Katalog

Kağıtçıbaşı dünyada tartışılıyor rof. Çigdem Kagıtçıbaşı'nın geçen yıl ABD'de biı kitabı yayımlandı: Family and Human Development across Cultures: A view from the Other Sıde (Kültürler Arasında Aile ve Insan Gelişimi: Dıger Taraftan Görunuş) (L. Arlbaum).Buyıliçinde kıtap çok iyi eleştiriler alarak, kültürel ve kültürlerarası psikolojide önemli bir etki yaptıgını kanıtladı. Önce kitabı kasmen tanıtalım. Kağıtçıbaşı son 15 yüdaki araştırma ve kuramsal uygulamalı yaklaşımlarını bu yapıtta bir araya getirdi. Insan, aile ve toplum üişküerini kultur temelinde ele alarak bir benlik gelışırni ve aile rnodeli oluşturdu. Bu modeli sınayan ve benimseyen araştırmalar da uluslararası dergilerde yayımlanmaya başladı. Kıtapta özellikle Amerikan psikolojısınin bazı baskın varsayımları ve kuramlan sorgıılanıyor ve bunlarm kultüre bağımlı oldugu öne sürülüyor. Insan geüşimi ve benlige bağlamsal bir yaklaşırn oluştuı uluyor. Ancak bunun yanmda evrensel psikolojik süreçler ve sosyoekonomik gelişmenin oluşturdugu yaşam tarzlarvna uyum gösteren yeterlık standartları da gözardı edılmıyor. Boylece işlevsel bir yaklaşımla yeni bazı sentezler ortaya konuluyor. Nihayet bu kuramsal ele alışlann uygulamaya ve insana yönelik politıkalara yarısıyışı da ınceleniyor. jonh Cottingham Çevirenler.Bülent Cözkan, Necati llgıçıoğlu, Ayhan Çitil, Aliye Kovanlıkaya Sarmal Yayınevi Modern felsefenin başta gelen insanı olarak bilinen Descartes'm dogumunun 400.yıldönümü 1966'da dünyada çeşıtli etkınliklerle kutlandı. Sözluk, ünlü felsefecınm bu yıldonümünde yayımlandı. Yazan Cottingham önemli bir Descartes uzmanı olarak tanınıyor. Felsefecı üzerine dünyada çok sayıda yazı yayımlandı. Yazar, Descartes'm metinlerinin daha rahat anlaşılabümesi için, mümkün oldugunca Descartes felsefesınin, düşüncenin ana hatlannı ele almaya çalıştıgını, unlu felsefecinin görüşlerinm berrak olmasına ragrnen, düşüncesıni şekülendıren entelektuel arkaplana ilişkin yorumlar yaptıgını belırtiyor. Stephen Voss kitaba yazdıgı önsözde şöyle diyor; "1637'de Yontem Üzerine Söylem'de Descartes çalışmalannın temel amacını etkıleyici bir biçimde ortaya koyuyor: 'Bizi doganın efendisi yapabilecek pratik felsefe ve fızik'. Descartes, ınsanın işleyerek uzerinde 'efendi'ligini kurabılecegı üç alanı belirlemeye yönelıyor: Fızıksel çevre, ınsan bedenı ve bedene yakından baglı olan ruh. Felsefenın bunlara karşıhk gelen ve ancak 1647'de belırlenen üç ürünü, mekanık, tıp ve 'dıger bılımlerin tarn bilgisini önvarsayan ve bügelıgın en son aşaması olan en yüksek ve en yetkm ahlak sistemi'." Descartes Sözlüğü P Psikolojide en onemli bilimsel eleştiri dergisi olan Contemporary Psychology'nın 1997, 42. cilt, 9. sayısında Kagıtçıbaşı'nın kitabmın uç ayn eleş tırısı bir arada yayımlandı (s. 787792). Bu bile kendi ıçınde önemli bir başarıdır. Bu eleştirilerden bazı alıntüar kitabın olumlu degerlendirüdıgini gösteriyor. Micheal VVallach, 1980'li yülardan beri bireyci dünya görüşünü yansıtan Amerikan psikolojisinin