Katalog

HAYVAN DÜNYASI PSİ KlYATRİ H ıppıelere mal edılen "Savaşma, sevış" sloganı bunu her fırsatta uygulayan bonobo maymunları ıçın hıç de yenı bır kavram değıl Antvverp Kralıyet Zooloıı Derneğı tarafından ışletılen yapay gol çevresındekı yeşil alanda bu maymunlardan dokuz tanesı yaşıyor Ana yurtları olan Zaıre Irmağı kıyılarında ıse, bılımsel adı Pan Pa nıscus olan bu cuce şempanzelerın sayısı 15 bını buluyor Bonobo maymunu son kerte sıradışı bır yaratık olup araştırmacıları sureklı hayrete duşuruyor Bu maymunların ılk kez bulunması bıle başlı başına bır olay Alman doğabılımcı Ernest Schwarz 1929 yılında Belçıka'dakı Tervuran Muzesı'nde gorduğu bır kafatasından yola çıkarak bonobo maymunun ılk tanımlamasını yaptı Schvvarz'ın maymunu genç bır şempanzenın boyutlarında olmasına karşın kemıklerı tıpkı bır yetışkınınkı denlı ıç ıçe kenetlenmıştı Bonobonun kafasının ufacık olması onun hem en belırgın özellığını oluşturmakta, hem de maymunları şempanze ve cucelerden farklı kılmaktadır Bırçok bılım adamı, bonobonun coşkulu cınsellığını ele aldığında, özellıkle dişılerın başrolde oynadıklarını, sergıledıklerı davranış karşısında erkeklerın eli kolu bağlı kaldıklarını ortaya koydu Beslenme zarnanı gelınce dışı bonobo öncelıkle kendı mıdesını doldurmakta eğer erkek ust duzeyde bır dışının yavrusu ıse kadının ayrıcalıklı konumundan yararlanmakta, aksı takdırde beklemek zorunda kalmaktadır Insanların gozunde bonobo dlşılennin bellı donemlerde pembe bır topu andıran şışık cınsel organları baştan çıkarıcı bır özellık taşımıyor Ancak, erkek bonobo ıçın bu dayanılmaz bır durum sayılıyor Hangı koşulda olursa olsun, cınsellık bu tur maymunlar ıçın bır tutku nıtelığı taşıyor Herhangı bır çekışme ya da yarışma durumunda bu yaratıklar ureme soz konusu olmaksızın, kadınerkek, erkekerkeğe, kadın kadına ya da yaşlıgenç cınsellığe başvuruyor KamaSutra'yı çağrıştıran cınsellıklerının tek ışlevı ıse, bırının bır dostunun sırtını sıvazlaması gıbı, bırbırlerını yatıştırmak Araştırmalar öncelerı bonoboların ateşlı dönemlerının şempanzelere kıyasla daha uzun sürduğü yolunda bır ızlenım verdıyse de, daha ayrıntılı çalışmalar cınsel organların daha uzun sure şış kaldığını, böylelıkle dişılerın erkeklerı çekım alanları ıçınde tutarak egemenlıklerını elde tuttuklarını ortaya koydu Zaıre'dekı Salonga Ulusal Parkı'nda bonoboların bır bolumu koruma altında tutuluyor Park çevresındekı 50 bın hektarlık alan da kerestecılığe kapalı tutulmak suretıyle bonoboların doğal çevresının bozulmamasına ozen gosterılıyor Ancak, dışı bonobolar ulkede etı ıçın avlanırken, yavruları da turıstlere satılrnak uzere ele geçırılıyor Bonobolarla ılgılı son bır şaşırtıcı davranış ıse, bu maymunların küçük erkek geyıklerı oldurduğu Bunu yapanlar da, kuşkusuz bu turun dışıleri Maymun hippieler savaşmayıp sevişiyor Demokratikleştirilmiş psikiyatri 12 yıldan beri var olan ve birçok yeni düşünce ortaya atan bu akımın özellikleri üzerine... "Demokratikleştirilmiş Psikiyatri" kavramı, geleneksel psıkıyatrıde kullanılan