Katalog

BİLGİSAYA R İLKTİŞİM ağları nasıl kullanılır? nın kendı dılı vardır Gönderılen kutuğun turune ve buyukluğune gore bunları kodlamak ve parçalamak gerekebılır Her bır server bunu kendıne gore yerıne getırmekte ve kullanıcıya bır mıktar özgurluk tanımaktadır Netserv, BITNET'e ozgu ve sadece BITNET'e aıt bılgılerı dağıtır BITNET lıstserv'ı, BITNET'dekı lıstlerın gunluk ışlerını yonetır ve bu arada belırlı kutuklerı gonderebılır Dosyalara uye olmak ve onlar değışınce haberdar olmak ya da yenı kutuklerı edınmek olanağı sağlar Bllkent: EarnGuide.txt Kamuya açık arşıvlerı mesaj yoluyla dağıtmak ıçın yazılan programlara, genellikle, maılserver denmektedır Bunlar, kendılerıne mesaj ile gönderılen komutlara cevap verırler, ıstenılen kutuklerı gonderırler Gerektıgınde kodlayıp parçalara bölerler Çok buyuk olmamak kaydıyla, tum dırectory'u bır buyuk kutuk olarak gonderme yeteneklerı vardır (tarzz, zıp ya da zoo gıbı) BITNET uzerındekı trlckle da benzerı bır yapıya sahıptır Bır onemlı farkı, arşıvınde kutuklerı tutmak yerıne, kutuklerın bır lıstesını ve kuçuk bır kaşe tutmasıdır Bunların bır kısmının, bır haber verme servısı de vardır Yenı gelen kutuklerı haber verır Bılkent de böyle bır servıs var Bırserv@trbılun bıtnet ve maılserver@bılkent edu tr adıyla çalışmaktadır Bllkent: mallservers, noltftor.help, tervers.lnfo Kamuya açık arşıvlerın çok azına 'maılserver'le erışmek mumkun Internet uzerınde bunları ftp kaynaklı servıslerle erışmek mumkunse de, BITNET uzerınden bunlara erışmek mumkun değıldır Bu nedenle, emesaj yoluyla ftp programı kullanılır Bıtftp denılen bu programda kullanıcı, bır ftp oturumundakı komutları onceden yazıp gonderıyor bıtftp onun adına bu ışi yapıyor tutanakları ve ıstenen kutuklerı uygun buyukluk ve formatta kullanıcıya gonderıyor Şu anda ODTU'de benzerı bır servıs kuruldu DEC'ın de benzerı bır servısı var PC ve UNİX uzerınde çalışan 'batchftp' programı da aynı mantıkla çalışmaktadır Bilkent: metuftp.help, dechelp, bltftp.help' dır ilgılendığınız konularda onları bulup okumakta yarar var Bunlar o news grupta ve news ansvvers da peryodık olarak yayınlanır NNTP kullanarak sadece ısteğınız 'nevs artıcle'larını taşıyabılırsınız Bunun ıçın bır NNTP server'a ıhtıyacınız var Şu anda, Bllkent de bız 'Nevvs'u bu şekılde okuyoruz TU'de Gopher server ve tabıı clıent'ları var Unıx'de vflOO, X11, Openwın ve emacs uzerınde çalışan clıent'ları var Bllkent gopherfaq, GopherGuldJun15.pc Telnet Temelll Servisler TELNET bır kullanıcının başka bır makınede çalışmasını sağlayan bır emulasyon programıdır Her makıne/ışletım ortamında çalışan uygulama programı vardır VM/CMSe bağlanmak ıçın 3270 ve 3179 ve bunların X surumlerı vardır Telnet hesabınız olan başka bır makınede çalışmanıza olanak verır Bazı servisler herkese açıktır Kutuphane taraması, freenet denılen elektronık unıversıteler daha sonra anlatacağımız servıslere (gopher, www, wals, netflnd, archle, veronica, phonebook), bazı ınternet