en önde gelen eleştırmenlerinden biri. Eleştirisine şu sözlerle başlıyor, "Dikkate değer bir Türk kadı nı mükemmel bir kitabı kanaviçe gibi işlemiş. Bunu yaparken Batı bireyciliginin bir eleştirisini ve Istanbul'un yoksul kesimlerınde uyguladığı bir kadırı destek programının tartışmasını birbiriyle iç içe dokumuş. Kıtabm süreklı bir konusu, kültürel alışkanlıklan savunulabüır evrensel ilkeler çerçevesinde irdelemek bugünlerde çok cesur bir girişim" (s. 787)... sonra da şoyle sürdurüyor, "Kitabınbirtemel rrıesajı, toplumlann modernleşme sürecinde Uışkisel benligin 'bencil ve sosyal sorumluluk almayan' bir benlige dönüşmesinin şart olmadıgıdır (s. 66). Batı psikolojisinin aynşık berüigi daha olgun olarak nitelemesi yanlıştır" (s. 798) Hardy Triandis, kültür lerarası psikolojinin duayenlerinden, Kagıtçıbaşı'nın kitabı ve kuramsal yaklaşımı ile ilgili olumlu ve etraflı eleştirisini şu cümleyle bitiriyor, "ozetle bu kitap kültürlerarası gelışım psikologları ve çogunluk dünya bulgularının (Batı) psikolojisini nasü bilgilendırebilecegiyle ilgilenenler için 'zorunlu okuma' kitabıdır" (s. 789). Daphna Oyserman, kültürlerarası psikolojiye karşı tavır alan kültürel psıkolojı bakış açısıyla daha eleştirel bir yorum yapıyor. Ancak o da çok etraflı uzun bir değerlendirmeyle kitabın önemini vurguluyor: "Çigdem Kagıtçıbaşı'nın yeni kitabı çok kolay okunan fakat kültürün Batı dünyasının dışından karmasıkbir sergilenişı" (s. 790) ve "özetle bu kitap, kültürel bir perspektifin ortaya attıgı sorularla düşünme geregını vurguluyor" (s. 792). Çok olumlu bir degerlendirme de International Journal of Behavioral Development'in 1997, 21. cilt, 3. sayısında yayımlandı (s. 633636). Eleştirinin yazan Wolfgang Friedlmeier şöyle dıyor: "Bu kitap, başlıgının çok ötesine ulaşan olaganüstü ve çok iddialı bir girişim. Kültürelprespektifli gelışim psikolojisinin temel konulanndakı guncel oluşumlan yansıtıyor. Bunlar, (a) kültürlerarası ve kültürel psıkoloji arasındaki evrenselük, görecelilik tartışması; (b) kültürle kişi arasındaki baglantılar (c) kültür ve toplum gıbı kışilerın de dinamik sıstemler oldugu sureç perspektif (d) araştırmacının sosyal sorumlulugunu da ıçeren kuramuygulama ilişkisi. Bu konuların ışlenişindeki genişlik ve derinlik şaşırtıcı; aynı şekilde yazarın kuramsal bilgi, görgül araştırma ve uygulamalı çalışmalan bir araya getirışi de" (s. 633). Bunlarm dışında International Journal of Early Childhood'da (1997, 29. cilt, 1. sayı, s. 7677) editör Audrey Curtıs tarafından ve The Parenting Forum'da (1997, 7. sayı, s. 15) Peter Jones tarafından yazılmış başka olumlu eleştiriler de bu yıl yayımlandı. Bu yogun degerlendirme, kitabın uluslararası düzeydeki etkasine işaret ediyor. Bürün eleştirilerde kitabın kuramsal katkısı vurgulanıyor. Psikolojide özellikle Amerika ve Avrupa dışından bü kitabın yaygın varsayım ve görüşleri sorgulaması pek alışümış bir şey degü. Kitabın çok dikkat çekmesınin bir nedenı bu. Kagılçıbaşı'nın modelinm araştırmalarla sınanrnaya başlanması da kayda deger. Kağıtçıbaşı şu sırada kitabmı Turkçe'ye çe virıyor. Birkaç ay ıçmde çeviı ı tamamlandıktan son ra Türk okuyucu da bu onemli kitabı okuyabılecek. liver. Arch, Surg. 115,847, 1980 7. Sag laın. A: Kıst boşalııranda saçılmanın önlenmcsi. 