Katalog

KOZMOLOJİ vetı var Evren pıramıdının doruğunda yer alan en ust ergıme noktasından aşağıdakı ergıme noktalarına doğru ınıldıkçe dort temel kuvvet sırayla ana kuvvetten ayrılıyor Önce çekım kuvvetı ardından guçlu çekırdek kuvvetı sonra zayıf kuvvet ve sonunda elektromanyetık kuvvet ana kuvveten kopuyor « Evren olusumunun ılk anlarında yanı Buyuk Patlama dan kısa bır sure sonra fı7ikçılerın ongorduğu ılk ergıme noktasının olağanustu sıcaklığında supersuper sımetrı koşulları sozkonusuydu Evren gen leşerek sojudukça daha alt duzeydekı ergıme notalarına geçılerek çeşıtlı kuv vet kombınasyonları dogdu Bırçok astro fızık gozlemı bu modelle açıklanabılıyor Modeldekı bazı kuçuk ayrıntılardan ılgınç bulgular elde edılmekte örneğın laboratuvarda zayıf kuvvetın kombıne uzayyuk sımetrısınde olçulen kuçuk bır oyna madan çıkan sonuca gore Buyuk Patla ma dan sonra sanıyenın 10 uzerı 36 da bı rı kadar sure ıçınde mevcut madde ve karşımadde hemen butunuyle bırbırını yok etmış ancak gerıye kalan çok mınık bır madde parçasından bugunk'j evren oluşmuştu Demokritos'tan Platon'a Fızıkçılerın yenı tasarımları doğa bılımlerınde yenı bır donuşum yaratıyor Eskı Yunan ın atomcu duşunuru Demokrıtos tan berı maddenın daha fazla parçalanamayan yapıtaşlarına ve bunlar arasındakı kuvvet bağlantılarına ındırgenmesı Belki de bizlm evrenımız dışında başka fızık yasalarının geçerlı olduğu farklı evrenler var. Kabarcıklı evren modelıne göre bu, beklenen duşunulmuştu Son 200 yılda maddenın bır durum. daha kuçuk yapıtaşlarına ayrılması başarıldı Ne var kı çağdaş fızıktekı gelışmeler bu çok somut görunumlu tabloyu artık bırakmamız gerektığını soyluyor Doğa oUylarındakı çeşıtlılığı parçalanamayan madde taşlarına ındırgemek artık mumkun değıl Evrenin yenı tablosunda karşı rın yayılmasından sorumlu Notrıno yayılıFizik yasalarının evrenin her köşesinde geçerli olup mıza somut atomlar değıl soyut sımetrıler mı ışık ışınlarından daha yoğun ancak çıkıyor Boylece Demokrıtos un atomlarınolmadığı merak konusu... Büyük patlama kuramı yerine, bir çok duyarlı olçum aygıtlarıyla saptanabılıdan uzaklaşıp Platon un ıdealarına yakbaşlangıç öngörmeyen, yeni kuramlar tartışılıyor. yor laşıyoruz Şımdıye kadar tum gozlemler evrendeKara Maddenin Peşinde kı kuvvetlerın yeryuzu laboratuarlarındaProj. Dr Herwıng Schopper kı kuvvetlerle aynı olduğunu gosterıyor Kara Madde olgusu son zamanlarda Çevın İsmaıl Murat Fızıkçıler olayları anlamak' ıçın artık onfızıkçılerı en çok ugraştıran soruların baları mekanık modellere dönuşturmekle şında gelıyor Yapılan hesaplara gore çesaac Newton, yeryuzu ve gökyuzunde Bu soruları deneysel bilımler yoluyla yetınmıyor dort temel kuvvetı butun fızıkkim kuvvetının galaksılerı bır arada tutaegemen olan fızık yasaları arasında yanıtlamak ıçın gunumuzde fızıkçılerın sel olguları açıklayan tek bır temel kuvvet bilmesı ıçın yıldızlardakı parlak bağlantı kuran ılk fızık bılgınıydı Newelınde iki yöntem var Blrincis), guçlu tehalınde bırleştırmek ıstıyorlar maddenın mıktarı yeterlı değıl Bunun dı ton ağaçtakı elmayı yere duşuren kuvvet leskoplar ve karmaşık olçum aygıtlarıyla şında gorunmeyen bır maddenın bulunEvrenin Temel Kuvvetleri ıle gezegenlerı yörungelerınde tutan kuvuzayın derınlıklerınde yapılan gozlemlerması gerekıyor Evrendeki yapılan bir Son yırmı yılda çeşıtlı fızıksel olguları vetın aynı olduğunu