Katalog

Yüzlerce bitki türü tehlikede Dünya henüz önemini kimsenin kavramadığı yeni bir çevre felaketi ile karşı karşıya: Çiçektozu taşıyan canlılarm yok olmaya başlamasıyla, pek çok bitki türü de tehlikeye girdi. ^ Çıçektozlarının yayümasında onemlı rol oy.ayan arılar ve dığer can JTıkr doğal çevıelerının tihrıp olması sonucu kaygı verıcı bır hızla yok oluyor Çiçektozu taşıyıısı olarak tanınan 100 bın çeşıt bocek kuş ve memelı turunun kımya sal tarım üaçları ve ınsanlann zararlı eylemlerı sonucu ortadan kalkması pek çok bıtia turunun de yeryu zunden süınmesme yol açıyor ABD'de balarısı nufusu kaygı verıcı bır hızla azalıyor Çiçektozu taşıyan cdn lüarm başında gelen balarüarı son uç yıl da yuzde 50 orarundd azaldı Amerıkalı arıcüar tıcarı çıftlıklerın çevıesıne yerlcş tırdıklerı an kovanlaı mda besledıklen ba larılarının tarım ılaçlan arılara musalldt olan mıte lar ve sert ıklım koşullan nederuyle telef olmaları karşısındd devletten yardım ıstemek zorunda kaldılar Yuzde 901 telef olan yabdml balarüaı ı ıçın durum daha da vahırn Dunya çapında polen yayıcüarm du kurtulamıyor Bu arada tozlaşma yoluyla çogalan bıtküerın tumu bu dogal felaketten nas±>ını alıyor Başta bugdaygüler olmak uzere ba zı bıtküer ruzgarın yardımıyla çogakrken bıtküerın çogu çıçektozlannm yayümasın da bocek ve hdyvanlara bagırrüıdır Dun ya uzerınde 800 u ınsanoğlu tarafından besın maddesı olarak tuketüen 250 bın çı çeklı bıtkı turunun çiçektozu taşıyıcı can lüara gereksmımı vardır Besm maddesı sınıfına gıren 100 bıtkı varhğını surdur mek ıçın (balkabagı, hzücık yaban mer sını mahun cevızı gıbı) yabanü polen yayıcüara bagımlıdır Havuç gÜDi bıtküer polen yayıcüar olmadan da meyve ve sebze veruler, an caktohum uretımı ıçın çıçektozlanna ıhtı ydç duyarlar Yuksukotu gıbı üaç ureümınde kullanüan bazı bıtküerın de çogalması çiçektozu taşıyıcı canlüara baglıdır Tozlaşma yoluyla çogalan sebze ve meyveler olmadan gunluk yıyeceklerımız karbonhıdrat yonunden zengın vıtamın ve mmeral bakımından yoksul bır ıçerıge sahıp olurdu Amerıkan Tanm Bakarüıgı bunyesınde gorevlı büım addmı Stephen Buchmann çiçektozu yayıcüaraüışkıngo ruşlerını şoyle düe getırıyor Yalnızca ruzgarın yardımıyla çogalan besınlerle beslenseydık kesınhkle sağlıksız olurduk gunde uç ogun pınnç arpa yulaf darı ve mısırdan oluşan bır menu üe beslenmek zorunda kalırdüc Buchmann, aynca Yıtık Çiçektozu Taşıyıcılar'' ısımlı kı tabında polen taşıyan canlüann ve bu po lenlerın yardımıyla çogalan bıtküerın yok olmasıyla ortaya çıkabüecek sorunlara dıkkat çekıyor Çiçektozu bır başka bıtkının dışı organlanna taşmıyorsa tozlaşma dolaylı ya da çapraz sayüır Çoğu zaman tozlaşma bu tun üaevcüdı (erkekorgan ve dışı organ ayn bıtküer uzerınde bulunur) bıtküerde hatta erdışı (erkek organ ve dışı organ ay nı bıtkı uzerınde