Katalog

ARKEOLOJİ HAFTANIN GÜNDEMİ Şarap 5500 ıl önce kesfedildi Iran Zagros dağlarındakl kazıda bulunan amforanın ortaya çıkardığı gerçekler I ran'da bulunan bır amforanın ortaya koyduğu bulgular şarap uretiminin bilınenden çok daha eskılere dayandığını gösterıyor Yapılan kımyasal testlere göre şarap üretimi 5500 yıl önce, başka bır deyışle uzmanların tahmınlerınden 500 yıl erken ğerçekleştırılıyordu Bu amfora Iran'ın batısında yer alan Zagros dağlarındakl Godın Tepe'de yapılan bır kazıda bulundu Çomleğın aıt olduğu SumerUruk uygarlığı Bronz Çağı öncesı kurulmuştu, bu topluluk Iran ve Afganıstan'ın diger yörelerıyle bakır ve çeşıtlı değerlı taş tıcaretı yapmakla tanınmıştı O tarıhlerde yazı yeni bulunmuş tarımda sulama ıse yenı uygulanmaya konulmuştu Çomleğın dıbınde ve bır tarafında görulen kırmızı boya burada bır sıvının depo edıldığını gösterıyor Kazı çalışmalarını yuruten Badler ve arkadaşları boyayı kızılotesı spectroscopic analizle ınceledıklerınde bu maddenın asıt phenolic (tannın) ve asıt tartarıc ıçerdığını gözlemledller Ayrıca boyanın çaprazında blr delık yer alıyor Badler bu tur bır delığın genelde ıkıncı fermantasyondan sonra şarap dolu kuplerın çatlamaması içın açıldığını belırtıyor Ayrıca arkeologlar amforanın yakınlarında ıçecek kapları ve uzumlerın saklanmış olablleceğı çamurdan sandıklar bulduklarını soyluyorlar Daha once Israıllı arkeologlar, MÖ 3500 yılından kalma kurumuş uzum çekırdeklerı ve asma dalları bulmuşlardı, bu bulgular amforanın kullanımı açılması ve uzumlerin toplanmasının aynı zamana rastladığını kanıtlıyor Kudus'tekı Hebrevv Unıversıtesı'nden bıtkı genetıkbılımcısı Danıel Zohary'ye gore yabanı uzumle ınsan tarafından yetıştırılmış uzum arasındakı fark çekırdeğın bıçımınden anlaşılabılıyor Uzun çekırdekler meyvelerın eşeysiz ureme yöntemıyle bağlarda uretıldığını, kuçuk yuvarlak çekırdekler ıse uzumlerın doğal ortamda kendı kertdılerıne yetıştıklerını gösterıyor Phıladelphıa'dakı Pennsylvanıa Unıversıtesı'nden antropolog Salamon Katz şarap uretiminin tarıhçesıyle ılgılı bır teorı gelıştırdi Katz a gore ınsanlar uzumlerı bir post ya da başka bır depolama aracı ıçınde ezerek şarap uretıyorlardı Katz uzumun bol oranda şeker ve maya barındırdığını bundan dolayı uzumlerl ezıp bırkaç gun bırakmanın şarap yapımı ıçın yeterlı olduğunu belırtıyor Katz ve Zohary fermantasyonun tarımdan once keşfedıldığını gösteren bır teorı uzerınde çalışıyorlar Bazı tarıhçıler arpadan bıra uretiminin 10 000 yıl öncesıne dayandığını ılerı suruyorlar ute yandan Mısır'da bulunan MÖ 3000 Bronz Çaft Anc«slnd*n kalma bir şarap çomtofll yılından kalma şarap çömleklerı, şarabın uretılmekle kalmayıp aynı zamanda ihraç edildığını de kanıtlıyor çunku Mısır'da uzum yetıştlrılmezdi, bu nedenle şarap ancak dığer bolgelerden satın alınmış olabilır Kolesterolsüz yumurta ve süt ağlığına özen gösteren tuketıcılerın sofralarında yakında duşuk kolesterollu yumurtalar, sutlu besınler ve ayakustu atıştırılan yıyecekler yer alacak Avustralyalı araştırmacılar, çeşıtlı yıyeceklerdekı kolesterol oranını tat ve besın değerı ozellıklerını bozmadan %90 oranında duşuren ıkı teknolo)ik yontemı son kez gozden geçırıyorlar Sıdhu ve arkadaşı Davıd Oakenfull (BCD)ye dayalı bır polımer gelıştirdı, bu polımer yumurta ve suttekı kolesterolle bırleşıyor Natlonal Egg Products şırketı pudra ya da sıvı şeklıde duşuk kolesterollu yumurtalar uretecek Sağlığa uygun bır yumurtalar mayonez yapiı.