oyunları ('vırtual realıty') herkesın TELNET kullanarak erışebıleceğı servisler Hytelnet, herkese açık telnet temellı servıslerı toplu bır halde sunar Hytelnet'ın şu anda, pc, mac, amıga, vax/vms ve unıx surumlerı var kutuk transferidlr Bu transfer, deamon/ clıent turunde çalışır Deamon proses, kullanıcı bu ıkı ozel ısımden bırı olunca, erışımı kendı sıstemınde 'ftp' ısımli kullanıcının sahip olduğu dısk alanı ıle sınırlar Deamon process, unıx de bıle çeşıtlılık gosterır Deamonlar genellıkle, yapılan transferı kayıt ederler Passvvord olarak da kullanıcının emaıl adresını ısterler Genellıkle, ıncomıng' ısımli directory'lere mısafır kullanıcıya kutuk bırakma iznı verırler Bllkentftptoq,ftp.list Ftp yı daha kolay bır şekılde yapabılmek ıçın yazılmış programlar arasında ftool, batchftp, xftp, xtp, gelıt, xgelıt, ncftp sayılabılır Bllkent UNIX/Xapp/, UNIX/lnternet/Rp WAIS: Metin Üzerlne Tarama Thınkıng Machines, Apple, Dow Jones ve Wall Street Journal'un ortak çabasıyla başlayan WAIS (Wıde Area Informatıon Server), dağıtık (dıstrıbuted) bır tarama ve kutuk erışım sıstemıdır Z39 50 protokolunü esas alan server'lar ve 'dırectory of server'e kayıt olurlar ve kendı taşıdıkları tum dokumanların 'ınverted ındekslerım' tutar ve böylece tam metın uzerınden tarama yapar Tarama yapmak ısteyen kullanıcı, 'clıent program kanalıyla, bır ya da daha fazla server'ı seçer ve bazı kelımelerı verır onlar uzerıne tarama yapmasını ıster Her server taramaları yapar ve sonuçları bır dokuman lıstesı ve 'başarı sayısı' ıle gerı doner Xwaıs clıent programında, kullanıcı 'sımılar to' opsıyonu ıle taramayı daraltabılır Daha sonra kullanıcı, bu dokumanları ışaret ederek, kopyasını alabilir X ve vt100 clıent programları var Bılkent'te kaydedilmemış bır server ve bır clıent program var Telnet olanağı olan herkese açık bır 'waıs' hesabı var Dıger bır deyışle, 'waıs' ısımli kullanıcı olarak, 1tp bılkent edu tr'a gıdıp taramanızı yapabılırsımz, kopyasını aldığınız kutuklerı ıse, ftp ıle pub/ıncomıng/waıs altından alabılırsınız Bllkent Wata/ Kütüphane Taraması Netvvork News, Usenet News ya da kısaca News olarak bılınen bu haberleşme faalıyetı, dunya elektronık ortamının çeşıtlılığı, demokratık yapısı ve karmaşıklığının bır kanıtıdır Internet, BITNET ya da UUCP aglannda News'ı alabılırsınız Sureklı olarak yenı news grupları belırlı yöntemle (onerı, tartışma ve oylama) yaratılıyor Yazılım, donanım, kultur, eğıtım rekreasyon, bılım, gımı ana gruplarvar Bırkaç özel gruba dıkkatı çekmek ıstıyorum compsources, comp bınarıes, comp archıves.nevvs answers, new newsgroup Hemen her grubun çok sorulan sorular ve cevapları içeren FAQ (Frequently Asked uuestıons) kutuğu var Netvvork News Kutuphaneler kendı kullanıcılarına servıslerı elektronık yolla vermeye başladıktan sonra bunu dış kullanıcılara da açıyorlar Bugun, evınızdekı PC'den ya da buronuzdakı ış ıstasyonu ya da başka bır makıneden, Lıbrary of Congress ın kutuphanesıne, Calıforına Kutuphane