Katalog

Yaratılıs oyununun en sihirli meka Minicik ve şekilsiz hücrelerin, embriyo da, nasıl olup ta canlı organlarına dönüstüğünün sırrı aydınlatılıyor. Biyolojinin bu en heyecan verici oyununu yöneten, insanlarda 38 tane süper genin peşine düşüldü. Çeviren : Özlcn Tümer ekilsiz hücre yığınları nasıl oluyor da kol ve bacakları, iç organları ve sinir sıstemı olan canlılara dönüşebiliyor? Biyologlar bu sorunun yanıtını bulduklarına ınanıyorlar. Tüm hayvanların ve de insanın kromozomlarında bulunan bazı kontrol genleri (Hox genleri) embriyo gelışiminin ilk bölümünü yönetiyor. Mıchael Kessel, yumurtanin kabuğunda açılmış küçük delikten yumurta sarısının üstündeki kırmızı noktayı gösterip "işte kalp" diyor. Yalnızca kılcal damarlar seçilebiliyor Embriyonun hücre kütlesini çıplak gözle ayırt etmek olanaksız Birkaç gün içinde bu şekilsiz hücre yığınından doğanın hâlâ bilinmeyen belki de en büyük mucizesi oluşacak. Görünmez bir güç tarafından yönlendiriliyor gibi, bu hücreler yeni biçimlere dönüşecekler Küçük doku tomurcuklarından kanat veya pençe oluşacak, hücre yumakları boyun, göğüs veya Ş kuyruk omurgasına farklılaşacak, sinirler tüm vücudu saracak, sonunda kabuğun içinde kıvrılmış, yaşama hazır bir clvclv olacak. Her embriyo gelişiminde tekrarlanan bu yaratılıs oyununu yöneten kim? Nasıl bir program, döllenmiş yumurtanın civcive, timsaha, böceğe veya insana dönüşmesini belirliyor? Bir kromozom parçası ustöndeki supep genler Biyologlar canlılarda temel biiyüme mekanizmasmı kontrol eden ve yöneten süper gen avpeşlnde. Hayvanla Gunümüzde biyolohayvanlar elde edildi. Yukandaki fotoğrafta solda, süper genleriyle oynanarak kaburga kemiği ve omurgalar jinin en heyecan verici normal fare iskeleti. soruları bunlar. Michael Kessel ve çalışma arkadaşları den belirlenmiş bir programa göre gelişircivciv iskeletlerinde bulacaklarına ınanıbu soruların yanıtını Göttingen Max Planck ler. Bir ağacın kök, dal ve yapraklarından yorlar. Enstitüsu'nde kendilerınin yarattığı fare ve farklı olarak, hayvanlarda kollar ve bacakBu hayvanlarlar genlerin kontrolü altında gelişir. da kimyasal Araştırmacılar solucan, sınek ve faremaddeler veya de olduğu gibi insanın genetik materyali gen teknolojisi içinde de yer alan "Hox gen"lerı olarak ile embriyonal adlandırılan bir grup gen saptadı. Dört gelişime müdakromozom üzerine dağılan bu genler Inhale edildi ve •anda 38 tane. fazla sayıda kaburga veya parEmbriyonun gelışiminin erken Günumüzden 30 yıl önce meyve sineği mak gelışmesi döneminde hucre çekirdeğinde ıle çalışan genetikçiler mutasyona uğrasağlandı Göğüs bulunan Hox genleri anahtar rolü mış garip cinslere rastladılar. Duyargalaomurgası enseoynuyorlar. Döllenmiş yumurta rın gelişmesi gereken yerde bacaklar bude oluştu, boyun blastokiste dönüştüğünde Hox lunuyordu, halterlerin yerinde fazladan omurları başka genleri sıralanna sadık bir şekilbir kanat ya da gözlerin yerinde kanatlar yerde. de peşpeşe devreye giriyorlar çıkmıştı Kodlamada küçük bir değişiklik Embriyonun her segmentinde Son yıllarda sinek zombileri oluşturmaya yetmişti. farklı Hox genleri aktive oluyor. biyolojide bir bilOrganizmayı tepeden tırnağa şeBundan sonra gen teknolojisi yüzbingi patlaması yarit şeklinde bölgelere ayırıyor. lerce hücreyi komut edebilen süper genşanıyor. MucizeHer bölge kendi programına göre lerin peşine düştü Meyve sineğinin bir lerin gerçeği gelişiyor. Hox genleri kromozom kromozomu üstünde peşpeşe 8 Hox geni yavaş yavaş açıüstündeki sıralamalarına göre ve bulundu. Her biri sinek embriyosunun değaçıkıyor belli bir zamanda aktive oluyorğişik bir bölümünü kontrol ediyordu Her Bitkilerin gelilar. segmentte farklı olaylar zincirini başlatan şimi yalnız geneana şalter gibi çalışıyorlardı Hox genlerinin bulunduğu krotik materyaline mozom parçaları her hayvan cindeğil, ışık ve beArdından Basel'de diğer hayvanların sinde mevcut Bu yüzden hayvansin maddelerine genetik materyalinde de benzer genler lar dünyasının temel yapı projesi de bağlıdır. Haybulundu Sonunda tüm hayvanlarda Hox olarak kabul edilıyorlar. vanlar ıse öncegenleri olabileceğı kabul edildi. 3248