yontemlere karşı, Isvıçre'nın Basel ken tınde ve başka yörelerde 70'lerın sonuna doğru ortaya çıkan protestolar sonucu başladı 1979'da psıkıyatrıyı yenıden yonlendırmek ve "demokratıkleştırmek" ısteyenler bır grup kurdu Amaç, hastaların kendı sorumluluklarını taşımalarına ve alışılmış tedavılerın saydamlaştırılmasına katılmalarına yardımcı olmak ve dıkkatı hastalar uzerınde yoğunlaştırmaktı Bu "yenılıkçı" grup, bu sorunla ılgılenen hasta, hemşıre, oğrencı, hekım ve dığer kışılerden, ozel lıkle de hastaların anne ve babalarından oluşuyordu Geleneksel psıkıyatrıye karşı bu hareket, yavaş yavaş Isvıçre ve dığer ulkelerde yayıldı Özellıkle Franco Basaglıa, Italya'da psikiyatri klınıklerının kapılarını açmış, fakat "dışardakı ınsanların zıhınsel hastalıkları olan ınsanlarıkabullenmeye henüz hazır olmaması yuzunden, bu ınısıyatıf bır fıyaskoyla sonuçlanmıştı Bu arada, Basaglıa'nın fıkırlerı, Basel grubunu etkılemış ve grup bu fıkırlerı kendı hareket programıyla butunleştırmıştı Bır kendı kendıne yeterlılık ve gonullu ışbırlığı modelı olan gruba adını veren de yıne Basaglıa olmuştur Demokratikleştirilmiş Psikiyatri Buluşma Yerı (Poınt de rencontre de la psychıatrıe demokratısee/Treffpunkt Demokratısche Psychıatrıe) Grubun başlıca ılkelerı şunlardır * Cıddı krızler olmadığı surece hastaları uzun sure hastanede tutmamak, * Tedavı sonrasında (danışma, ıkamet, ış, boş zaman, buluşmalar ıçın) hastane dışındaki etkınlıklerı özendırmek, * Sorumluluk almayı ve karşılıklı konuşma hakkını kullanmayı kolaylaştırmak, * Hastanın kaynaklarını kullanmasını ve kendı kendıne yetmesını sağlamak; * Hasta haklarını genışletmek, * Hıyerarşı zıncırını, hastayı bu zıncırın son halkası olmaktan kurtaracak bıçımde kırmak, * Hastayı yalıtılmışlığından kurtarmak ve yenıden toplum ıçıne gırmesını sağlamak ıçın çareler araştırmak, * Aılelerın katılımını ozendırmek Sayısız toplantı ve tartışmadan sonra, yalnızca bır "çekırdek" olan grup uyelen, teorıden uygulamaya geçmeye karar verdıler 1980 yılının Eylul ayında bır dernek kurdular, 16 Ekım 1980'de ıse, halen bulundukları yer olan 7, Therwılestrasse, Basel adresınde, buluşma yerının açılışını yaptılar 12 yıldır bu olaganustu ev, çok sayıda ınsan ıçın ıkıncı bır yuva halıne gelmıştır Kurucular ıçın en onemlısı, psikiyatri hastalarının gerçek gereksınımlerını, korkularını, ofke ve uzuntulennın nedenlerını dınlemektı Hastaların durumlarını açıkça duşunup anlatması, acı veren koşulları kabul etmek zorunda olmadıklarını ve bunları değıştırmenın mumkun olduğunu dulıklarından sıyrılıp, "dış dunya"da yenıden kuçuk adımlar atabıleceklen tartışma ve fıkır alışverışlerıne olanak vermektedır Kurumlaşmış ortam onemlıdır ve daha çok, ınsanların gulup ağladığı, sevınç ve kederlerını paylaştığı, aynı zamada hem anlaşmazlıklara duşebıldığı hem de bunları çözebıldığı bır arkadaş çevresını temsıl etmektedır Gezı ve pıknıkler yıl ıçınde yapılan önemlı etkınlıklerdır Şımdıye dek uç adet de yaz kampı duzenlenmıştır Haftada bır kez, kendı kendıne yeterlı bir