Katalog

B İ L G İ S A Y A R T E K N O L O J İ S İ VE A L I Ş V E R İ Ş Etkileşimli televizyon ye elektronik ticaret ile tüketicinin mağazaya gitmelerine gerek kalmayacak. Süpermarketler ve bilgîsayar 9. yy'da Paris'te Fellx Potin mağazalar zinciri posta güvercinleri kullanıyordu. Güvercinîer Paris'in dışında bulunan depoya mağazaların siparişlerini iletiyordu. Ertesi gün, arabalar ve kamyonlar istenilen ürünleri mağazalara taşıyordu. Bugün de kitle tüketim ürünleri mağazalara birkaç günde, hatta birkaç haftada ulaşıyor. Satıcılar ürünlerinin nerede bulundugunu da bilmiyorlar. Bugün herkes yaklaşık sayılar üzerınde çalışıyor. örneğin satınalanlar depodan mağazalara giden siparişlere bakıyorlar. Mağazalarının stoklarını bilmiyorlar. Bilgi, ticaret savaşının can alıcı noktası artık. ABD'de büyük mağazalar zinciri VValMart, her satış noktası için, günlük ciroyu, satılan her malın fiyatını rakip ürünlerin fiyatını kaydediyor. Bunun için, Arkansas eyaletinin Bentonville kentinde, 960 işlemciyle donatılmış 3,5 terabayt (!) gücünde "yoğun şekilde paralel" bir bilgisayara sahip. Bu güçlü alet yaptığı analizlerle başdöndürcü kârlar sağlıyor. örneğin bir mağazada satışları azalan bir ürünü ucuzlatmak yerine bu ürünün iyi satıldığı başka bir mağazayı saptayıp ürünü orada normal fiyatından satıp 111 milyon dolar tasarruf sağlamış, gece yapılan nakliye maliyetine karşın. sunda küçük ve orta boy işletmelere yardımcı olabilir. Böylelikle talebe yanıt vermek daha az süre alacaktır. Hatta kimi firmalar üreticilerle dağıtıcılar arasındaki oyunun kurallannı tümüyle değiştiriyorlar. Procter&Gamble VValMart mağazalarını kendisi besliyor. Ingiltere'de Leyer Tesco ile Bilgisayaıia Veri Değişimi'ni kullanarak bir hatta olan teslim süresini üç güne indirdi. Hollanda'da Albert Heijn mağazalar zinciri 600 milyon FF'lik yatırımla stoklarını beş günden ıki güne indirdi ve siparişle teslim arasındaki süre de 18 saatl Continent süpermarketleri mağaza stoklarını % 40 azaltarak her satış noktasında % 1012 üretkenlik kazancı elde etti. Dağıtıcılar çıkış noktasında ne kadar tasarruf sağlarsa son noktada da yatırım yapabilirler, yani tüketicilere karşı. PTT ile bir sipariş miktarını yollamak 53 FF. Manyetik bantla ya da disketle 23 FF, Allegro mesajeviyle 3 FF. Yeni teknolojilerle ve üreticilerle dağıtıcılar arasında daha iyi bir işbırliğiyle satış fiyatı azalacak ve tüketiciler de kârlı çıkacaktır. Şimdi "yarının alışyerişi" ile ilgili birkaç örnek verelim: kında bilgileri toplayacaklar. özel ödeme kartları müşterileri sadık hale getirecek ve bankamatık kartları daha saydam olacak (adsal bilgiler ıçerecek). Müşterilerin beklentilerıne uygun hizmetler sunulacak. Veri tabanı paylaşılacak. Dünün bakkalı yavaş yavaş "Big Brother"a dönüşecek. 1 Yarının alışverişi nasıl olacak? • Mağazaların hepsı aynı mı olacak? "Her şey aynı çatı altında politikası artık bitti. Şimdiki politika "Her şey ayn çatı altında" yani beyaz eşya, elektronik, giyim, gıdanın ayrı süpermarketleri var. Bunun yanında Metro gibi toptancılar da var. • Tüketlcilerln seçimleri azalacak küçük bir terminalle yapmalarını istiyor. Reyonlarda malları kaydedip, kasaya gidiyorlar. Başka bir çözüm de barkod yerine elektronik etiket kullanmak. Biraz pahalı. • Bilişim, indirim kuponlarının yerini alacak mı? Bırçok süpermarket elektronik kupon sistemini kullamyor. Artık indirim kuponlarına gerek yok. Bilgisayar bu işi daha seçici olarak yapıyor. örneğin CocaCoia sadece PepsiCola ıçenlere indirim yapar. (Barkodla kasadan geçerken indirimi yapıyor.) • Indirimli satışlar çoğalacak mı yoksa kaybolacak mı? Kmart adlı mağaza (ABD) stokta kalan 36.000 bebek için (tanesi 29.97 dolar) bir Malı yerinde satmak... Ticari yönetim Fransa'da Casino süpermarketi benzer yöntemleri uygulama aşamasında. Ticaret ile ticari yönetim uzlaştırılmak isteniyor. llk aşamada, NCR 3600 her gün mağazaların sonuçlarını inceleyecek. Satışlann ver tabanı