Katalog

PSİKİYATRİ Bilim, sucluya kimlik arıyor Suç işleme eğillmlnde sınıflar, genetik ve gelişimsel özelllkler arama çalışmaları hangi sonuçlar ortaya çıkardı. Yankı Yazgan özgürlük doğa yasalarından muattyet rüyalarıyla gelmez; bu yatalar hakkında bllgimiz ve bllglmlze dayanarak o yaaaları yönlendirmemiz bize özgürlüğü sağlar..." F. Engels (AnO Duhrlng) 1870lerde, Cesare Lombroso adındakı bır anatomıst/hekım, Italya'nın akıl hastanelerını, hapıshanelerını ve morglarını gezıyor, dar alınlı, uzun kollu, çıkık çenelı ve kesıcı dışlerı genış kişilere ozel bır dikkat gosterıyordu Suç ışiemış kışılerde bulmayı bekledığı bu bıçımsel ozellıklerın, suç ışlemenın kahtımla aktarılmasının bir ışaretı olabıleceğını duşunen Lombroso'nun araştırmasının sonucunda, suçluların %40'ınin doğuştan suç işlemeye eğılımli oldukları yargısı doğdu Lombroso'nun dikkat ettığı ozellıkler sıze nasıl bır canlıyı hatırlatıyor? Gorıl, şebek ya da , en lyı olasılıkla neanderthal ınsanıi Lombroso'ya gore daha 'aşağı' omurgalılar ıle "katiller, tecavüzcfller, hırsızlar" arasındakı bıçımsel benzerlık son derece anlamlıydı Uzun kollar, kocaman kesıcı dışler, guçlu ve çıkık blr çene, dar ve aşağı doğru duzleşen bır alın, saldırma eğılımının etekemığe burunmuş şeklıydı Yapılan tarife uyanlar ne duşunurler bılmıyorum ama Lombroso'nun çalışması, batı dunyasının suçlular ustune yapılmıs ıkı bıhmsel araştırma sayıldı lierikı yıllarda, benzer yöntemlerı kullanarak yapılan çalışmalar Lombroso'nun bulgularını ve sonuçlarını geçersız kıldı Ama suçluluğun ve suç eşlemenın, genetik yatkınlıkla ve bunun getırdığı bıyolojık Özelllklerle yakın lllşklsı olduguna ılışkın göruş ve araştırmalar daha ıncelıklı yorvtemlerle surduruluyor Bu tip araştırmaların hedefledıklerı ile ulaştıklan yerler arasındakı fark bıraz irkıltıcı olabılıyor Daha açık sdylemek gerekırse, 'katetasçılıgın' bir turünu ıcra edlyor durumuna duşmek pek sevimli bır durum değil Lombroso'nun yaptıgı çalışmaların benzerlerlni, Görıng'ın 2 Ounya Savaşı'nda Ingiliz savaş tutsakları ustunde yapmış olduğunu hatırlamak durumun sevımlılığl hakkında fıkır verebılir Suçluluğun smıfsal bağlantılarını ön planda tutan araştırmacılar, alt sınıflardan gelenlerın suç işleme oranının daha yuksek olduğunu, bunun da "ezllen ve başkakhran" "auçluluğa özal" ve kahtımla kuşaktan kuşağa geçebilecek özellıklerl, yoksulçalışan sınıf uyesı olmanın getırmedığı ne malum? Bu soruyu sorduktan sonra, "suçluluğa özel", kalıtımsal bır ozellık bulunamamış olduğunu da eklıyorlar iddıalı biyolojik araştırmalardan bırısınde suçluların EEG'lerlnın (beyın elektro'su) çocuklarınkıne benzediğı bunun 2226 da bir "okjunlaşma gerillğrne kanıt olabileceğı soylenıyor (Hare, 1970) Aynı araştırmada, bu kışılerın ("psıkopat" dıyorlar) kolay heyencanlanmayan, acı verıcı olaylardan pek etkilenmeyen ve herkesten daha fazla heyecan arayan Insanlar oldukları öne suruluyor Ancak genetik yanı uzerınde ıkna edıcı bır kanıt yok Ustelık, ılk bakışta, suç ışleyenlere ya da kavgacı olay çıkarıcı tiplere pek uyan bu özellıklerın, "onlara flzaC olduğu kanıtlanmamış lerin