Katalog

geldiğini gösteriyor > otekınde aıme tarafindan kesmtıye a stılması sonucu andro]enez ogulcuk•asa bır sure sonra yok oldular Sura ^alruzca anneden geçtıklen zaman reye gıren genlerın ogulcugun ılk evımdekı gelışımı açısından, babadan en genlorın ıse daha sonra plasentaluşturacak dokulann gelışımı açısınbuyuk bır onem taşıdıgını karutla c amacıyla çalışmalannı surdurdu •nelılenn, yeşü ınekler gıbı, cınsel n olmaksızm ureyememelcrının nde yatan da ışte bu gcnlerdı Bu genler ogulcugun ılk donemlele boylesıne onernlı ve farklı ışlevler duklerıne gore, daha sonrab cvre le de gelışme de onemlı katkıları ol ıydı Bu goruşten yola çıkan Suranı Ceverne bır kez daha kollan sıvadılar kularını haklı çıkaracak çok sayıda ekçe vardı ama yalnızca anne ya da lanın genlerıru taşıyarı ogulcukların ı surede yok olmalan bu goruşun kammasını guçleştırıyordu Sonunda ıkı bılım adamı 3on dereistalıklı bır çozum buldular Suranı ve •erne, hucrelerın en az yarısının hem ıeden hem babadan gelen genlerı ındırması durumunda fare ogulcuknın ıstenen sureye yakın bır sure canıtulabıldıgıne tanık oldular Ogulcuı gen kalan hucrelerı ıse "ımprıntmg" genlerın daha sonrakı evrelerde de onemlı oldugu yolundah goruşun kanıtlanabılmesı amacıyla eklenebılırdı Yapı lacak tek şey, daha once ozel olarak urettıklerı oğulcuklarla normal ogulcukları her bırı yalnızca bırkaç hucreden oluşru gunda uygun bır bıçımde karıştırmak ve yamalı genetık bır ogulcuk elde etmektı Bu kanşımda kesın oranın büe onemı yoktu, onemlı olan bu yamalı ogulcuk üe ıçeıdıgı hucrelerde, ogulcuktan tam gelışmış bır dolute donuşme surecı ıçınde neler olup bıttıgının kavranmasıydı Sonuçlaı ınsarun aklını başından alacak turdeydı Suranı ve Keverne, yamalı ogulcukların çogurıun bu sureç bo yunca canlı kalmalanna karşın, tumunun aynı gorunumde olmadıgını gorduler Fazladan anne gera verılen ogulcuklar başları, dolayh olarak da beyınlerı buyuk, bedenlerı kuçuk farelere donuşurlerken, fazladan baba genı verılenler de bedenlerı buyuk beyınlerı kuçuk farele re donuşmuşlerdı Farelerdekı anormallıgırı çarpıcı bır duzeyde olrnasına ve yaşam surelerı ran kısahgına karşın, elde edılen sonuç Suranı ve Keverne ın ' ımprıntıng" genlerın farenın ılk evrelerındekı gelışımm de buyuk bır payı oldugu konusundakı goruşlerıru dogrulamaya yeterlıydı Dahası, gorunuşe bakılırsa, yalnızca anneden geldıklerınde etkm olan genler büyük beyinlerin, babadan gelenler ıse büyük bedenlerin oluşmasına yol açmaktaydı Daha kapsamlı bılgı ıçın araştırmacılar elde ettıklerı ogulcugun beynı ıçınde hurrelerde olan bıtenı ıncelemeye koyuldular Ogulcuk her hucresı ya beta globm genının bın kopyasını, ya da 'Iac Z" genı ıçeren ve bırı yalnızca baba rıın otekı ıse yalnızca annenın genlerıne sahıp üa farklı ogulcugun kanştınlmasıyla elde edılmıştı Suranı ve Keverne elde edılen yenı ogulcugun beynınde ınce kesıtler oluşturduktan sonra bu ıkı genı ıçeren hucrelen saydılar Boylece beynın bilme ve kavrama yetdeııyle ılgılı olan altı farklı bolgesmde yalnızca annenın ya da yalnızca babanm genlerıru ıçeren hucre sayısı belırlenmış oldu Gelışımın ılk bırkaç gunu herhangı bır hucre ogulcukların beyınlerınde herhangı bır yere yonelebılıyordu Ancak ogulcuk olgunlaştıkça yalnızca babanın genlerıru ıçeren hucreler beynın "duygusal" bolgesı olarak bılınen hıpotalamus ve çevresmde kumelenırler Bu bol ge bır canlının yaşamını surdurmesı açısından son derece onemh olan ve cinsellik, yeme, laldırganlık gıbı dav ranışlaıdan sorumludur Suranı ve Keverne beynın bellek ve bilinç gıbı da ha gelişmiş ışlevlerınden sorumlu olan kabugunda babadan gelen genlerı taşıyan hıçbır hucre bulunmadıgına tanık oldular Sıradan hucrelerle annenın hucrelerının kanşımından elde edılen ogulcuklarda ıse tam tersı bır olaya tanık olundu Bu ogulcuklarda beynin duygu merkezlnde anneden gelen tek bır hucre bulunmadıgı, bu hucrelerın