Katalog

TIP TARTIŞMA Hayvan organıyla yasamak bir düs mü? Türler arasında organ alış verişini konu alan Xentransplantasyon Kongresinden ilginç notlar... Op. Dr. Yaman Tokat, Cambridge 2. Uluslararası Xenotransplantasyon Kongresi çeşitli ülkelerden 4O0'ün üzerinde katılımcı ile eylül ayında Cambridge Üniversitesi'nde gerçekleşti. Xenotransplantasyon değişik türler arasında (örn: Domuzlnsan) doku ve organ nakline denmektedir Bu konuya 30 yıldır artarak gelişen ilgi, 1992 ve 1993 yıllarında Amerika Birleşik Devletleri'nde Dr. Thomas Starzl ve ekibi tarafından gerçekleştirilen babun cinsi maymundan insana karaciğer nakli ile zirveye çıkmıştır. Bu yıl içinde yine Amerika Birleşik Oevletleri'nde domuzdan insana karaciğer nakli ve Isveç'te de domuzdan insana pankreas adacık hücresi nakli gerçekleştirildi. Son otuz yıl içinde insanlarda yapılan xenogra(1 çalışmaları tabloda gösterilmiştir. Bu denemelerin hepsi bugün için başarısız gözükse de gelecek için bir umut kapısı aralamıştır. Böbrek, karaciğer, kalp ve akciğer nakillerindeki başarı oranının hızla artması, hastalara kazandırdığı uzun ve kaliteli yaşam, organ nakli gerektiren hasta sayısını hızla arttırmış buna karşılık organ sağlanan kadavraların sayısında aynı cranda artış olmamıştır. Bu da organ bekleme listelerinin kabarmasına ve bekleme süresinde ölen hasta sayısının artmasına neden olmuştur. Hayvanlardan organ vericisi olarak yararlanabilme duşüncesi birtakım avantajları da beraberinde getirmektedir. 1 Hayvan sayısı yeterli hale getirilebilir veya yete/li sayıdaki hayvanlardan yararlanılabilir. 2 Organları uzun süre koruma sorunu ortadan kalkacaktır. 3 Eti yenebilen hayvanların kullanılması doğada bir dengesizliğe yol açmayacak ve etik sorunlar yaratmayacaktır. 4 Organ nakilleri önceden planlanabilen operasyonlar haline gelecek bu da hastaların daha iyi hazırlanmasını ve bagışıklık sistemlerinın önceden düzenlenebilmesini sağlayacaktır. 5 Ameliyatlar cerrahi ekiplerin yorgun olduğu gece saatleri yerine zinde oldukları sabah saatlerınde yapılacaktır. 6 Yeni gen tedavi yöntemleri sayesinde hastaların kendi genini taşıyan hayvanlar üretmek mümkün olacaktır. Türler arasında filogenetik farklar büyüdükçe doku ve organ reddi de o derece şiddetli olmaktadır. Filogenetik açıdan relatif olarak birbirine yakın olan türlere, konkordanttürler(maymuninsan), birbirine uzak olan turlere de, dMtordant türler notransplantasyonlardaki rolü bugün için kesin olarak bilinmemektedir Şu ana kadar insanlarda yapılan xenotransplantasyonların başarısız olma nedenı doku reddi sonucu organların işlevlerini sona erdirmesidir. Klinik çalışmaların amacı bu 4 faktörü baskı altında tutarak yeni gelen dokuya veya organa karşı reaksiyona girmelerini önlemektir. Beyln araştırmaları ünitesi özenine TÜBİTAK Başkanı Tosun Terzloğlu eleştirileri yanıtlıyor. 4.12.1992 tarihli Bilim Teknik'te TÜBİTAK'ın beyin araştırmalarıyla ilgili yazılar üzerine bazı noktaları aydınlatmak istiyorum. Araştırma üniteleri TÜBİTAK Kanunu gereği Yönetim Kurulu veya Bilim Kurulu karanyla kurulur. Birçok başka ülkede olduğu gibi danışman isimlerinin saklı tutulması TÜBlTAK'ın da uyguladığı bir etik kuraldır. TÜBİTAK bu yıl bazı yenf proje ve programlar için Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu karanyla ek ödenek almıştır. Kurul kararları Bilim ve Teknik'te yayınlanmış, ayrıca birçok toplantıda veya panelde de TÜBİTAK yetkilileri tarafından açıklanmıştır. Bu konuyla ilgili olarak Istanbul öğretlm Üyeleri Derneği'nin düzenlediği bir toplantıda ben de Kurul kararlarını anlatma fırsatını bulmuştum. Beyin araştırmaları bu yeni projlelerden birisidir. MEG ise bu amaç için teklit edilen bir dış krediyle alınacaktır. Dolayısıyla beyin araştırmaları için gerekli harcamalar ve MEG'in alınması diğer araştırmalara ayrılan parasal kaynakları azaltmamaktadır. MEG, MRI, SPECT ve CT cihazlarına sahip bir araştırma merkezinin yararlı olacağı kanısındayız. Bünyesinde MEG dışında bu cihazların hepsini bulunduran, bunları TÜBİTAK araştırmalarına ücretsız ve zaman paylaşımı esasına göre açmayı kabul eden ve MEG'in bakımını üstlenecek üniversite hastanelerinden birinde merkezi kurmaya hazırız. