Katalog

GERİYE BAKIŞ DÜŞÜNBUL Rasmussen'in Grönland seferleri Seksen yıl önce 1912'de Danimarkalı kaşif ve etnolog Knud Johan Vlctor Rasmussen (18791933) üç kişilik ekibiyle Grönland'ın iç kesimlerindeki buz tabakasını geçerek kuzeydoğu kıyısına ulaşmıştı. Rasmussen, bu seferinden iki yıl önce de Kuzey Grönland'da yaşayan Eskimolar arasındaki ticareti kolaylaştırmak ve araştırma amacıyla Cape York yakınlannda "Thule" adını verdiği bir istasyon kurmuştu. Birinci Thule seferi olarak adlandırılan bu seferin ardından altı kez daha Grönland'ın çeşitli bölgelerine sefer düzenleyen Rasmussen, bu gezilerin en önemlisi olan dördüncü seferinde Eskimolar'ın ve Kuzey Amerika yerlilerinin Asya'dan göç eden kabilelerin soyundan geldiğini kanıtlamak istiyordu. 19211924 arasında yaptığı bu seferde Grönland'dan Bering Boğazı'na Eskimo tarzı araçlar ve köpeklerin çektiği kızaklar kullanarak gitmeyi başardı. Eskimo göç yollarını izleyerek Kuzey Kanada ve Alaska boyunca Bering Boğazı'na kadar tüm Eskimo kabilelerinı ziyare etti. Etnolojik bilgiler topladı 1927'de bu seferi anlattığı "Across Aretic America" ("Kutup Amerikası Boyunca") adlı kitabını yayımladı. Rasmussen daha sonraki seferlerinde de Grönland'ı incelemeyi sürdürerek Grönland'ın haritasını çıkardı, arkeolojik ve etnografik bilgiler topladı. Eskimo şarkıları, masalları ve mitolojisiyle ilgili yazılar yazdı Eskimo edebiyatından çeviriler yaptı. 1932'de başlattığı son Thule seferi sırasında bölgenin çetin iklim şartlarından dolayı ağır bir zatürreeye yakalanan Rasmussen, Kopenhag'a dönüşünde öldü. Rasmussen, Grönland'da dünyaya gelmiş bir araştırmacıydı. Babası Danimarkalı, annesi yarı Eskimo'ydu. Eskimo kulturu ile yetişen Rasmussen ilk olarak 19021904 yılları arasında düzenlenen Batı Grönland seferine katılarak Kutup Eskimoları adı verilen kabileler arasında bir süre yaşadı, böylece Eskimo kültürünü yakından tanımak fırsatını elde etti. Henüz Hıristiyah olmamış, Kutup Eskimolarıyla ilgili etnolojik incelemeler yapan Rasmussen 1905 ve 1908 de araştırmalarını Eskimolar üzerine yazdığı iki kitapta topladı. Rasmussen'in incelediği Eskimo halkının Moğol kökenli olduğu sanılmaktadır. Eskimolar Amerika yerlilerinden, el ve ayaklarının küçüklüğü ve daha az belirgin birkaç özellikleriyle ayrılırlar. Amerika Yerlileri'nde hiç bulunmayan B kan grubuna Eskimolarda sık rastlanır Kan grubu çok kararlı bir kalıtsal özellik olduğu için. Eskimoların en azından bir bölumünün Amerika Yerlileri'nden farklı bir kökenden geldiği varsayılmaktadır. Eskimo dili de bu kuramı destekler. En eski Eskimo kültürü, Aleut Adaları'ndaki Umnak'ta bulunan ve yaklaşık 3 bin yıl öncesine dayanan bir yerleşimdir. Avcılık ve toplayıcılıkla geçinen Eskimo'lar yaz aylarında tatlı su bahkçılığı ve kara avcılığı yapar, kış aylarında mors, fok avlarlar. Geçimlerini avladıkları hayvanları satarak veya başka mallarla takas ederek sağlarlar. Yazları fok derisinden yapılma çadırlarda, kışları