tumunun beym kabugunda toplanmıs oldugu goruldu Suranı ve Keverne beymde olan bıtenlerle ügüı kesın bır açıklama yapmasalar da, normal bır beynın oluşumu ıçın yuzlerce ya da bınlerce "ımprıntıng" gen gerekügının yanı sıra, ogulcukta anneden ve babadan gelen genlerın etkmlıgınde ozenle harmanlanmış bır dengeye gerek duyuldugu açıktı Farede ve msanda bu denge, bır oksılıkla, beUı genlerın tek bır taraftan gelmesı durumunda etkısız duruma getırılmesı kısacası "ımprıntıng" yoluyla saglanıyordu Beslenme ve savaşma içgüdüsü Suranı ve Keverne 'ın bu çalışması bılım çevrelermde buyuk bır yankı uyandırdı Ancak hıç kımse elde edılen bulguların tam olarak ne anlama geldıgı nı henuz bümıyor Ancak ınsanı duş kınklıgına ugratacak bır olasılık beynın toplumda en çok deger verüen ozellıklerının buyuk olçude anneden gelen genler tarafından belrrlen±gı ve babalann bu konuda etkısız oldukları Gorunuşe bakılırsa, babanın genlerı daha çok beynın "ilkel" bolgelenne katkıda bulunuyor Bu bolgeler bıreyın beslenme, savaşıtıa gıbı ıçgudusel davıanışlarmı duzenlıyor Cambrıdge Unıversıtesı'nde ıse farenın beyınsel gelışımını etkıleyen genlerın belırlenmesı ıçın çalışmalar suruyor Suranı ve meslektaşları farelerın beyınsel gelışımını Angelman ve PraderWulı sendromlanndakı bozuk genlere benzer saglıklı genlerın etkıleyıp etkılemedıgını anlamak amacıyla farelerın gen yapılannı duzenlı olarak ıncelıyorlar Bu amaçla normal fare ogulcuklannda etkın olan genlerle yalnızca annenın genlerıru ıçeren ogulcuk hucrelenndeka etkın genlerı karşılaştırıyorlar Suranı bu çalışmalan sırasmda daha şımdıden uç dort yenı "ımprınted" gen buldu Daha sonrakı adım ıse, ıster anneden ıs~ ter babadan geçmiş olsun, "ımprınted" genın etkısız oldugu farelerde her bır genın ışlevını saptamak olacak. Fare genlerinin hmlıklerı belırlendıgınde bunlann ınsanlardakı ozdeşlerı de kolayhkla ıncelenebılecek Ancak bu sure ıçmde fareler ıçın geçerlı olan bulgulann uısanlar ıçın de her zaman geçerli olmadıgını unutmamak gerekıyor Kısacası, kadınlann bu bulgulardan yola çıkarak kendıleruıı ınsan turunun anlaksal gelışımmde etkılı tek guç üan etmelerı ıçuı daha epey yol alınması gerekıyor Rita Urgan • Kaynak New Scıentıst 3 Mayıs 560/13 CENLER HASTALIKLARI NASIL ETKİLİYOR? "Imprinted" genlerdeki boluklardan kaynaklanan Praderzukluktan kaynaklanan iki ender Wilh sendromudur. Sorumlu genhastahk türü bu genlerin gerçekler genellikle annede etkisizdir ten de insan beyninı tıpkı farelerve bireye babadan geçmiştir. Söz dekine benzer bır bıçımde etkilekonusu sendromu yaşayanlarda diğini ortaya koyuyor. Bu hastahk"imprinted" gen önemli bir DNA lardan ilki Angelman sendromu uzantısmda meydana gelen bır olarak bilinen ve 15. kromozomda değışımden ötüru eksıktır. işlevselliği olmayan bir (ya da birBilim adamları her iki rahatsızhk den çok) "imprinüng" geniyle dotürunun de yalnızca "buzdağınm ğan bebeklerde örülen rahatsızhk tepesi" olduğunu, zamanla çok türü. Bu bölgede babada etkisiz daha başka ruhsal rahatsızlığm olduğundan, durumun anneden da bu genlerden kaynaklandığıgeçmiş olması gerekir. Anneden nm ortaya çıkacağma inanıyor. geçen gen ya ufacık bir genetik "PsikoDarvnnizm " adlı yapıtm yabozulmadan ya da 15. kromozozarı Chrıstopher Badcock babamun her iki kopyasmm da babanm genlerinin "ilkel benliği=id" dan gelmesine yol açan bir kaza oluşturduğuna, "benliğin=ego" sonucu yok olabıhr. Bu durumda zekâ geriliği, garip de ise annenin genlerinin bır üriinü olduğuna inanıyor. vinimler ve konuşma bozukluklan meydana gelir. Badcock'a gore, gelişim sırasında anneden gelen genlerle babadan gelenler arasmdaki çekişme sonucunda Ikinci tür rahatsızhk ise, beyinde aşın yemek yeme, bireyde, tıpkı Freud'un benlik ve ilkel benlıği gibi iki oburluk ve az gelişmiş cinsel dürtüler gibi beynin daha farklı kutup oluşuyor, ilkel merkezlerinin sorumlusu oldugu bölgedeki bozuk