Katalog

A R A Ş T I R M A D Ü N Y A S I N D A N Doga bir kelebegin kanatlarını nasıl yaratır? Biyologlar kanatların şeklini ve modelini ayarlayan genleri buluyorlar. Bir kelebegin kanatlarındaki renklerin dağılışı doğanın en büyüleyici sırları arasındadır. Science'da yayımlanan bir yazıda kelebeklerin kanadının nasıl meydana getirildiği açıklandı. adlson'daki VVisconsin Üniversitesi'nde bir gurup biyolog, bir avuç dolusu genın, kelebek daha tırtıl iken gızlice gelişen embriyonik kanat disklerde nasıl harekete geçmeye başladığını izledi. Genler neredeyse bir parça grafik kağıdı üzerinde kareler belirlemenin hassaslığıyla gelecekteki kanat üzerinde rter hücrenin konumunu gösteren maddeler üretir. Bir kere koordinatlar " yerleştirilince, genlerin bir başka grubu kelebek kanadı desenini oluşturan noktalann, çizgılerin, şerltlerın planını çizer. Dr. Saan B. Caroll tarafından yönetllen VVisconsin biyologları, yalnızca birkaç aylık çalışmayla, kelebekte meyve slneğinin kanadının gelişımini kontrol ettiği bilinen genlerin benzerlerini araştırmak için güçlü moleküler biyolojı teknikleri kullandılar. Sinekler ve kelebekler 200 milyon yıl kadar önce ortak bir atadan gelmiştir. DNA yapısı meyve sineği genlerinin kaybolmuş kuzenlerini kelebek hücrelerinde aramayı mümkün kılacak kadar benzerdir. Meyve sineğinin kanadının gelişimini kontrol eden genler arasında "apterous", "invected", "scalloped", "decapendaplegic", *wingsiz" ve "distalless" olarak bilinenler var. "Apterous" ve "invected" kelebegin kanadının konumlama kordinatlarının ikisi olarak işe yarar. Apterous bir hücreyi kanadın üst tarafının ya da alt tarafının bir bölümü olarak işaretler; apterous alt taraf değil, sadece üst taraf hücrelerinde aktiftlr. Aynı şekilde "invected" adlı genin ürünü böceğin ön ve arka kanatlarının alt yarısında kendini gösterir. Belki de henüz keşfedilmeyen, hücrelere kanat üzerinde böceğin vücudundan ne kadar uzakta olduklarım bıldiren üçüncü bir gen vardır. "VVingless" (Türkçe karşılığı "kanatsız") adlı gen hücrelerde embriyonik kanat dıskinın kenannda aktıftir. Genın böyle isimlendirilmiş olmasının nedeni bu gen yok oldugunda, meyve sineğinin bir kanat meydana getirmeyı başaramayacak olmasıdır. Kelebeklerde bu genin oldukça deTırtıl Gen tarafından Belırlenen Kanat Şeklı ' VVingless" adlı gen embnyonaık kanat dıskinın kenarları çevresınde faalıyet gösterir Istenılmeyen hücrelen keserek kanadı duzgun bir şekilde bırakır Renk gellşlml Tırtılın ıçındekı desen, herkanat hucresı basıt bir renk tonunun derecesını urettıkçe renklenir Renkler tırtılın beslendığı bıtkıden alınmış kımyasal maddelerden gelır Genler koordlnatlan belirler "İnvected" adlı bir gen her kanadın arka kısmındakı hücrelerde faalıyet gösterir "Apterous" genı, hucrelenn kanadın ust veya alt bölümunde yer aldığını göstermeye yarar Basit unsuriardan desenleri kaynasması Burada gosterılen standart kanat desenınde her parça aynı temel elementlere sahıptır Kelebekler degışık desenlenn bir kaynaşmasıı yaratarak tum kanat desenlerını yapmak ıçın her parçadakı elementlerde değışıklık yapar ğişik bir anlamı var. "VVingless'in aktif olduğu hücreler kendilerini yok etmeleri şeklinde bir mesaj alırlar. Yıllarca kanat desenleri üzerinde çalışan Duke Üniversitesi bıyologlarından H. Frederik Nijhout, kelebekte kanatları bıçımlendırme yolunun onları tırtılda varoldukları basit yuvarlak disklerden, bir çörek kesici ile keser gıbi, ışaretleyip kesmek olduğunu ve bunun gereksiz hücreler yok olacağı zaman yapılabileceğinı gordü. Doğa "wıngless" genını harekete geçırterek, çevredeki hücreleri kesıp atıyor. Konumun ve kanat şeklinin düzenlenmesinden sonra desenin yerleştirilmesine sıra geliyor. Kelebek Kanatları İçin rozet taşı Kelebeklerin bir çoğunun kanat planlarının unsurlan "nymphalid" gurubunun temel planında belirlenebilir. Temel plan iki orta M1 ve M2 şeridi ve ortadaki B olarak isimlendlrilen bir çizgiden oluşur. Değişik türlerde baslt göz beneklerinden bir sıra OC, şeritlerin bazıları veya tümünde bastırılmıştır ya da şekli bozulmuştur. Kanadın temel bırımleri kökunden dışarı uzanan damarlar tarafından sınırları belirlenmış kama şeklinde bolümlerdir. Her bölüm değişik bir desen taşıyabilırse de, hepsınin dört şerit, basit bir benek, bir kol bandı şekli ve son bir kenar şeridınden oluşmuş temel yapının değişik biçimlerı oldukları düşünülebilir. Her bölüm içınde basit göz beneğı başlıca özelliktir. VVisconsin biyologları basit göz beneğınin merkezınde saklanan geni buldular. Bu meyve sıneklerın Desenlenn yerleştirilmesi 3995