Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER G ul çiçeğı ancak bahçede guzel kokusunu yıtırmez New Jersey'deki Uluslararası Çıçekçılık Kuruluşu ndan (IFF) B D Mookherjee ve arkadaşları, koparılan çıçeklerın kokularını onemlı oranda yıtırdiğlnı belırledıler Araştırmacılar doğal ortamlarında buyuyen çıçekleri ve vazolardakı çıçeklerı karşılaştırdılar Kokuyu sağlayan uçucu kimyasal maddelerı analız ettıklerınde koparılan çıçeklerın bu ozellıklerıni buyuk oranda yıtırdıklerını gozlemledıler IFF bır dızi "yaşayan çlçek kokusu" urettı, koparılan çıçeklerın kimyasal ozellıklerini kaybetmesınden şıkâyetçı olan Önemlı parfum uretıcılerı IFF nın bu buluşundan yarararlanıyorlar, "canlı çlçek kokusu" ıçeren parfumler arasında Calvin Kleın ın Eternltly sı ve Elızabeth Arden'ın Rod Door u sayılabılır Mookherıee ve ekıbı çalışmalarına doğal aromaları da kattılar Şettalılerın, nane yapraklarının ve hatta çam ığnelerının koparıldıktan sonrakı durumlarını ınceledıler Canlı çıçeklerın kimyasal reçetelerıyle hanımellnln gunduz yaydığı hafıf kokusundan ya da akşam davetlerınde surunmek uzere geceleri çıkardığı kuvvetlı kokusundan yararlanmak olası IFF'dekı bılım adamları değışık renklerdekı gullerln kokulan arasında dahı ayırım yapabılıyorlar (a.h.na.1767) Yaşayan çiçek kokusu Siyahlar beyazlardan daha az yaşıyor Çevıri Gül}at Aygen S Mozart ve Bach'ın besteleri kısaltıldığında özü kaybolmuyor. Çağdaş müziğe yeni ufuklar mtf Mozart olmadan, yeni Mozart besteleri kı Isvıçrelı araştırmacıya göre Mozart ve Bach ın besteleri de dahıl olmak uzere bazı eserler 1/64 oranında kısaltıldığında ozunden bır şey kaybetmıyor Bu ıkı araştırmacı, bazı muzık eserlerının kısaltılabılır yapısından yararlanarak yeni bır nota sılme yontemı gelıştırdıler, buna gore eserler herbırı kendı ıçınde butunluğu koruyan kısa parçalara bolunuyorlar Zurıch'tekı Federal Teknık Unıversıtesı nden jeolog Kenneth Hsfl ve yıne Zurıch'tekı Conservatorıum and Musıc Unıversıtesı'nden oğlu Andraw Hsii'ye gore bu ışlem Avusturya Imparatoru Joseph'ı bıle tatmin edebılırdı Bılındığı gıbı ımparator Mozart ın "Saraydan Kız Kaçırma" operasını çok beğenmış ancak eserde gereğınden fazla nota bulunduğunu ılerı surmuştu Hsu'ler yontemlerinın nota tasarrufuna dayanan basıt bir akademık uygulama olmadığını belırtıyorlar Kısaltılan parçanın, bılgısayar yardımıyla yeni bır muzlk parçasının oluşturulmasında çatı gorevını ustlenebıleceğını söyluyorlar Orıjınal yapı Mozart ın ozunu korudugundan yeni esere de Mozart'ın damgası vurulabılecek Isvıçrelı araştırmacıların yontemı salt önemlı eserlerın temel yapısını aydınlatmakla kalmıyor aynı zamanda çağdaş muzığın önunde de yepyenı ufuklar açıyor Bu nedenle Hsu'ler buluşlarını patentlediler Kesır geometrısı geçen yıllarda matematığın gozde bır alanı kabul edılıyordu Bu teorı karmaşık yapıların, her blrı butunu yansıtan kuçuk kısımlar uzerınde yenıden kurulabıleceğı fıkrıne dayanıyor Bach'ın 1 No'lu C Ma]or Inventıon unu ele alan Isvıçrelı baba oğul notaların sayısından ve aralarındakı duraklardan yararlanarak partısyonların "uzunluğunu" ve "bkjmlnl" tanımlayan bır yontem gelıştırdıler Çızdıklerı grafık her bır notanın yanındakıyle olan bağlantısını ve "bir dagın vadl ve tapalsrlnl, kıyılanndaki çıkıntılan andıran" bıçımını betımlıyordu Kıyı çızgılerınde olduğu gıbı kesır yontemi ayrıntıları sılerek muzığın akustık yönunu çıplaklaştırıyor cıentıfıc Amerıcan dergısının Mart 1991 sayısında yayımlanan bır habere gore sıyahlarla beyazların yaşam surelerı gıderek bırbırınden