaren Kova (Aquarıus) takım yüdızına geKarttttlı At çecek Mars, Ocak ayı suresınce + 1 2 kadır parlaklıgında kalıyor Aym başında Guneş batarken Batı'da ufkun 20 uzermde ay w sonunda ıse yıne Batıufkunda Fî.ılıklar ° fakat bıraz daha Guneş'e yak laşmış konuma gelıyor 1 Ocak'ta Mars Ay'm 4, 30 Ocak'ta 1 7 derece Guney'ın de yer alıyor 21 Ocak'ta Mars, Jupıter ve Cuneş aynı hat uze rmde bulunacaklar Jüpiter, akşamları Ocak aymm ılk üa haftası gokyuzunde Oglak takım yüdızmda gorulurken son hafta Kova takım yüdızma geçecek Ocak ayı bo yunca yaklaşık 2 kddır parlaklığı üe Cu neş'm 37 Dogu'sunda Guneş battktan he mensonraBatı'da gorulebüecek 2 Ocak'ta]u pıter Ay'm 3, 29 Ocak'ta da 2 derece Guney ınde yer alacak Satürn, Ocak aymda Guneş bartıktdn sonrd Balüdaı (Pısces) takım yüdızmda ufuktan yaklaşüc 50 derece yuk seklıkte mendyenm bıraz batısmda kolaylıkla gorulebüır Saturn 5 Ocdk'ta Ay'ın 0 2 derece Kuzey'ınde yer alıyor Par laklıgı Ocak ayı boyunca yaklaşüc +0 7 kadırde kalacak Kralirc /ııiiila •IVı.seu : 1 Tckhovnıı/ . •.Bftyük "ıTiivsırı Gezegenler Duıbun veya teleskobu olan okuyucular Uranüs'u (parlakbgı +5 9 kadır) akşamları gokyuzunde Oglak (Cap rıcornus) takım yıldı?ında, Neptün'u de (parlaklıgı +8 ka dır) yıne aynı takun yıldızda ufka bıraz daha yakın gorebı lırler Okuyucular gezegenlerı gokyuzunun her yerındp degıl onlaıı sadece Guneş'm gokyuzunde çızdıgı yol cıvarırıda aramalılaı Bu yol kışm ulka yakın yazın ıse ufuk tan d a h a uzaktır Bu hattı kolayca bulabümek ıçm ıse Guney'e donmelı ve Guneş'm dogup battıgı yolu hdtıılamalıyız lnsan gozu şehır ışıklanndan uzak karanlık bır yerde gokyuzundekı (6 kadıre kadaı olan sonuk cısımlerı gorebüır Ocak aymda çıplak gozle ko lay gonılebılecek parldk gezegenlerm konumlan şoyledır Merkür Ocak ayı boyunca sabahları Guneş dogmadan hemerı once DoĞju'da ufka çok yakın ıyı gozlem şdrtlannda keskın gozlemcder tarafindan gonılebılır 7 Ocak'ta Guneş'ten yaklaşık 23 derecelık bır açısal uzaklıkla en ıyı gorulebüır konuma gelecektır Fdkat gene de Merkur'u Nelere dikkat edeceğiz? Ikıncı haftanm sonunda Mars üe Jupıter bırbırleııne çok yakm konumda ücen, parlak olanın Jupıter olduguna dikkat edelım 3,12 Ocak saat 17 00 ve 25 Ocdk saat 6 30 ıtıbarıyle Guneş hattı (tutulum) cıvarmda gorulebüecek gezegenler ve takım yüdızlar resmedümıştır Aynca gok yuzunun gounumu taıüıe ve zamana baglı oldugundan Ocak ayırıda goıulecek takım yüdızlarm konumlan saat ?1 00 ıçm vetıldı Açık bır gokyuzu düeö^yle * Prof Dr Istanbul Unıv Gozlemevı Ardştırma ve Uygıüama Mer ** Astronom Dr, İst Unıv Fen Fak Astronomı ve Uzay Büımlerı Bolumu 563/20