Katalog

HAYVANLAR D ÜNYASI Soyutükendiderken, kelaynakların dönüşü mü? Birecik'in simgesi kelaynaklardan kalabalık bır grubun Suudi Arabistan'da yaşadığı keşfedildi. rekiyor Yuva yeri olarak düşmanlarının erişemeyeceği, aşırı güneş ve rüzgara karşı korunaklı, bodur bitki örtüsü ile kaplı kayalık yamaçları tercıh edıyorlar. Böcekler, küçük sürüngenler nadiren küçük memeli hayvanlar başlıca besinleri. Kelaynaklar tek eşli kuşlar, eşlerini mevsimlik olarak seçiyorlar. Yuva yapımı, kuluçka ve yavruların beslenmesi gibi işler her ikı cins tarafından ortaklaşa yapılıyor. Yetişkin kuşlar Fırat kıyısında bulunan Birecik'teki kalker kayalıklarına çoğunlukla şubat ayı ortasında geliyorlar ve burada çiftleşıyorlar. Mart sonu, bazen de nisan başında yumurtlayan kelaynaklar 2728 gün süreyle kuluçkaya yatıyorlar Yuvalarda genellikle üç dört yumurta bulunuyor ama yumurta sayısı bir ile altı arasında değişebiliyor. Anne babalar yavrularını kısmen sindirdikleri besinlerle besliyorlar. Yumurtadan son çıkan yavruların yaşama şansı daha az çunku büyük ve güçlü yavrular küçükleri safdışı ederek besinleri kapıyorlar. Yavruların uçmayı öğrenerek yuvayı terk etmeleri 4050 gün alıyor. Her kuluçka döneminde yuva başına ortalama 2.5 yavru yetişiyor. Göç Kelaynaklar, HaziranTemmuz aylarında küçük gruplar halinde kışlayacakları bölgelere göç ediyorlar. Göç döneminin ayrıntıları bilinmiyor Doğu kelaynaklarının kışladıkları bölgeler Etıyopya düzlükleri ve Kızıldeniz kıyıları Olgunlaşmamış kuşlar beş yıl kadar Etiyopya yaylalarında kalıyorlar, daha sonra uygun mevsimlerde kuzeye göç ediyorlar. Doğal yaşamlarında kuşlar altı yılda olgunlaşıyor ve kuluçka için Birecık'e göçuyorlar. Bu kuşların öteki yetişkinlere nasıl katıldığı bilinmiyor Kelaynakların Batı grubunu oluşturan Faslı kuşlar, muhtemelen iklim faktörleri nedeniyle göç etmiyorlar ancak çeşıtli kuluçka bölgelerine dağılıyorlar. DDTTrajedisi Asya bölgesinde sadece Türki'nın Birecik ılçesinde yaşadığı save artık buradan da hıçbir kelaynak kuşu göç etmediği için soyu tükendi gözüyle bakılan kelaynaklardan bir topluluk Suudi Arabistan'da keşfedildi Suudı Arabistanın Taif kentinde Ulusal Doğal Yaşamı Araştırma Merkezi'nde çalışan Maria ve Holger Schulz, yirmi kadar kelaynak keşfettiler. Ayaklarında işaret halkası bulunmadığından bu kuşların şimdiye kadar keşfedilmemiş bir koloni oidukları duşunülüyor. Böylece kelaynakların Ön Asya'yı henüz terk etmedikleri anlaşıldı. Araştırmacıların keşfınden önce Türkiye'de Fırat kıyısındaki Birecik'te kalker taşı kayalıklarında yaşayan bir koloninin Asya'daki son kelaynaklar olduğu kabul ediliyordu. 2876 1839 yılında Ingiliz gezgin William Ainsworth gezi notlarında Birecik'te rastladığı kelaynakları anlatırken kireç kayalıkların yeşil ibis (kelaynak) kuşları ile dolu olduğunu belirtiyordu 1950 yıllarında Birecik'te 500 çift kadar kelaynak yaşıyordu Tarım ilaçlarının kullanımı nedeniyle kuş sayısı 1960 yıllarında üçte bire inmişti 1980'de ise sadece 6 çift kelaynak kalmıştı Birecik'te Kelaynakların Hikâyesi * Tufan'dan sonra Ağrı Dağı'nda Nuh Peygamber, gemisınden bir güvercin, bir kırlangıç, bir de kelaynak salıvermiş. Güvercin barışın, kırlangıç yenı bir çağın, kelaynak ıse üretkenlığin sımgesiymiş Nuh için Nuh oğulları kelaynakı izleyerek Fırat vadisindeki küçük bir eve gelip yerleşmişler. Efsaneye göre günümüzde kelaynak ların bilinen son kolonisinin bulunduğu Birecik'in adı, Nuh'un bır zamanlar yaşadığı "bir ewcik"ten geliyormuş. ön Asya ve Afrika'da yaşayan kelaynaklar garip görünümlü, kel kafalı, uzun gagalı. göçmen kuşlar. Bılımsel adı "Gerontıcus ermıta" olan kelaynak kuşları leyleklerın uzaktan akrabası. Bir zamanlar Nuh efsanesınde üretkenlik simgesi olan kelaynaklar bugün üremek şöyle dursun ölüm kalım mücadelesi veriyorlar; bir zamanlar Orta Avrupa'ya kadar kanat açan kelaynaklar bugün yok olma tehdidi ile karşı karşıya. Kelaynaklar kuluçka kolonilerini su kaynaklarının yakınındaki kuru veya yarı kuru kayalık arazilerde kuruyorlar. Kuluçka döneminde yuvalarına en fazla 5 km mesafedeki bölgede besin bulmaları ge 1839 yılında Ingiliz gezgin VVIIIİam Ainsworih gezi notlarında Birecik'te rastladığı kelaynakları anlatırken kireç kayalıkların yeşil ibis (kelaynak) kuşları ile dolu olduğunu belirtiyordu 1950 yıllarında Birecik'te 500 çift kadar kelaynak yaşıyordu. 1960 yıllarında kuş sayısı üçte iki azalmıştı. 1970'lerde bu sayı azalmaya devam ettı. 1980'de ısesadece 6 çift kelaynak kalmıştı Birecik'te. Oysa daha 17 yüzyılda kelaynaklar Tuna boylarında uçuyor, Alp Dağları'nda yuva yapıyorlardı. Kelaynakların Avrupa'dan geri çekilme nedenleri gizemıni koruyor. Avlanma, iklim değişimi gibi etkenlerın kelaynakları buralardan uzaklaştırdığı sanılıyor Birecik'teki koloninin trajedisi 195659 yıllarında Fırat havzasında sıtma ile savaşta DDT ve dieldrın gibi böcek öldürücülerin tarım ilaçlarının kullanılmasıyla başladı Çevreye hızla yayılan bu zehirli maddelerin doğal hayat ve insanlar üze