ürünü olduğunu Öne suruyorlar Tam Turkçesiyle, "anababa Mvglalncten mahrum kalma"nın, duygusuz ve ınsanlara duşman tutumlara yol açabıleceğını soyleyen Bortby'nın yanısıra, çocuğun hayatın ılk yıllarında kendıne ornek aldıgı kışılerın toplumsal ahlak normlarına uymayan 'suçlu' kişiler olmasının, vıcdan gelışıminı engellediğini, cezalara karşı duyarlılığı kaybettırdığını soyleyen Eysenckın goruşler de akla yakın gözukuyor Biyolojik temel arayışlart... Dığer yanda, suçlu ların davranışlarının biyolojik temelını açıklamaya çalışan araştırmalar suruyor Açıkçası bu araştırmaların hepsını 'kafatasçı ya da 'ırkçı dıye nıtelendırmek ışın en kolayı Ustelık böyle bır suçlama ıçın yeterınce malzeme sağlayan parlak fıkirler de pek bol Ya dışardaki resml suçlular Araştırmaları zayıflatan etkenlerden bırisi de şu 'suçlular' dıye tanımlanan grup, cezaevıni ya da akıl hastanelerının adlı koğuşunu boylamış suçlular Oysa, dışarıda' bulunan, benzer ozellıklerı gösteren ve benzer suçları işleyen kışiler var Diyelım ki, döve döve adam ölduren bırisi bunu adalet adına yapıyorsa, ya da, toplumsal ve ekonomık, statusu cezaevıne duşmesıne engel ıse, araştırmacılar grubunun dışında kalabılıyor Suçun ılla kı adam öldurme boyutunda olması da şart değil O zaman alt sınıflardan gelenlerın çoğunluğu oluştur , duğu bır grup 'doguş ' tan' suçlu, hasbel kadar cezaevıne duşmuş daha ust sınıflardan blr küçük grup da kader mahkumu' olarak sınıflandınlıyor Hani, ağır tahrik sonucu suç ışleyenler gıbl 'Doğuştan' suçluluğun genetik ve kalıtımsal yanı olduğunu destekleyecek glbı gozuken bır bulgu ıse, 6O'lı yıllarda "XYY" kromozomlu saldırgan auperarkaklarln varlığı olmuştu Normalde bır kadında XX, erkekte ıse XY şeklınde olan seks kromozomları, bu kımselerde (erkeğe ozgu) Y'den bır fazla bulundugunda saldırganlıklarına da bır açıklama bulunmuş oldu Ancak, bu genetik kusurun bır sonraki kuşaklara aktarılmıyor olması kalıtımsal olmadığını duşundurdu Suçlularla çalışan psıkıyatrıst, psıkolog ve sosyal hızmet uzmanlarının bır çoğunun gözlemı suçlu kışllerde ortak biyolojik ozellıkler olabıleceği Ancak fikir ayrılıkları, bu ozellıklerin baslangıç noktası etrafında ortaya çıkıyor Kımi araştırmacılar, ortak biyolojik özelliklerin gelişlm surecındekı problem mış bır çalışmada 100 kadar ortaokul öğrencısıne 15 yaşlarındayken çeşıtlı fızyolojık testler uygulanmış Kalp atım sayısı derinin iletkenlık ozellığı, EEG gıbı Aynı kişılerın yaklaşık 10 yıl sonraki 'suç' durumları ıncelenıp, belırlı fızyolojık ozellıklerı olanların daha çok suç ışleyıp, ışlemedıklerı araştırılmış Suçların polis fışı ya da raporu ıle değıl, mahkeme kararı esas alınarak belırlendığını genellıkle adam yaralama, gasp, hırsızlık gıbı eylemlerden oluştuğunu belırtmelıyım Kalp sayısının, derı ıletkenlığının ve EEG'de egemen frekansların duşukluğu, merkezı sınır sıstemı (beyın) ve heyecan korku, endışe gıbı duyguları ıletımınde, dışavurumunda etkın rol oynayan otonom sinır sıstemının zor uyarılabıldiğinın kanıtı olarak değerlendırıliyor Daha açık bır deyışle normal bır, kişıyi heyecanlandıracak, ya da uzecek bır