sıstemı (MELVYN), Colorado CARL sıstemı gıbı yuzlerce kutuphaneye erışebılırsınız, kıtap ve teknık raporlar uzerınden tarama yapabılırsımz Doğal olarak, bazı tıcarı servıslere erışemezsınız Ulkemızde, Bılkent ve Anadolu Unıversıteler ınde TELNET ıle etkıleşımlı, YÖK, Dıcle ve Akdenız Unıversıte Kütuphanelerıne emesaj ıle rışebılırsınız TUBİTAK, kutukhane sorgulaması ıçın bir arayuz gelıştırdı Gopper: Git Bana Dünyayı Getlr Mlnnesota Unıversitesi'nde gelıştlrllen ve adını Mınnesota'da yaygın olan sincap benzerı bır canlıdan alan bu program, gopher arşıvındekı dokumanlara bakmak, almak, çeşıtlı taramalar yapmak, FTP arşıvlerıne bağlanıp kutuk almak, gıbı yeteneklerı olan menu temelli bir araçtır Bır 'gopher'dan başka 'gopher'lara bağlanmak mumkun olduğu gıbı, WAIS, archle, veronica, phonebook gibı uygulamalara erişmek mumkundur Gopher, ses, goruntu gıbı multımedya ortamlarını, postscript ve rıchtext gıbı formatlarında ıncelemenıze olanak vermektedır Ayrıca Telnet kullanarak kutuphanelerı tarayabılirsiniz, Free Unıversıtelerde dolaşabılırsinız, ınternet oyunları da oynayabılırsınız Internet news'ı de okumanıza ızın vermektedlr Türkiye de şu anda Bllkent ve OD Avrupa Nukleer Araştırma Merkezı CERN'de Yuksek Enerjı Fızıkçılerı ıle başlatılan bır proje olan World WWe Web; Gobher, Wal», ftp, Archle, News'un uzerıne HyperText ı koymuştur Dokumanlar, HyperText Markup Language (HTML) ıle ışaretlenmış durumdadır, bir duğmeyı seçınce, onun ışaret ettığı dokumana, dunyanın neresınde olursa olsun hemen baglanıyorsunuz CERN de bulunan bır dokumanı okumaya başlayıp, oradan Avustralya'ya geçıp, oradan lllıonis'a geçmek çok kolay olan bır şey WWW server programları HTTP protokolune gore çalışıyorlar WWW'nın 3 ana dal'ı var i) konuya gore dallanma, (havacılık astronomı, bıyolojı bılımlerı, bılgısayar bilımlerı ve beşerı bılımler) ıı) Ser^er tıpı (WWW, Gopher, News, Archıe, FTP gıbı) ve lıi) örgut tıpıne göre bır dallanma Yuksek enerjı fızıği ıle ilgılı merkezler, dokumanlar dışında, VAX VMS yardım kutuklerıne, Unıx Manual sayfalarına, SUN, HP/UX, Aix, Ultrıx, Vax/ VMS, TeXınfo, X11 dokumanları, RFC'lere, 'Whıte House Papers' kadar e FlzlkçininAğı:WWW rişmek mumkun Bllkent IntomeLllbrary, llbrary.txt, anadolu.kutup2, yokdok FTP: Arşivlere erişmenin temel yolu FTP ıkı makıne arasında, ıletışım sıstemı ve mımarıden bağımsız olarak kutup transferı sağlar Kamuya açık arşivlere erışmenın en temel yolu ıse anoymous' veya 'ftp ısımli kullanıcı yoluyla yapılan Clıent olarak, line mode çalışan bır www, X11 altında çalışan, xmosalc, fcWWW gelışmjş modellerı var Bılkent'te kullanımda Ayrıca erwlse, vtola, mktas gibi deme aşamasında başka 'clıent'ları da var Telnet olanağı olan herkes, ftp bilkent edu tr'a www' Isımli kullanıcı olarak gırebilır, www programını çalıştırabılır, şayet herhangı bır kutuğun kopyasını aldıysa, veya daha sonra ftp ıle pub/ ıncomıng/www altından kutuğunu alabilir Bllkent WWW/ Devamı getocek haftaya 357 7