111 HPB Kongresi. 14 Kasım. 97, lzmır 8. Yalın. R, Oguz. M., Yıldınr. C, Dulget. M: Surgical treatment of hepatic hydatid cysts Med. Prınc. Pract. 1; 154, 1989 9. Yalın. R, Aktan, O.A., Yegen. C: Sıgnificance of ıntracysüc pıes sure in abdomınal hydatıd cysts. Brit. ]. Surg. 79; 1 182, 1992 10. Yalın. R, Aktan. Ü.A., Açıkgoüoglu. S: Computed tomography and sonography in hydatid disease of the liver J Med. Imag. 3; 301 * M.U. Tıp Fakultesı Genel Cen. ABD Bşk. Istanbul Eski Yunan ve Roma'da Mühendisllk y.C. Landels, Çeviri: Barış Biçakçı TÜBtTAK PopülerBilimKitapları Bilim tarihi içinde Eski bir anlamda arkeolojik I ve araştırmaya dayanan ki tap Fskı Yunan ve Ro Mühendislik ma'da gerçekleştirilmış, mühendislik kökenli teknolojik tartışmaları, buluşlan gün ışıgına çıkartıyor. Yazar kıtabını, ister klasik uygarlık ogrencisi ister bilim tarihiyle amatörce ilginen insanlar olsun günümüz okuruna Eski Çag Avıupdaııun en orıcmlı ıkı uygarlıgındakı mekanık becerı ve gelişmeler konusunda bir bakış kazandırmak amacıyla kaleme aldıgını belırtiyor. Yazar, Yunanca ve Latince bümeyenlere, o dönemin yazar ve düşunürlerinin bakış açılan konusunda da bir fikir verüdigini belirtiyor. Kıtabm bir özgün yanını da, o dönemde gelışfırılen ve gunumuze ornekleri pek kalmayan makinelerın ve aletelerın hemen hepsi için bazı hesaplamalar yapması ve zihinde canlandırümalanna yardımcı olması oluşturuyor. Kıtapta, konular şöyle aynnülandınlmış: Guç ve enerji kaynaklan; Su kaynakları ve mühendislik; Su pompaları; Mancınıklar; Gemıler ve deniz taşımacıhgı; Kara taşımacılıgı; Kuramsal bılgmin gelışimı; Teknoloji konusunda eserlerı olan önemli Yunanlı ve Romalı yazarlar. 562/21 Tıpta yeni gelişmeler Baştarafı 18. sayfada. bildirırken, Saglam ve arkadaşları, geliştirdıkleri ozel bir aletle, laparoskopık cerrahi sırasmda kist elemanlannın parçalanarak çıkartılrnasınm daha kolay ve emin oldugunu gosterdilet. Kaynaklar: 1. Aktan. O.A., Ydlın. K: Preopera tıve albendazole trcatment for liver hydatıd dıseasc dccreases the viability of the cyst. Europ. J. Gastroent. and He patology, 8; 887, 1996 2. Akhan Q, Özmen M.N., Dinçer. A: IJverhydatıddisease; Longterm results of percutanous treatment. Radiology, 198;259, 1906 3. Alper. A., Emre. A., Arıoğul. O; Laparoscopic surgery of hepaüc hydatıd dıse ase: lnitıal results and eaı ly tollovv up 16 patıents. VVorldJ. Surg. 19; 725, 1995 4. Klıngler, P Jetal: Treatment of hepatic cysts iıı the cra of laparoscopic surgery. Bıit. J, Surg. 84, 438, 1997 5. Sayek. !., Çaknıakçı M: The effecrt of prophylactic mebendazole in the expenmental peritoneal hydatidozıs. S.G.Ü 163; 351, 1986 6. Sayek. I., Yalın. R: Sanaç. Y: Surgical treatment of hydatıd dısease of the