ıından pastacılıga kadar çeşıtlı yıyeceklerde kullanılabılecek öte yandan New South Wales Unıversıtesı nden kımya muhendısı Neıl Foster katı sıvı yağların ıçerdığı kolesterolu çıkarma (SFT) teknolojısını uyguladı Gazlar normalde sıvıya donuşmelerı gereken tehlıke noktasını aşıp sıkıştıklarında sıvı ve gaz ozellıklerını bır arada taşıyorlar Kolesterolu çıkarmak ıçın Foster, duduklu tenceroyı andıran bir kap ıçınde sıvı veya katı yağ koyarak buradakı karbondıoksıt gazını ve sıvı ozellığı kazanan karbondıoksıt kolesterolu de berabennde goturuyor Amerıkalı doktorlar ınsanların kolesterol duzeyını kontrol etmek amacıyla yalnızca bırkaç kan damlasıyla 15 dakıkalık bır sure ıçınde kolesterolu olçen bir aygıt kullanmaya başladılar Bu aygıtla yapılan olçumun laboratuar testleri kadar guvenılır olduğu belırtılıyor S 'uyu, denizi, atmosferı, ormam, yeryüzünde canlıları vareden birbiriyle etkileşimli ekosistemi, yaygın kullanımla çevreyi koruma düşüncesi, günümüzde en geniş kitlelerin salt ekonomik nedenlerin dışında normal dönemlerde de politikaya eylemli katılmalarım olanaklı kıldı. Bakıyorsunuz kadınların, çocukların ağırlıkta oldukları "sevgi zincirleri" her yerde ortaya çıkıyor. Yeşile, doğal çevreye sahip çıkan insanların, bu eylemleriyle sessizce çok temel bir olaya, demokrasiye önemli katkılarda bulunduklarını belirtmek yanlış olmaz. Kitlelerin "yeşıl politikası", bir yandan yeryüzünde uzun soluklu bir hayat, gezegenimizin geleceği açısından güvenceler, sağlam temeller oluştururken, öte yandan katılımcı, etkileyici, değiştirici özellikleriyle de demokratik sürecin yeni bir kulvarda gelişmesine hizmet ettiğini /edeceğini söyleyebiliriz. Yeşilpolıtikanın "parlamento dışı muhalefet"gücü olarak, ıktidarı ve uygulamalarım denetleme özelliğimn yanısıra, çok ılgınç başka bir yönü daha var. Bütünüyle, bılimm saptamalan, gözlemlerı üzerinde, bilimsel verıler uzerınde yükselmektedır. Başka hiçbir siyaset politikasmın bilimle böylesine iç içe, bilimin sonuçlarının bir ürünü olduğunu söyleyemeyiz. Yeşil politika, atmosferın kırlilığini gösteren, ormanların yokoluşunun ıklıme ve doğal hayata etkilerini somutlaştıran vb. rakamlarını kullanmaktadır. Çevre koruma polıtikasının uluslararası ve ulusal etkilerinin yanı sıra yıne de en somut ifadesım yerel düzeyde, ınsanların yasadıkları mekanlarda bulduğunu/bulacağını söyleyebiliriz. Bir yerel yönetım çevrecı göruşlerden çok etkılenebilir, bu görüşlerın doğrultusunda uygulamalar yapabilir ama çevreci görüşün en iyisi yine de süreklı muhalefette kalanı olacaktır, denebilir mı? Çevrecı polıtıkalan ayrıca bılimi geniş kitlelerle kucaklaştırdığı içın de ayrıca sevmek gerekir, diye düşünüyoruz. Gelecek cumartesi yine buluşmak üzere sağlıklı bir hajta dılerız *** GJLCV OKURDAN Bilimlerin Dili Matematlk Bılım Teknık ekının 27Nısan 1991 tanhli sayısında, Bılımlerm Dılı Matematlk başlıklı yazıda cıddı bır hataya dıkkatınızı çekmek ıstıyorum Mesele sadece matematlk yönunden değıl ama butun aksıyomatık duşunce sıstemlerı açısından fevkalade önemlidır Dolayısıyla bu duzeltmeyı aynı sutunda yapacağınızı umıtederım Sozu edılen yazıda Zermelo Frankel Aksıyomatık sıstemı ıçensınde, Godel'ın Cantor'un Sureklılık hıpotezının doğruluğunu ıspatladığı, daha sonrada Cohen ın aynı sıstem ıçensınde aynı hıpotezın doğru olmadığını ıspatladığı ılerı surulmektedır Eğer bu doğru olmasaydı, bunun ZermeloFrankel aksıyomatık sıstemı ıçın tam anlamıyla bır telaket olacağı açıktır Bununla Zermelo Frankel sıstemı matematığe temel olma ıddıasını kaybederdı Meseleyı özetlersek Godel Ispatı Godel Zermelo Frankel aksıyomatık sıstemı ıçensınde Cantor un BİZE hıpotezının yanlışlığının ıspatının mümkun olmadığı ıspatlanmıstır Cohen Ispatı Cohen aynı sıstem ıçensınde Cantor'un hıpotezının doğruluğunun ıspatlanmasının mumkun olmadığını ıspatetmıştır Bu ıkı teorem bırlıkte dusunulduğunde çıkan sonuç Cantor'un hıpotezının doğruluğunun ve yanlışlığıhın ZermeloFrankel sıstemının bır teoremı olamıyacağıdır Problem yenı ve guçlu bır aksıyomla ZermeloFrankel sıstemını takvıye etmek oytekı, bu yenı ıkı sıstem ıçensınde Cantor Hıpotezının doğru ya da yanlış olduğu teorem ıspatlanabılsm Yüka*l Suvaran / Ayvalık Cumhuriyet BILİMTEKNIK • Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecılık T.A Ş. • Kurucusu Yunus Nadi • Genel Yayın Yonetmenı Hasan Cemal • Muessese Muduru Emıne Uşaklıgıl • Yazı Işlerı Muduru Okay Gonensın, • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı, • Grafık Yonetmenı Tules Hasdemır • 222J