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun kararlarından birisi de Türkiye'de araştırmaya ayrılan kaynakların arttırılmasıdır. Bu kararın fiiliyata geçirilmesi için TÜBİ TAK'ın veya üniversitelerin girişimleri yeterliolamaz. Araştırıcılarımızın yeni projeler ortaya atmaları, yeni kaynaklar ararnaları da mutlak zorunluluktur. Türkiye'de bilime ve araştırmaya saygın bir yer kazandırmak için birlikte çalışmalıyız. Her yerde olduğu gibi Tıp Kurultayı'ndaki konuşmamda da bu noktalara değinmiş ve Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu kararları hakkında ayrıntılı bilgi almak, veya herhatıgi bir projeyi tartışmak için TÜBlTAK'la doğrudan temas kurmalarını rica etmiştim. Bu davetimi tekrarlıyorum. Saygılarımla. Prof. Dr. Tosun Terzloğlu Başkan Gelecek için neler planlanıyor? (domuzinsan), denmektedir Diskordant türler arasında yapılan organ nakillerinde çok hızlı doku reddi olurken, konkordant türler arasında doku reddi daha yavaş seyretmektedir. Bu organ reddinden sorumlu 4 faktör bulunuyor: 1 Dogal Anttkorlar: Karşı türden organ ve dokulara karşı vücutta doğal olarak varlar ve immunglobulin M karakterindedirler. 2 Kompleman Steteml: Aktive olduğu zaman vücudun savunma sisteminde etkin rol oynarlar. 3 Endotel Hucreleri: Bütünlükleri bozulduğu zaman damar içi pıhtılaşmaya neden olurlar. 4 Hücreael cevap: Aynı türler arasındaki organ nakillerinde çok önemli rol oynayan hücresel cevabın (T hücreleri) xe 1 Bağışıklık sistemini baskılayan yeni ilaçlar geliştirerek doku reddinin önlenmesine çalışılmaktadır. 2 Komplemanın insanda var olduğu halde kendi dokularına karşı aktive olmaması kompleman regülatörleri sayesinde düzenlenmektedir. Bu regülatörler Decay Aktive eden Faktör (DAF), Membran Cofactor Protein (MCP) ve CD59'dur. Bunlar hücre membranına bağlı halde bulunan türe özgü proteinlerdir. Cambridge Üniversitesi'nde Dr. David White ve arkadaşları tarafından bu proteinlerl taşıyan genler izole edilmiştir. Bu genetik bilgiler domuz yumurtalarına enjekte edilmiş ve hücre yüzeylerinde Insan protelnl taşıyan domuzlar dünyaya gelmiştir. Bunlar "Transgenlk Domuzlar" olarak bilinmektedir. Hücrelerinde ınsan kompleman regülatörlerini taşıyan organlar nakil edildiğinde insan komplemanın aktive olmaması ve vücudun savunma sisteminin harekete geçmemesi beklenmektedir. Böylece organ reddinin önlenebileceği düşünülmektedir. Bu geleceğe doğru umutla atılmış yeni ve büyük bir adımdır. Değişik türler arasında organ nakli çalışmaları hızla ilerlemektedir. Şu an için hayvanlardan insanlara organ nakli basarılı olmasa bile, 2000'li yıllar bunun gerçekleştiği ve başarıya ulaştığı yıllar olabilir. Kimbilir belki bir gün hepimiz bahçelerimizde kendi genlerimize sahip, kendi organlarımızı taşıyan, hayvanları besleyecegiz Son 30 yıl içinde Insanlara yapılan xenograft çalışmaları Yıl 1964 1964 1964 1964 1964 196973 1977 1977 1964 1992 1992 1992 1992 1993 Orgmn Böbrek Böbrek Böbrek Böbrek Kalp Organ Vertcisl Sayı Şempanze Maymun Babun Babun Şempanze 12 1 1 6 1 3 1 1 1 1 1 1 YaşamSO9ay 10gun 4,5 gun 2ay Blrkaç saat 14gun Blrkaç saat 4gun 4hatla 70gun 24 saat 24 saat 0 1ay KaraclğerSempanze Kalp Babun Kalp Şempanze Kalp Babun KaracıflerBabun KaracıflerDomuz Kalp Domuz Pankreas Domuz adacık hucresı KaracıflerBabun e 1 3575