incelenerek, birkaç dakikada bir mağazanın ya da bir bölgenin davranışı öğrenilebılmekte. Bir ürün ailesi ya da özel bir ürünün sonuçları tablo ve grafıklerle ortaya çıkarılacak. Bu veriler altın değerinde. Böylelikle mağazalardaki ve deposundaki stokların rotasyonu ortaya çıkacak. Sonuçta stoksuzluk maliyeti azalacak, ciro artacak ve satış alanı m2'si başına kârlılık artacaktır. Casino mağazası böylelikle ürün üreticilerine şu ya da bu ürünün şu ya da bu mağazada, birkaç haftadır iyi satılıp satılmadığını gösterebilecek. Böylelikle spekülasyonlarla değil gerçek rakamlarla indirim talep edebilecek. Bunun karşılığında, üreticiler de, üretimlerini gereksinmelere göre ayarlamak için önemli bilgilere ulaşabilecekler. Ama tüm bu bilgileri aktarmak için güçlü bir iletişim ağına gerek var. 626 mağaza ve süpermarketıyle iletişim kurmak için Casino, normal iletişim kanallarını terkederek uyduya başvurur. lletişimdeki bu hız, özelllkle tekstil sektöründe ortaya çıkan üretim birımlerınin yerlerinin değiştirilmesi ya da parçalanması konu Yarının alışverişi: Kasiyer yok mu? Uydulu market Casino grubunda her gün 150 kişi bilgisayarla uğraşıyor; 200 mikrobilgisayar, 9000 satış noktası termınali, 6000 elektronik ödeme terminali, 4000 minitel, 120 IBM AS 400 ve üç büyük bilgisayara sahip. Casino cırosunun (1993'te vergı dışı 63 milyar FF) % 0,4 ila % 0,5'ni bilişime ayırıyor. Tüm bilgiler merkeze gidiyor. Tutarlılık açısından iyi ama iletişim parası çok. Bunun için de Casino Transpac, Numeris gibi ağlardan vazgeçerek uydu ağını (VSAT teknıği; Very Small Aperture Terminals) kullamyor. Mağazaların 22.00'de kapanmasından sonra gelen bilgiler (6 milyar karakter) gece inceleniyor ve ertesi gün satıcılarla pazarlık ediliyor, depolara ve mağazalara mallar yollanıyor. Tüketici fişlenecek mi? Evet, tüketiciler de artık fişlenecek; gelir düzeyi, çocuk sayıları, satın alma alışkanlıkları.. gıbı tüm özellikler ayıklanacak ve incelenecek. Böylelikle "anonim müşteriden kimlığı saptanmış müşterici" aşamasına geçilecek. Etkileşimli işaretler aılelerin davranışı ve özel yaşamları hak mı? 20 yıl önce büyük bir supermarkette gıdada 5000 kalem vardı. Bugün ise iki katı. Carrefour gibi mağazalar sayıyı azaltmak istiyorsa da, arz artıyor. Her yıl yeni 20.000 ürün piyasaya çıkıyor. Ama sadece % 5'i ticari başarıya ulaşıp piyasada tutunuyorlar. • Giderek büyüyen mağazalarda tüketicilerin başı dönmez mi? Neye, ne zaman bakacaklar? ABD'de 300 kadar supermarkette arabalar "VideoCart" ile donatılmış. Tüketicilerin zaman kaybetmemesi için gereksiz reyonlara gitmelerir.i önlüyor. Ama aynı "VideoCart" gerekirse indirimli mal reyonlanna tüketiciyi yönlendirebiliyor. • Nakit ödemeler kalkacak mı? özel ya da banka kartı olsun, ödeme kartları çeklerin yerini almaktadır. ödemelerin % 50'si çeklerle yapılmaktadır. Yakında düşük tutardaki ödemeler için "elektronik cüzdan" düşünülmekte ve bu, nakitin giderek yerini alabilir. • Kaslyertr. kalkacak mı? Hollanda'da iki süpermarket müşterilerden alışverişlerini ellerindeki taşınabilir 41412 çözüm bulur; Şirketin bilişim sistemi sayesinde, her gün değişik indirimler uyular. Her indirim. §tokların iyigün % 25'ten fazlamiktarda yönetimiyle, önemli stok kalmayacak. • Tüketicilerln "alınacak malzeme listesi" kaybolacak mı? Yarının süpermarketleri iki bölümden oluşacak. Tüketici almak zorunda olduğu malları barkod yardımıyla bildirecek. Hertzien dalgaları sayesinde bu siparişler toplanıp kasaya getirilecek. Bu arada tüketici diğer bölümlerde gezecek, hoşuna giden şeyteri alacak ya da taze gıdalardan seçecek. • Tüketiciler mağazaya gitmeden alışveriş yapabilecak mi? AT&T GlS'e göre, 2010 yılında cironun yansı (ABD piyasasında) mağaza dışında gerçekleşecek. Bugün bu oran % 15. Etkileşimli televizyon ve elektronik ticaret ile tüketicilerın mağazaya gitmelerine gerek yok. Evden siparişi verecekler ve evde teslim alacaklar. Çeviri: Dr. Ismail Kılınç Sicences et Avenir