Katalog

SAÖLIKVEYAŞAM Kolesterol, ama hangisi? Doç. önder Kayhan lyvaht Kolesterolüm yüksek!".. Laboratuvar tahlil kâI ğıdında belirtilmiş normal değerlerinin yanında kendi kolesterol seviyesini yüksek gören birçok hasta telaşla ve panik içinde doktoruna bu kötü haberle koşar. öyle ya, "kolesterol damarların en büyük düsmanı ve kalp krlzlnin haberclsldlr." Bunun ardından kuşku ve perhiz dolu günler başlar kaçınılmaz olarak ve bu arada hayatın da tadı kaçar. Burada bir yanlış var mı? Bu telaşa yol açan kolesterol aslında nedir? Bu korku yerinde midir? Diyetten başka önlem yok mudur? Yoksa kalp krizi kaçınılmaz bir alın yazısı mıdır artık? önce "hangl kolesterol" diye sormak lazımdır. Çünkü bugün serum seviyesi tayini yapılan 3 tip kolesterol vardır ve bunların yalnız biri tehlike işaretidir. Aslında kolesterolün vücudumuzda önemli işlevleri vardır: Safranın yapımı ve böylece yağlann emilimi ve sindirimi, seks ve adrenal hormonların yapımı bunlardan önemli olanları. Ne var ki kolesterolün bir kötü yanı, onu istenmeyen bir madde haline sokmuştur: Kolesterol, atardamar duvarlarında bfrlkmeyl sever. Yıllar boyu süren bu birikım sonunda damarı daraltır ve hatta tamamen tıkayabilir. Buna tıp dilinde "ateroskleroz" diyoruz. Ateroskleroz kalbi besleyen damarlarda, yani koronerlerde meydana gelince de kalp krizine, yani enfarktüse yol açabilir. Belki de iyi huylusu yüksek, eğer tersi ise düzenli diyet ve spor şart. E deni de budur. Çocuklarda da durum farklıdır. Doğumda kolesterol 70 mg/dl.'dir, yani çok azdır ve 1 yılda 150 mg/dl'ye yükselir, sonra 17 yaşlarına kadar hemen hemen sabit kalır, sonra tekrar yükselir. Üst sınır Erişkinlerde total kolesterci için normal üst sınır (Amerikan Ulusal KalpAkciğerKan Enstitüsü tarafından 1987'de ilan edilen rakam): 200 mg/dl.'dir. 201239 arası sınırda riskli grup, 240 mg/dl.'nin yukarısı ise yüksek risk grubunu oluşturmakta. Bu toplamlar içerisinde HDL'nin oranının 3070 mg/dl arasında olması beklenir. Total kolesterolünüz düşükse ve bunun içinde HDL yüksek ise sevlnebillrsinlz. Tersi ise clddl bir dlyet ve egzersiz programına girmenizi salık veririz. Hatta bazı ilaçlar kullanmanız da gerekebilir. Dıyette esas olarak hayvanl yağlardan kaçınmak gerekır. Kolesterolden en zengin besinler Süt, peynir, yumurta ve sakatat tır. Keza yagı da düşürmeniz, özellikle doymuş yağlardan fakir bir diyet uygulamanız gerekir. Diyet ve ilaçların yardımı ve değeri gerçekten çok önemlidir, ama düzenli egzersizlerin kolesterol sevıyesine ve HDL miktarına, oranına olan olumlu katkıları da çok büyüktür. Burada "düzenli egzersiz" deyimini ısrarla vurguluyoruz. Zira arasıra yapılan sporların, egzersizlerin HDL'yi yükseltmediği, kolesterolü düşürmediği artık kanıtlanmışıtır. Sonuç olarak diyebiliriz ki ideal kilonuzu koruyabiliyorsanız, düzenli aerobik egzersiz yapıyorsanız ve diyete dikkat ediyorsanız 'iyi kolesterolünüz' yükselecek, ama toplam kolesterolünüz artmayacak, kalp krizi riskiniz de artmayacaktır. ilim, öznel seçimlerin, tutkuların ötesinde bir olay değildir. Bir bilim adamının buluş ve saptamalanm doğanın nesnel gerçekleriyle örtüşüyor kabul elsek bile nihayet bu nesnel gerçeklik de bilim adamının öznel seçiminin bir sonucudur. Doğa veya insan bilimlerinde kuram, buluş ve zengin düşünceleriyle, insanın binlerce yıllık yeryüzü serüveni içinde kendilerine bir yer edinmiş bilim adamları da herkes gibi sevdiler, üzüldüler, küstüler. Alfred Nobel'in, kansıyla sevişen çağın ünlü matematikçisi Lefler yüzünden Matematiği Nobel ödülünden yoksun bıraktığı söylenir. (Yoksa Nobel7 Lefler'e vermek zorunda kalacaktı...) Kimi ünlü bilim adamı balık tuttu, kimi panço, keman çaldı, şarkı söyledi. Hepsinin ayrı bir yaşam çizgisi, ayrı bir bilim serüveni