Katalog

TARTIŞMA Suçlu kim? Hasta hakları ve Trafik kazaları ve sürekli eğitim/gelişim karayolu taşımacılığı Demiryolu ve deniz taştmacılığındaki işletme ve pazarlama yetersizllklerl de ,yükü karayollarına bindiriyor. AsımÇavuşoğlu Çok önemli bir hak: Verllebllecek hizmetten en üst düzeyde yararlanma hakkı. Dr. Güner Gedik SamsunSınop Tabıp Odası Başkanı lusallıktan kıtasallığa, hatta evrenselliğe geçilmeye çalışılan çağımızda, "Mğlıklı yasama hakkı" bıreyın en doğal haklarından blridır Belkı bunu özgürlüklerden de onde tutmak sıyasal yönetımlerın ya da farklı ıdeolojılerın blle öncelıkle ele alması gerekır Sağlıklı bırey, sağlıklı toplum, sağlıklı devlet zıncırını kurmak kaçınılmazdır işte bu ana ılke ışığında, sağlıklı yaşam hakkının tamamlayıcı öğelerlnden blrı de klşt/hasta haklandır Haklar venlmez, alınır genel kanısı bır açıdan tutarlı görülebılır, ama hakların verılmesı ılkesı çok kez devletlerın anayasalarına verılme yoluyla gırmıştır Haklarının ne olduğunu bılmek, bazı saptırmalarla yön değıştırmış, yanlış kanılarla ve başka etkenlerle topluma değışık yönde göstenlmış, ama ne yazık kı hakların "sıstem ıçındekı yerı ve sıstemın lyı oturtulamayışının ağır faturaları da başka kışı, kurum ve kuruluşlara çıkarılmıştır Hasta haklarmın ne olduklarını sergılemek ve doğruları göstermekle yukumlu olan devletın yanında bu hakları savunacak kurumlar da en az devlet kadar etkılı kılınmalıdır Sosyoekonomık yapısının ne olduğuna bakmadan, hasta haklarmın evrerv sellığıne dayanarak her vatandaşın bu hakları bılmek ve bunlardan yararlanmak hakkını savunacak kurum da hekımlik kurumları olmahdır Hasta haklarını sayarken bır taneslnın gerçekten çok önemli olduğunu kesınlıkle gözardı edemeyız O da, "verilabitecak hlzmatton an üat düzeyde yararlanma hakkı"dır Hekımlıkte en ust duzeyın sınırı yoktur Ama hızmette vardır Bılım ve teknolojının basdöndurucu hızla gelıştığı çağımızda en ust duzeyde hızmet vermek bıraz da ekonomık duzeyın yukseklığıne bağlıdır Hekımlıkte en yuksek düzeyde hızmet vermek ıse bılımsellık açısından olur Çunku hekımlik standart normları olan bır bılım dalı değıldır özellikle ulkemızde, hekım yetıştıren kurumlar arasındakı dengesızlıkler ve hekım olabilmek içın ılk gırıştekı farklılıklar, işln en başında bıle bunun belırlı bır ölçutu tutturamadığını göstermektedır Herhangı bır tıp fakultesının adını vermeden, herhangı bır fakulteyı yermek ya da övmek amacını gutmeden şu doğruları rahatça sdyleyebılırız Ankara'dakı bır tıp fakültesıne girebllmek Içın gereklı olan puan 500 ıse Sıvas Içln bu 450 oluyor, Dıyarbakır ıçın başka oluyor, bır başka yer ıçın daha değışık oluyor Eğer amaç hekım yetıştırmek ıse kı böyle olmahdır o takdırde hekımlik puanının tüm ulkede aynı olması gerekmez mı? Durum böyle değerlendırıldığınde karşımıza yetişme sorunu çıkıyor Bazı fakultelerde bırincl sınıf, bazılarında ıkıncı sınıf belkı bazılarında uçuncu ya da dörduncu sınıf hekım yetışır işte olayın başında belıren bu gırış normsuzluğu bıle yetışen hekımın sureç ıçınde ayrılıklar getıreceğının bır ön belırtısldır Bunun devamı olan yetişme suresı ve ıçerığının farklılıkları rafik kazalarında başrolu karayollarında bulan Sayın Caler Tanığ ın Trafik Kazalarında Suçlu Kım? başlıklı yazısına verdığım kısa cavap uzerıne bu kez Sayın Oktay Eklncl Trafik Kazalarında Neden Karayolu Taşımacıhğı başlıklı yazısı ya yımlandı Ayrıca Sayın Doç Dr (Grf) Turgay BeUI Trafik Sımgelerını Yanlış Kullanıyoruz başlıklı yazısı ıle ve Sayın Şerafettın Seyhun da 1 Trafik Kazalarında Suçlu Kım' başlıklı yazılarla konunun çeşıllı yonlerını aydınlattılar T Buna karşılık Avrupa Ulaştırma Bakanlan Konferansı (ECMT) 1986 yılı