bulunur) çıçeklerde do laylıdır çunku dışı organlarla erkek or ganlar ender olarak aynı zamanda olgun laşır Çiçektozu taşıyan hayvanlar bu fonksıyonutarketmedenyennegeüru Bu bıtkının bdlozunuemen an aydklarınabu laşan çıçekto/unu dıger bır bıtkıye bulaş tırır Bır an bu ışı ne denlı çok sayıda ya parsa o yü urun o oranda bereketlı olur Ornegınbırelmada 10 tohum bulunur Fl ma çıçegı mukemmel bır şekılde dollen dıgı zaman 10 tohum aynı anda gelışır ve ortdya duzgun şekülı ve olgun bır elma çı kar Oysatohumlannyansıdollenırse so nuç daha kuçuk ve şeküsız bır elmadır Tarım sektörüne darbe Tozlaşma fonksıyonunu yerıne getı ren canlılardan bın ortadan kalktıgı zaman yerını bır başkası alır Ancak bu yenı canlı eskısı kadar başarüı oldmıyabılrr çunku tozlaşma bır anahtarın küıde uyma sı gıbıdır Polen taşıyan canlınm uzun düı çatallı bacaklan bıtkının ozel yapısıyla mukemmel bu" uyum sağlamaktddır ABD de balarısı sayısında gorulen azalrna tarım sektorune buyuk darbe vuruyor 16201ı yülarda Avrupadan ABDye getırüen balarısı bu ulkede pek çok urunun yetışmesuıde çok onemlı bır rol oynamıştı Balarüanna musallat olan ıkı cuıs mıte balarüannın kıtleler halınde telef ol malanna yol açtı Yaban arüannın keyulerıne baglı kalmanuı ne denlı buyuk sakıncalar dogurdugunu fark eden çıftçıler anoüıgı bır sanayı dalı olarak ele alıyorlar An gelıştırme ve koruma çerçevesuıde mıte lard kdrşı gelıştırümış fluvahnat ısun lı yeru bır üaç ancüara ve tanm sektonrn de çalışanlara şundürk rahat soluk aldınyor Ne var kı mıte lann kısa sure ıçındefluvalınata karşı dırenç kazanması yenı üaçlann ve onlemlerın gehştırümesını gereklı küıyor Çıftçüenn mıte'lara karşı aldıgı onlemleruı başuıda duman gelıyor ABD Tanm Bakanlıgı bocek bügınlenn den Frank Eischen kreozot çalısınm yakümasıyla elde edüen dumanın varroa mıte mı sersemlettıgmı sersemleyen parazıtın anrun vucudundan duştugunu ve bır sure sonra açlıktan oldugunu tespıt et mış Reyhan Oksay rumu ABDdekı lerden farklı degü Çiçektozu taşıyıcı yonu pek bılınmeyen ya banarüan kelebekler smekler bocekler yarasa smekkuşuve kertenkelele gıbı bazı omurgalı lar balarüarı run ak±>etın den Kamuoyu henüz duyarsız Dunya kamuoyu bugune dek tum dıkkatını kuresel ısınma ozontabakasının ıncelmesı g±)i çevre sorunlan uzerınde yogunlaştınyordu Kamuoyu henuz polen yayan canlüann yok olması konusuna ge reken ügı ve duyarlüıgı gos termıyor bu olgunun üende ne gıderek felaketlere yol aça cagı hakkında fazla bügı sahıbı degü Şımdıye dek çok az büım adamı ekosıstemde meydana gelen bu denge sızlığın onemını kavramış durumda Çiçektozu taşıyıcüannın onemıru kavramak ıçın once polenlerın nasü yayüdıgıru bümek gerekıyor Tozlaşma çıçektozunun dışı organın tepecıgıne konmasıdır Bır çıçegın çiçektozu aynı çıçeğın dı şı organma konarsa tozlaşma dogrudan