uzaklaşıyor Oysa yırmıncı yuzyılın başından ıtıbaren beyazlarla sıyahların yaşam surelerı duzenlı olarak bırbırıne yaklaşıyordu 1910 yılında sıyahlarla beyazların yaşam surelerı arasındakı fark 15 yıldı 1984'e gelındığınde bu fark 5 6 yıla yaklaştı Yeni verılere göre 1988 yılında doğan sıyah bır ınsanın omru 69 2 yıla yedi yıldır en duşuk noktaya duştu Oysa beyazlar 75 6 yıl yaşamayı umabılır Nedeni: Cinayetler Atmosferdeki karbon gazı nerede? uzey Amerika, Avrupa ve SSCB'de gıttıkçe artan ormanlar, yok edılen tropıkal ormanların gorevını ustlenerek atmosfere karışan karbon gazının buyuk bır bolumunu emıyorlar Bu göruş Washıngton'dakı Resoucas for th« Future (Geleceğın Kaynakları) kuruluşundan Rog*r Sed|o ya aıt, Sedjo her yıl atmosfere karışan karbonun uçte birlnın bılınmeyen bır şekılde yok olmasını araştırmak amacıyla uzun yıllar çalıştığını belırtıyor Her yıl, yaklaşık 3 mılyar ton karbon gazı havaya karışıyor Yaygın olan kanıya göre yanan yakıtlardan 5 mılyar ton oranında karbon gazı çıkıyor, buna, tropıkal ormanların yok edılmesi soucu oluşan mılyarlık bır miktarı da eklemek gerekır Kısa bır sure oncesıne kadar toplam yayılan karbon mıktarıyla atmosfere karışan karbon oranı arasındakı 4 milyarlık farkın okyanuslann emıcı özelliğfnden kaynaklandığı sanılıyordu Ancak denızler,n yılda 1 mılyar tondan az karbon emdığı ortaya kondu Gerı kalan oranın ormanlar tarafından emıldığıne ınanılıyor Tum bu bılgıler neyin göstergesi? Orman sayısı dengelense dahı dunyayı tehdıt eden 5 mılyar tonluk karbon oranı önemını koruyor (a.hns. 1787) 2222 I Sağlık Istatıstıklerı Ulusal Merkezı nden Harry Rosenberg e gore bu farkın onemlı bır bolumunu kalp hastalıkları, kanser" oluşturuyor Her ıkı ırkta da olumlerın %60'ının nedeni olan hastalıklar sıyahları beyazlara gore %3060 daha çok etkılıyor Ancak 1984 yılından berı beyazlarla sıyahların yaşam surelerı arasındakı farkın artmasının nedeni hastalıklar değil, cinayetler ve yasal mudaheleler (%12 oranını bulan, polısın neden olduğu olumler) Bu tur olumlere sıyahlarda beyazlardan 6 4 kere daha fazla rastlanıyor Bu olumlere en çok maruz kalanlar ıse 1524 yaş arası siyah erkekler K Yeni eser yaratmak Buluşa patent Hsu ler, notaların yarısı ya da çeyreğı sılındığınde Bach'ın oluşturduğu bestenın taslak şeklınde meydana çıktığını belırtıyorlar Bu ıskelet çalındığında tıtreşımlerden arınmış yeni Bach duyuluyor Isvıçrelı araştırmacılar yeni eserler yaratırken ıskelet partısyonu yönteminden yararlanma ışlemını satranç oyununa benzetıyorlar Satrançta yapılan klasık bır açılış, bır sonrakl oyunun yapısını bu yapı çeşıtlı değışımler ıçerebılır belırler, aynı şekılde Bach ın yapıtının kısaltılmış başlangıç bıçımı de bestenın temelını oluşturur Elde edılen sonuç tabıı kı Bach değıldır ancak kalite açısından onun yaratıcılığıyla karşılaştırılabılır Hsu'ler muzığin yapısını tumuyle aydınlattıklarını iddıa etmıyorlar ancak' bunun bır başlangıç noktası olduğunu kabul edıyorlar Bınlerce notanın senfonik bır beste ıçındekı butunluğu ses yapısını ne derece yansıtabılır? Isvıçrell muzıkologlar bunun muzığın sırrı olduğunu belırtıyorlar Kesır geometrısının bu sırrı çözumlemede yeterlı olup olmayacağı Ise başka bır sır a.h. Michıgan Unıversıtesı nden Ann Arbor ıse ' Sosyoekonomık konumlar açısından olumler ıncelendığınde beyazlarla siyahlar arasında bır fark bulunamaz ıddıasını taşıyor Rosenberg birkaç yıl ıçınde yapı lacak sosyoekonomık konum araştırmalarıyla, bu sorunun gerçek nedenlerinın ve çözumlerının bulunacağına ınanıyor