olayın bu kışılerde pek etkilı olmayacağı söylenebılır "Kılı kıptrdamadan clnayet Işlemek" vs gıbı deyımlerde anlatılan davranışlar bunlar mı acaba'' Ya da, kımı ınsanların "herkesten farklı bıçimde tehlıkelı acı verıcı ya da çeşitlı duygu uyandırıcı durumların en aşırısını yaşama eğılımı yıne aynı kapsama sokulabılır mı? Hanı "kan gördükçe sankl zevk alıyordu" gıbı gazete başlıkları gerçeğı mı yansıtıyor yoksa' Sozu edılen araştırma sonuçlarına bakılırsa, böyle bır ılışki mumkun Yanı suç ışleyenler biyolojik bazı ozellıklerı nedeniyle daha rahat suç ışleyebilırler, ya da bu ozellıklerı onlar ıçın suç ışlemeyı bır ilzyolojlk Ihttyaç' halıne getırebılır Spekulasyonlar bır yana, araştırmacıların ıspatlamayı hedefledıklerı şey saptadıkları fızyolojık ozellıklerin, genetlk blr mlrann "ışaref'ı sayılabıleceğı Böylece, potansiyel suçluların önceden ' işaref'lenmesı mumkun olabılecek Şu ışaretlemenın taşıyabıleceğı potansıyel rısklerı duşunmek bile urkutucu olabılır Suçu önleyıcı bır koruyucu kamu hızmetının yerınl tartışmak bu yazının amacı değil Ancak, suçluluğun genetik yanının vurgulandığı böyle bir araştırma neye yarar"? Genetik mirassa eğer... Çalışma eonuçlarının (sadece) bir genetik durumun Işareti oldgunu kabul edelim Yine de, suç ışlemenln bu genetik durumun sonucu olduguna ınanmak guç Çalışmanın bilımsel duzeyde çeşıtii oleştırılerı herhalde olacak, ancak, ınsanın ilk aklına gelen uyarılma zorluğu, kolayca heyecanlanmama ya da heyecan yaşayabilmek ıçın kan dökme gıbı durumlar sadece suç için mı geçerlı? Tahlfcall araba kullanma (tabıı, bu da bır trafık suçu) uçakla akrobası gösterısı yapma ya da yükselen su bırıkıntısıne atlama gıbı davranışlar da ' heyecan yaşatıcı aşırı durumlar' kategorısıne sokulabılir Eğer bir genetik yatkınlık varsa, bu kışılerı farklı eylemlere surukleyebılir otomobıl yarışçısı ya da soyguncu Gerçı araştırmacıların kendılerı de genetik yatkınlığı kısmı bır rol yakıştırıyorlar Hayat ıçerısınde yaşananlar suçluluğun olupolmayacağını belırliyor Pekl, genetik yatkınlığı olmayan (yanı soz kcnusu fızyolojık farklılıkları olmayan) suçluların durumu ne? Mahkemelere ya da polıse yansımayan suç ların veya yasal olarak suç sayılmayan, ama kendımızı suç ışiemış gıbı hıssettiğimız durumların 60'larda ABD'dekl slyah isyancıların IIderlennın kuçuk bir beyln amelıyatı ile "otlaştırılmastm" onerenler mı ıstersınız, ya da Tflrtdye'de 70li yıllarda "terörtat WyoMpT çizıp, ulkenın ıçınde olduğu çalkantı ıçersınde çeşıtlı rolleri benımseyenlere biyolojik gerekçeler ıcatedenler mP Ama butun bunların varlığı suç işleyen lerde suç ışlemeyı kolaylaştıran bıyolojık etkenler olup olmadığını araştırmaya engel sayılmasa gerek Suç tanımının egemenlerce belırlenmış normlara gore olduğunun farkında olarak, ama evrensel olarak ve ınsanlık mırası bağlamında da ' suç' sayılabılecek eylemlerı ayırtederek, mumkun olduğunca nesnel bır çalışma yurutulebılır Böyle bır çalışmanın amacı ve doğurguları denetlenebılır mı 7 Tartışmasını birkaç paragraf sonra yapacağım Ingıltere de yapılmış ve sonuçları Archıves of General Psychiatry'de yayımlan