ise karın içine kazılmış ve birkaç ailenin paylaştığı iglc adı verilen buzdan yapılma evlerde yaşarlar. Eskimolar kara ve deniz ürünlerinin ayrı ayrı kullanılması ve birlikte yenmemesi gerektiğine inanırlar. Kendilerine güç, şans ve sağlık getireceğine inandıkları ördek kanadı gibi besinleri bol miktarda tüketirken lohusalık gibi durumlarda uğursuzluğuna inandıkları çiğ eti yemekten kaçınırlar. Eskimolar arasında yaygın bir gelenek olan eş degiştirme, ailelerin çocukları arasında dayanışma ve yardımlaşmayı artıran bir unsurdur Nufusları 60 bın kadar olan Eskimolar günümüzde birçok yerli topluluk gibi özgün kültürlerini yitirme tehlikesiyle karşı karşıyadır. ARMAĞANLI BULMACA Son rakamı söyler misiniz? Kızımçalışma odama girdiğinde, çok işim vardı; ertesi gün önemli bir konferans verecektım ve bir rapor hazırlamam gerekiyordu. Çevremde dolaştı;cansıkıntısından ölüyordu sankı, saçma sapan şeyler üzerinde konuştu. Ben de ona bugün >ulda neyaptıklarınısordum. "Sayıfaktoriyelleri üzerine konuştuk",dedi "O daneki?". "Bir tam sayının faktoriyelidemek, 1'den başlayarak, kendisı dedahil olmak üzere o tam sayıya kadar olan bütün tam sayıların çarpımıdır. Sözgelimi 4'ün faktoriyel değeri 24'dür. Zira 1, 2, 3, 4 , 24 dür". Kızımdan bu dersi aldıktan sonra, onu meşgul edecek uzun bir hesap işi icat ettim. "Bir önerim var, eğer 1'den 100' e kadar bütün sayıların faktoriyellerini birlikte hesap edersen, oldukça büyük bir sayı elde edersin. Bana bu sayının f •+ son rakamını söylersen 10 bin lira alırsın". Artıkrahatçalışabileceğimi sanıyordum ki yanıldığımıhemen anladım. İki dakıka sonra bana bir rakam söyledi ve hunun doğru olduğunu iddiaetti. Tabii ki söylediğine inanmadım ve bu sayıyı kafadan attığını, benim onu kontrol edemeyecegimidüşündüğünü sandım. Fakat ısrarediyordu. Yapacak başka bir şey yoktu, hemen hesap makinemı aldım. Ancak hesap makinesiyle öyle kolayca çözüme varamayacağımı cabuk anladım. Fakat kızımın da uyguladığını sandığım numarayı çabuk fark ettim. Bu yöntemi uygulayınca, sonucun doğru olduğu ortaya çıktı. Siz de 1 'den 100 kadar olan tüm sayıların faktoriyellerinin toplamının son sayısını bulabilir misiniz? Bulmacayı doğru olarak bilen 20 okurumuza "Genç Erfcekler ve Cinsel Sorunları" kitabını armağan ediyoruz. Çözümler ve kazananlar Kaç korucu var? Köyümüzün koruma birliğindeki askerlerin sayısı sorulmuştu.. Eğer ilk karedeki asker sayısını n ile ve diğer üç küçük karedeki asker sayılarını sırasıyla a, b, c ile belirtirsek şu denklemi elde ederiz n 2 a z + b2 + 2 c En küçük kare sayısı: 9= 2 2 +2 2 + 1 2 Ancak her birimde birden fazla asker olduğu için bu bir çözüm olamaz.. Bundan sonraki en büyük kare sayısı şudur: 36 = 4 2 +4 2 +2 2 . Köy koruyucularının sayısı o halde. başçavuşu da sayarsak 37. Tahsin Bekar Bursa, Ali Temel öneriKadıköy/lst., Orhan Utkan Üsküdar/lst Necdet Perlnden Izmir, Murat BirlclkDiyarbakır, Buğra Sungur CesuroğluMersin.Güney Gönenç Ankara 28775