gostermıştı Buna gole yıldızlar pulsarlar kuasarlar galaksıarada tutan bır tur gozle görunmeyen ' çitek bır kuvvetle açıklama konusunda re yeryuzu ve evren aynı yasalara bağlıyler evren ışınımı hatta kara madde ve kamento nıtelığindekı Kara Madde nın çeonemlı adımlar atıldı ama yıne de fizıkçidı Neurton evrenin dört temel kuvvetınden ra delıkler hakkında bılgı edınmek kim kuvvetıne sahıp olduğu bılınıyor Acaler şımdılık bu hedeflerınden epeyce yalnızca çekim kuvvetını bllıyordu GeçtıIkincl yontem ıse yeryuzunde laboratuba gerçekten evrenin çımentosu sayılan uzaktalar Geçen yuzyılda elektrık ve ğımız yuzyılda elektromanyetık kuvvetler varda evrensel gelişımın ılkel koşullarını çekımı yaratan ve gozle gorunmeyen yenı manyetık kuvvetlerın bırleştırılmesı fızıkte keşfedıldı Yırmıncı yuzyılda ıse bunlara hazırlamak Hızlandırıcılar yardımıyla ve bır madde turu var mı? Parçacık fızığının btrliğın sağlanmasında onemlı bır aşaguçlu çekırdek kuvvetı ve zayıf etkıleşım maddenın karşımadde parçacıkları ıle en yenı bulguları astrofızık gozlemlerıyle maydı Bu aşama radyodan televızyona kuvvetı eklendı yok edılmesıyle evrenin başıangıcındakı bırleştırıldığınde Kara Madde nın guneş elektronık bılımının temelını oluşturdu FıEvrenin dort temel kuvvetının keşfınden Buyuk Patlama nın ılk anlarındakı aşırı ve uzay cısımlerının yapılı olduğu maddezıkçılere gore belırlı bır enerjı yoğunluğusonra fızıkçıler sozkonusu kuvvetlerın de yuksek sıcaklık koşulları sağlanabılıyor den ayrı bır turde olduğu kesınlıkle soylenun uzerıne geçıldığınde ıkı temel kuvvet çekım kuvvetı gıbı evrenin her yanında Evren ve yuryuzundekı fızıksel olaylar nebılır Çekim olayında rol oynayan bu yetek bır kuvvete donuşuyor yanı blr tur ergeçerlı olup olmadığını sormaya başladıarasında bugun yalnızca çekım kuvvetı nı madde turu henuz bılınmeyen gıme noktasının altındakı enerjı yoğunlar Acaba dunyada bılınen fızık kuralları ıle değıl bılınen dığer uç temel kuvvetle parçacıklarla ılgılı olabılır Kara Madde luklarında kuvvetler ayrı ayrı ortaya çıkaryıldızların ve evrenin oluşumu ıçın geçerlı de bağlantı kuruyoruz Elektromanyetık muhtemelen ışık hızıyla hareket eden anken bu noktanın uzerınde tek bır kuvvet mıydı? kuvvet atomların spektrum çızgılerını becak çok kuçuk bır kutleye sahıp notrınolarsozkonusu oluyor Fızıkçılerı ugraştıran sorular bu kadarlırlıyor Gerçekten aynı spektrum çızgıledan oluşuyor VVolfgang Paulı 1931 de notFızıkçılerın "supersuper simetrl" adını la kalmıyordu Galaksılerın ılkel maddesı rıne hem dunyadakı atomlarda ve hem ronların bır proton ve bır elektrona verdıklerı bu ergıme noktası yapılan heuzay ve zamanın nıtelığl ınsan zekasıyla yıldızların ışığında rastlıyoruz Guçlu çeparçalanmasında notrıno adı verılen bır saplara gore olağanustu yuksek bır sıcakevrenin tumuyle kavranıp kavranamaya kırdek kuvvetı yıldızları hıdrojen çekırdek parçacığın oluştuğunu varsaymıştı çunku lık duzeyınde 10 uzerı 32 derecede bulucağı gıbı sorular aslında bın yıllardır fılolerının helyum çekırdeklerıne fuzyonu ıle bu parçalanmada parçalanma urunlerı nuyor Butun fızık yasalarının turetıleceğı zofların ve fızıkçılerın yanıt aradıkları koaydınlatıyor Zayıf kuvvet bu olayda katalının enerjı dağılımında bır eksıklık sozkobu ergıme noktasında evrenin temel kuvnulardı zor rolu ustlenıyor Zayıf kuvvet notrınola22310 Kabarcıklı evren modelî I