oldu. Bitime duyduklan ilginin nedenleri, ortaya attıklan kuramları oluşturma süreçleri farklı oldu. Kimi, üzerinde yıllarca çalıştığı bir konuyu sonuca ulaştıramadan öldü, ancak bu çalışma sürecinde hiç ummadığı, düşünmediği, ancak devrim yaratan büyük başka buluşlar yaptı.. Bazıları, üzerinde yıllannı harcadığı bir deneyin veya hipotezin sonuçlarını sadece düşünde gördü, çözdü... Kimileri kuramlarının bütün dünyaca kabulünü yaşadı, kimileri beş parasız öldü. Ünlü bilim adamlarının genellikle yoğun, çarpıa, ama ayrı çizgiler, kendine özgü çeşitli renkler, tonlar ve estetik içeren bir yaşamı var. Şöyle Türkçe'de yayımlanmış, telif veya çeviri, bilim adamı yaşam öyküsü kitabı ammsamaya çalışın lütfen biri ikiyi geçer mi? Araşîırmaya kalksanız bile bu sayıyı beşe altıya zor çıkartırsınız.. Başka dillerde ise bilim adamı biyografileri, özyaşam öyküleri kitaplıklarda oldukça geniş bir yer kaplar. Bu kitaplar, bilim tarihinin esas malzemesini oluştururlar. Bilim yazılanna önümüzdeki sayılarda başlayacak olan Prof. Üner Tan 'ın, kendi kaleminden, kendi yaşamını anlatan sevimli öyküsünü, yukarıdaki düşünce ve duygular içinde okudum.. Sizlerin de seveceğini samyorum... Gelecek cumartesiye kadar hoşçakalın.. B H AFTAN INGÜNDEMİ OKURDANBİZE Eğitim sorunu Bilim Teknik eki gerçekten güzel. Ben pedagoji konusunda yayın yapmanızı rica ediyorum. Çünkü okullanmtzda, üniversitelerimizde eğitim ezberci. Ve hölâ dayak, baskı var. Eğitici görevini üstlenenler yönlendirici değil, korku verici alabiliyorlar. (Jnivertiteler bile "Türkislam" sentezci öğretim görevlileriyle dolu. Bilirme ne ilgiii var demeyin. Fen bilimlerinde başarı düşüklüğü ilginçtir. Bilim kuşkucu, özgürdür. Bız bu gidişle treni kaaracağız. Suavi Alpormancı BUCA/İZMİR için 7 kilo olan bir maddenin vereceği enerjiyi bence yanlış hesap/am/ş. Şöyle ki; E=MC2'den, M=ı kilo verildiğinde, ışık hızını (300.000 kmlsn) MKŞ (metre, kg, saniye) sistemine çevirirsek C = 300.000.000 mltn olacaktır. 300.000.000'un (coresı de 9X70 '» olur. Sonuç olarak E= 7.9X70'» = 9X70 '* jüllük bir enerji elde edilir ki bu da Sayın Vehbi Belgil'in verdiğinin 700 milyar katıdır. Bence yanlışlık km'nin metreye çevrilmeyişi ile ıştk hızının karesinin yanlış hesaplanmasından kaynaklanmıştır. Ar». Oör. Rıdvan Ş«ş«n Bilim Teknlkln notu. Okurumuz haklı. Yanlışlık baskı hatasından kaynaklanmıstır. Cumhuıiyet BlllmTeknlk • Sahlbi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik Türk Anonim Şırketı adına Nadlr Nadi • Genel Yayın Müdüru. Hasan Cemal • Muessese Müdürü Emlna Uşaklıgil • Yazı Işlerı Müduru Okay Gönensln • Yayın Yönetmeni: Orhan Bursalı • Grafik Yönetmen: Tül«s Hasdemir • Zararlı madde: Kolesterol Bu ölümcüliehlike nedeniyle de kolesterol, düşük seviyede tutulması gereken bir zararlı madde olarak algılanır. Kolesterol kanda protein yapısında taşıyıcılar ve trigliserid denilen yağlar ile beraber taşınır. Bu molekül topluluğuna "llpoprotein" denir. Lipoproteinler içerdikleri proteinlerin yoğunluğuna göre gruplara aynlırlar. Buna göre üç önemli lipoprotein ve taşıdıkları kolesterolü şöyle sıralıyoruz: a) HDL: High Density Lipoprotein (yüksek yoğunluklu protein): Az kolesterol taşır, yani 'iyi kolesterol' budur. b) LDL: Low Density Lipoprotein (az yoğunluklu lipoprotein): Çok kolesterol taşır, yani 'kötü kolesterol.' c) VLDL: Very Low Density Lipoprotein (çok az yoğunluklu lipoprotein): Azdır ve taşıdıgı kolesterol önemsizdir. Kadınlarda HDL, yani iyi kolesterol daha yüksektir. Kadınlarda kalp hastalıklannın daha az gorulmesının önemli bir ne Evrenl ve dünyayı yöneten 4 kuvvet 27 Temmuz 1990 tarihli derginizde yayımlanan Sayın Vehbi Belgil'in "tvreni ve dünyayı yöneten 4 kuvvet" bafbklı yazısını ilgiyle okudum. Yeğin (cuvvet (strong force)