konuşma grubu profesyoneller eşlığınde toplanmakta ve öncelıkle gundelık sorunların çözulmesı ıçın yardımlaşma uzerınde durulmaktadır Guvenın ön planda bulunduğu ayrıcalıklı bır mekân soz konusudur Koruyucu grup ıse yıne profesyonellerın eşlık ettığı, kendı kendıne yeterlı bır grup olup, durumlarını kabullenmekte zortuk çeken koruma altındakı hastalar ıçındir Bu grup, onların hak ve soı umluluklarını netleştırmelerıne olanak sağlar ve ozgurluklerıne doğru ılk adımlarını atmaları ıçın cesaret verır Sağlık grubu'nda ılgı hastalıktan çok sağlık uzerınde yoğunlaşmıştır Bu grubun uyelerı, ay da bır kez toplanarak tedavı yontemlennı tartışır bunların daha verımlı ve doğal olanlarını ınceler ve daha sağlıklı yasamanın yollarını araştırır Aile ile çalışma, grup çalış malarının en onemlı oğesını oluşturur Aılelerın aynı acı deneyımlerı yaşamış başkalarıyla karşılaşması mutlaka gereklıdır Aile genellıkle, fertlerınden bırının hastalığı nedenıyle zorlanır ve yıpranır Sonunda hastalar gıbı yardıma gereksınımı olur Kendıne yeterlı gruplar kanıtlanmıştır Uzmanlarla kurulan ıletışım özellıkle onemlıdır ve karşılıklı oğrenmeye dayalıdır Çok sayıda profesyonel kışı, annebabalardan ve onların deneyımlerınden çok şey oğrendığını kabul etmektedır Grubun halkla ılışkıler alanında sayısız etkınlığı var Kışısel anlatıları kullanarak kendı bultenını yayımlar, okullar da, basın ve radyo onunde konferanslar duzenler Başka psıkososyal gruplarla ılışkılerını korur ve Basel'dekı psıko sosyal zıncıre katılır Demokratikleştirilmiş Psikiyatri hareketı, var olduğu 12 yıl boyunca, bırçok yenılıkçı proje ortaya atmıştır Bu proje lerden bın, 1983'te kurulmuş olan bu ve duzenlı bır ışe sahıp olamayan kışıler ıçın korunaklı bır çalışma merkezı sunan 'Iş alanında yardımlaşma grubu'dur Kaynak: Bırleşmış Mılletler Dunya Sağlık Örgutü yayın organı Sande du Monde dergısı, MayısHazıran 1992, s 1819 Yazan: Margot WicklSchwarzchild Çevıren: Emıne Keskın şunmeye cesaret etmelerı, çok buyuk çabalar gerektırdı Guven ortamı bır kez oluştuktan sonra, hastaların ıstek ve gereksınımlerı sorumlu kurum ve profesyonellere ıletılebılıyordu Profesyonellerın ılk projeye katılımı olduğu halde, kurucular psikiyatri uzmanlarından değıl, tumuyle acemılerden oluşuyordu Bugun durum hâlâ aynıdır Komıte ve çalışma grubunu hastalar, onların aılelerı ve gonulluleroluşturmaktadır Kararlar, ıkı ayda bır kez yapılan toplantılarda, tum uyelerın katılımıyla demokratık bır bıçımde alınır, böylelıkle buluşma yerındekı kararlara herkesın katılımı sağlanmış olur Başta, fınans kaynaklan yalnızca uyelerın katkıları ve bağışlardan oluşuyordu, fakat grup 1991'den berı Sosyal Sıgortalar Federal Ofisı ıle Basel kentı ve kantonu tarafından da desteklenmektedır Grup uyelerı artık çok kuçuk bır aylık alıyorsa da, ışın bır bolumu yıne go nullu olarak yapılmaktadır 11 yıldır grupta çalışanların hemen hepsı kadındır Haftada uç gun duzenlenen açık gunler, psıkıyatrık hastaların yalıtılmış lyi haberi yaymak Gönüllü Kadınlar Ikinci bir aile 434 10