Katalog

B İ L İ M KÜLTÜR BİLİM YAYIN Manzum bir sefaretname örneği Viyana Büyükelçimiz Sadullah Paşa 19 yy. Avrupası'nda billm, teknik ve insan haklanndaki gelişmeleri50dizelik manzume ile anlatıyor Vehbi Belgıl veznı ıle yazılmış manzumede başlıca beş konu uzerınde duruluyor 1) Anlaşılmaz sandığımız şeyler anlaşılır oldu basıt sandıklarımızın karışık karışık dedıklerımızın de basıt olduğunu gorduk 2) Tılsım, buyu, remil, kehanet, uğur, uğursuzluk gıbı şeylerın safsata oldukları, bunların yerını aklın aldığını anladık Yoğun Bakım YOGUN BAKIM l'rol 1)1 l . l l t ı y h ı ı l I/Vllkl dınlatmada başa geçtı / Elektrlk dünyanın dört köşeslne haber götüniyor / Buhar denızde ve karada taşıma ışlerınde hızır oldu / Yenl buluşlar zamanı ve mekânı daratttı/ Bu yuzden, bu yuzyıl öbur yuzyıllar karşısında ovunmesın mı'? "Ne âb'thayat kaldı, ne suhrain llact / Ne buyu ne tılsım ne muska kaldı / Ne gündoguşunun kutsallığı, / ne de ıkı yıldızın bır burçta bırleşmesının kerametı kaldı / Ne remil, ne kehanet, ne de cttr falı kaldı / Ne zumrut'u ankada uğur, ne başkuşta uğursuzluk var / Her şeyi insan yapıyor / Ne Atla& dunyayı sırtında taşıyor. ne Zuhre butun kötuluklerın anası / Yaradılış olayı Platon'un dedlğl glbl olmamış / Ne olenlerın başka bır canlı şeklınde dunyaya donmesı, ınancı kaldı ne mecusılerın ateşı / Akıl artık hıçblr şeyl duadan beklemiyor / Tanrı bırlığı gunumuzun temel duşuncesı oldu / Inançların nereden kaynaklandığı anlaşıldı / Akıl Tanrı bırlığını kanıtladığı ıçın / Bütfln uluslar o yolda gldlyorlar." Bâhllar yıkıldı S efaretmame, Osmanlı elçılerinın, gonderıldıklerı ulke hakkında bılgı veren raporları Guzel bır ornek, rahmeth Şevket Rado'nun Yırmısekız Menmet Çelebı'nın "Fransa Sefaretnamesı",1970'de gunumuz dılı ıle yayımlanan kıtabın kapağında, 3 000 adet basıldığı belırtıliyor Tabıı, sefaretnamelerımız bu kadar değıl Faık Reşıt Unat'ın ' Osmanlı Sefırlerı ve Sefaretnamelerı' nde 41 sefaretname hakkında bılgı verılmış Ancak bunlar da butun sefaretnamelerımız hakkında bılgı edınmemıze olanak vermıyor Sefaretnameler gunumuzde de yazılmış Brezılya da ulkemizı 1930 larda temsıl eden Alı Turkgeldı bu ulkeyı tanıtmak ıçın yazdığı Brezılya' adlı kıtabını bu geleneğı surdurmek ıçın yazdığını 'onsoz 'de belırtıyor Ancak, ustad, sefaretname'ler devrının geçtığının henuz farkında değıldı Eskıden"farkında olmadan domuz yerım de gavur olurum" korkusu ıle hemen kımsenın yurt dışına ayak basmadığı donemlerde sefaretnameler belkı onemlı belgelerdı Sefaretnameler duzyazı ıle yazılırdı ve gıdılen ulkeyle ılgılı bılgıler verırdı Burada sozunıı ettığım yapıt Viyana Buyukelçımız Sadullah Paşa'ya (18381890) aıt ve tam anlamı ıle sefaretname değıl 19 yuzyılda Avrupa'nın bılım, teknik ve ınsan hakları konularında kaydettıgı gelışmelerı manzum" olarak anlatan 50 dızelık bır manzume (Manzume, vezınlı kafıyelı olduğu ıçın şııre benzeyen, fakat şıırsel değerı olmayan yazılar) Sadullah Paşa, Ilerı duşuncelerı yuzunden Abdulhamid'çe sevılmeyen ve ulkeden uzakta yaşaması ıçın sefır yapılan değerlı kımselerden bırı Buna çok uzulen paşa, 1890 yılında, Vıyana'da havagazı ıle ıntıhar etmış Naaşı Istanbul a getırılerek Sultan Mahmud Turbe'ıne gomulmuş Sozunu ettığım manzum sefaretname once manzum olması (50 dıze) sonra kı sa olması, sonra da bır tek ulkenın uygarlığını değıl, butun 19 yuzyıl dunyasım anlatmaya çalışması bakımından onemlı "Anlayana sıvrısınek saz dercesıne Mefâılun feılatun mefaılun feılun" 3) Astronomı, uzayın sonsuzluguna açıldı, jeolojı yer tabakalarının derınlıklerıne ındı 4) Yenı buluşlar buyuk kolaylıklar sağladı, 5) Hak, hukuk, insan hakları butun yasalara gırdı Manzume şoyle başlıyor "Erıştı evc ı kemâlâta nur'u ıdrâkat, Yetıştı rutbe'ı ımkâna kısm ı mumtenıat, Basıtler oldu murekkep, murekkep oldu basıt, T J ıiTfn Yazan Prof Dr Gurayten Özyurl. Anestezıyolo/ı ve Reanımasyon Ana Bılım Dalı Ûğretım Üyesı, Uludağ Ünıversıtesı Tıp