verılerıne gore Konferansa uye 14 ulkenın (Turkıye dahıl yuk taşımasında sıstemlerın pazar payları şoyle gellşmektedır Yuk Taşımaları Karayolu Danuryotu fcSuyohı 1970 »0 312 138 1ST5 636 251 121 1980 «6» 230 11 1 1«» 692 21 1 »7 1SM 709 197 »4 U daha büyük sorunları getırıyor Tum fakultelerln hekım adayıiğrencılerıni tek elden yönetılen bltırme sınavına soksak ve hekım olabilmek ıçın gereklı puan ortalamasını 100 uzerınden 70 olarak zorunlu kılsak, bu başarıyı Ankara, Istanbul, izmır ve belkı bırkaç başka fakulte öğrencıleri gösterebılir Tıp bılımının ana llkelerı Turklye'de de aynıdır, Amerıka'da da, Rusya'da da Fızyolojı, anatomı, farmakoloji, patolo|i ve dığerlerı burada başka, oralarda başka turiu değıldır Bır yanda koca bır öğretım suresınce bır tek doğum yaptırmamış hekım yetışırken, dığer yanda pek çok doğum yaptırma olanağını elde eden, bır tarafta ıç hastalıkları dalında 56 öğretım elemanı ıle öğretım gören oğrencı Böyle bır durumda gerçekler karşısında hasta haklarmın en değerlısı olan "verll«bll«c«k hizmotten «n üst düzayd* yararlanma hakkı"nı nasıl kullandıracağız? Böyle bır durumda olayın ters yönunu ele almak doğru olur mu acaba? Yanı hekimlik açısından, mınimum hızmet venrsek yeterlı olur düşüncesı hasta haklarmın yaralanması anlamına gelmez mı? Yanıtın "evet" olduğunu dusunmek, gundeme "n*kimlikt« mlnlmumlar'ı getırir kı asıl tartışılması gereken ve hasta haklarmın yaralanmasına neden olan da budur Hekımlıkte mmımumlarl Sınırı belırsız, kapsamı belırsız, herkese göre değışen, kışıye göre değeriendrilen, doyumdan uzak, tartışmaya açık ve ne derece doğru olduğu bıle bılınmesı olanaksız blr durum Hekimlik hızmetındekı mınımumu, verılebılecek hızmettekl (hekımlik açısından) en alt düzeyde almak ıse bunun öğretısı ıçın de en alt sınırında bılgı duzeyı ıle yetınmek gerekecektır Bu durumda bazıları cerrahı bılgısıne gerek olmadığını, bazıları göz, bazıları cocuk hastalıkları bilglsıne hiç gerek olmadığını, bazıları kalp yetmezlığının tam ve sağıtımının öğrenılmesıne gerek olmadığını söyleyebılırler Doğru da olur Mınımum ölçusu yok kı Bu düşünce ışığında altı yıllık temel tıp öğretimlne hıç de gereksınım kalmaz Mınımum bılgıler ıçın şöyle ıkıuç yıllık ustunköru eğıtim ve öğretımle bu ışın içınden çıkılabılınır. Oysa her hastanın kendı hastalığında en iylye, en yuksek düzeyde bılgl birikımi olan ve en becerılı hekıme basvurma ve tedavı olma hakkı vardır Böyle bır ısteğı ve doğal hakkı, "minlmumlar" ölçusu Ile nasıl savuşturabılırız? Yuz yıl öncekı hekımlik bılgı ve sanatı ıle bugunun bılgı ve sanatı arasındaki fark, herhalde sadece tansıyon aletı ve göz diblni gören alet olmamalıdır Bılgının en alt duzeyı ile yetmmış görunmek, ınsanlığın beklentısı 'sağlıklı yaiyama hakkı"nın ınkârı olur Hasta haklarmın hekimlik açısından en yaralayıcı olanı da budur Sureklı eğıtım ve gelışım. hekımlıkte olmaması gereken mınımumlar sınırını ancak böylelıkle yırtabılır hem hekımlik kurumları açısından hem hasta hakları açısından evrensellığı ancak böyle yakalayabılıriz Traflğın unsurları olan ınsan, taşıt ve karayolu tek tek ele alındığında, konuya toplumun eğıtım duzeyınden kışılerın trafik psıkolopsıne taşıtların boyutlarından fren sıstemlerıne karayolu geometrık ve fızik standartlarından buzlanmaya karşı kullanılan ureye ve tuza kadar sayılamayacak kadar çok sayıda öğe gırmektedır Trafik kazalarına çozum arar, önerıler sualarken bence ulkemızdekı en önemli sorunlardan bırı de konularında uzmanlaşmış, deneyımlı elemanların yeterınce ve etkılı bır şekılde kullanılmamasında yatmaktadır örneğın ulaştırma muhendıslerını, trafik muhendıslerını etkın görevlerde ve yeterlı sayıda değerlendırdlğlmlzı söylemek mOmkun mudur? Sayın Ekıncı yazısında trafik kaza ıstatıstıklerını değelendlrırken, kusur paylaşımında 'ınsan ve makıne unsurlarının yuksek oranda olmasının kazalarda bugun ulaşılan duzeyı açıklamaya yetmedığını belırtıyor ve "O halde bunca kaza nıye oluyor?" dıye soruyor ve eklıyor 'Çarpıcı gerçek şudur Gunumuz Turkiye'sınde toplu yuk taşımacılığının %79'u karayolu ıle yapılmaktadır Bu oranın batı ulkelerındekı ortalaması sadece %25 8 kadardı Aynı ulkelerde demıryollarının taşıdıgı yuk oranı ıse %S0 dolayındadır Kalan %50'lık dılımın de yarısına yakın blr bölumu denız ve nehır yolları ıle taşınmaktadır Benzer durum toplu ınsan taşımacılığı ıçın de geçerlıdır' dıyor Bu verller sık sık karşımıza çıkıyor Ancak bu oranlar, ulaştırma sektörunun hareketlılığı ve olayların hızlı gelışımı karşısında gerçeğı tam olarak yansıtmaktan uzak kalıyor Burad konuya açıklık getıreceğı duşuncesıyle ulkemızdekı ve Avrupa ulkelerındekı son ıstatlstık gelışmelen özetlemek ıstıyorum Ulkemızde Karayolları Genel Mudurluğunce derlenen son verılere gore (bu konuda başka blr kaynak bulunmamaktadır) ulaştırma sıstemlerının pazar payı dağılımı, yıllar ılıbarıyle şoyle gelışmektedır Yuk Taşımaları 1960 222 '16 82 loru halla Mtuyatu •nnryolu 1960 37 9 47 7 14 4 Ayrıca bu konuda Uluslararası Yol Kongrelerı Devamlı Kuruluşu PIARC ın yayını olan RoadsRoutes ın 11991 tarıhlı son sayısında yayımlanan verılere gore Avrupa nın 11 ulkesınde (Turkıye harıç) pazar payları şöyledlr Yuk 1h»ımaları% Karayokı OanMyolu Svyokı 691 217 Tt1 70 •• Taşımaları 903 •8 12 909 T7 14 % 1970 809 213 178 1960 716 96 120 68 1MS 731 126 73 63 Bn 19(9 934 77 118 104 voteu 908 75 12 05 •19 65 09 07 934 49 09 08 Yolcu Taşımaları ...yolu tarnzyotu Havayolu 602 /b % 1 » 4 1 1) H 914 76 03 07 Göruluyor kı, yakın zamana kadar ulkemızde, Avrupa ulkelerınin oranlarına bakarak, taşımaların buyuk bır agırlıkla karayollarında yapılıyor olmasını, demiryolu ve denız yolunun yeterınce kullanılmamasını, ulaştırma polıtıkalarımızın en önemli sorunu olarak goruyor ve duzeltmek ıçın çeşıtlı onlemler almaya çalışıyorduk örnegın 19811982 yıllarında hazırlanan ve halen yururlukte olan 19831993 Ulaştırma Ana Planında en önemli hedeflerden bırı, yuk taşımalarında demiryollarının o zamankt payını % 10 41den %27 45e çıkarmayı, buna karşılık karayolu payını %72 26 dan %36 06ya ındırmeyl öngörmekteydı Gerçı ulkemızde demiryolu ve boru hatlarının yeterınce kullanılmaması olayı hala en onemlı sorun olarak devam etmekte ıse de şımdı açıkca goruluyor ki, örnek alınan gelışmış Avrupa ulkelerındekı oranlar hızla değışmakte ve gıderek ulkemızdekl duruma benzer bır tablo ortaya çıkmaktadır Bu gelışmenın nedenlerı ve yorumu ayrı bır ınceleme konusu olacak genışlıktedır Bu önemli gelışmeyı bır yana bırakarak bugun ulkemızde demiryolu denızyolu ve boru hatları sıstemlerının yeterınce kullanılmaması nedenıyle ağır taşımaların çoğunlukla karayollarında yapılıyor olması, gerçekten hem teknık ve ekonomık yönden, hem de trafik kazaları açısından en onde gelen sorunlardan bırını oluşturmaktadır Dığer taraftan ulkemızde gelışmış batı olkalarınden farklı olarak gelışen asıl sorun yollarımızdakı trafık kompozısyonu ıçınde ağır taşıt oranının çok fazla olmasıdır Bugun ozellıkle kent dışı ana arterlerde ağır taşıt oranı %5060 duzeyıne ulaşmış bulunmaktadır Batı ulkelerınde ıse bu oran %2025 lerın uzerıne çıkmamaktadır Ulkemızde karayollarının buyuk oranda agır taşıtlar tarafından kullanılmasının ten nedenını karayolu taşımalarının elverışlılığı ıle açıklamak mumkun değıldır Kanımca bu sorunda demiryolu ve denızyolu taşımalarında kı işletme ve pazarlama yetersızlıklerının de 22310