Fakultesı Guçlendırme Vakfı Yayın No 61 1992,332 sayfa Tıp Fakultesı oğrencılerı ve konuya ılgı duyanlar ıçın hazırlanan kıtabın onsozunde yoğun bakım kavramının tarıhsel gelışmesını anlatılıyor llk yoğun bakım unıtesının ulkemızde 1959 yılında Hay darpaşa Numune'de kurulduğunu oğre nıyoruz Yoğun bakım unıtesının tanımı da şoyle yapılıyor fızık durumu ağır olan hastaların, monıtorıze edılerek yaşam fonksıyonlarının desteklendığı ozel tedavı ve bakım ekıbıyle tedavı edıldığı bırımlerdır Ayrıca yoğun bakıma alınacak hastaların da ozellıklerı belırtılmekte yoğun bakım unıtesının standartları organızasyonu ve çalışması belırtılmektedir Daha sonra, kıtapta yoğun bakım konusu, hasta ızleme yontemlerı mekanık ventılasyon, solunum bakım entubasyon beslenme ve butun dığer durumlarda yapılacak ve yapılması gereken mudahaleler, çızımlerle, yer yer resımle desteklenerek anlatılıyor Manzum sefaretname Çevlrisi Bedahat oldu tecaruple haylı meçhulat " Ben burada sadece bu'bâşlangıç dızelerını değıl, butun manzumeyı gunumuz dılı ıle vereceğım "Surç u lısan' edersek kusurumuz affola Anlama nuru doruğa erıştı / Dokunulmaz şeyler dokunulur oldu / Basıtler karışık, karışıklar basıt oldu / Bllmedlğlmlz birçok şeyler deneylerle anlaşılır oldu. / Mecaz gerçek gerçek mecaz oldu / Eskl bilgiler temellnden yıkıldı / Astronomı, Jeolojı Fızik ve Klmya artık zıhın karıştırıcı olmaktan çıktı / Kuramlann doğruluğunun kanrtı deney oldu / Sanarak bıldıklerımız kesın bılgı oldu / Akıl uzayın derinllklerlne daldı / Yerçekımı yasası merdıven basamağı oldu / Jeologlar yer tabakalannın derlnllklerlne Indller / Yaradılış bahıslerının kanıtı bu tabakalardakı fosıller / Hava, elektrlk ışık, buhar ve mıknatı» şlmdl Insanın ellnde hareket unsurları / Işık öncelerı hayalı anlamda goturucu sayılıyordu / Şlmdl gerçekten götürüyor (haberlerl) / Işık şımdı aynalara parlaklık verdı / Mesate ölçmede en guvenilır şey şlmdl ses oldu / Buhar, karanlıkları ay Hakların ve gorevlerın sınırları behrlenıp kesınlestı / Artık ne zorbalık kaldı ne keyfl hareketler / Kışılık hakları ve malını dıledığı gıbı kullanma hakkı dokunulmazlar arasına gırdı / Uygarlık dünyası başka bir dıizene ulaşt / artık ne kadın erkeğın kolesı, ne erkek kadının efendısı / Butun yasalar guçlerını eşıtlık ılkesınden alıyor / Bılım dunyası zıhınlerı açtı / Basın özgürlüğü de eksikleri tamamladı / Bılım maalesef Batı ulkelerıne kaydı / Artık ne Bizanaın, ne Arablstanın, ne Mısınn, ne de Herat'ın iınü kaldı / Zamanımız ılerleme zamanı, dunya bılım dunyası oldu / Ülkelerin cehaletle yaşaması mümkün mü? Paşamızın manzum sefaretnamesınde bunlar yazılı Onun bu anlattıkları karşı sında ulkemızın o zamankı halını görup uzulmemek kabıl mı? Netekım, paşamız da kurtuluşu ıntıharda bulmuş Sadullah Paşa yalnız bunları yazmamış Seçme Yazılar adlı kıtaplartmızda Şarlotenburg sarayı ve 1878 Parıs Sergısı hakkında da bol bılgı verılıyor Amaç, Batı uygarlığını başka yanlarından da göstermek Haklar haklan ve insan Matematik Dunyası Dergının 5 sayısında Mehmet Satt Terzloğlu nu n Matematik ve Belıt Sistemlerı, All Nesln'ın Olasılığık hesapları, Azize Hayfavl'nın 1994 Yılına Ait Sıhırh karesı, öner Çakarın Yaşayan Bır Oahı Paul Erdös, Hüseyln Demlr'ın ErdosMdordell Eşıtsızllğı Emre Alkan'ın Oeometrık Eşıtsızlıkler, Acturo Sangalll'nın Bılgısayarlar Ispat Peşınde yazıları, sorular ve çözumler koşesı Japonya da matematik oğretimı ıncelemesı yer alıyor Bu sayıda ayrıca 1 cıldın dızıni de var Turk Matematik Derneğı Yayını Tanesı 10 bın TL Adres Ataturk Bulvarı 94/14 Kızılay. 06440 Ankara, Tel (4) 118 60 71 26021 Çevlrl ml? Manzumeyı paşa mı yazmış, çevırmış m l 7 Kesın bılemıyorum Ancak, Fransızca "Seçme Yazılar" adlı bır yapıtta "Dix neuvıeme sıecle" (19 Yuzyıl) adlı bır manzume gormuştum Konu onda da aynı ıdı, satır, satır Bu manzumeyı bulmaya çalışıyorum Bulursam aynen yayınlayacağım Paşanın yapıtına, o zaman çevıri şaheseri diyebılirız