Katalog

B İ L G İ S A Y A R B İ L İ M Ekranda mısır nasıl yetiştirilir? Bir bitkinin nasıl olup da tıkır tıkır büyüdüğünü, mısır Bi bitkii l l d tk tk büüdüğüü örneğinde, ekranda günü gününe izlemek mümkün oldu... Çeviri: Gülşat Aygen ir mısır tarlasında fazla bir şey ol madığını sanıyorsanız, mısır tarlasının bilgisayarda canlandırılışını birkaç dakika izlemelisiniz. Gösterinin yıldızı, bildiğimiz mısınn bir flrneği. Bu bitkinin bütün yaşamı yani 120 günlük büyüme dönemi gözlerinizin önünden on beş dakikada geçer. Ekran gündüzü yansıtırken aydınlanır, geceleri kararır. Elektronik günışığının pırıltıları arasında bulutların kümelenip dağıldığını görürsünüz. Suyun topraklardan süzülüşünü izlersiniz. Birtohumun sürüşünü, birfilizin boy verişini, büyüyen saptan yaprakların fışkırıştnı ve büyük finali ekranda altından yapılmış bir Pizza Kulesi gibi duran, yapraksız koçanın üstünde mısır tanelerinin büyüyüşünü izlersiniz. Bu simülasyon (taklit benzetim), yaprakları kemiren kurtlar gibi bezı acı ayrıntıları atlıyor. Ancak bir film eleştirmeni bile destansı azameti yakaladığını kabul etmek zorunda kalır. Örneğin Morrls Huck kesinlikle böyle düşünüyor. Huck, İllinois Üniversıtesi'nde toprak araştırmacısı; ayrıca yüksek teknolojinin bu başyapıtını oluşturan blyologların, bllglsayar uzmanlannın ve graflk sanatçılannın bulunduğu ekibin lideri. Bu uygulama ilk bakışta gereksiz görünüyor. Çünkü üniversitenin Urbana'daki kampusu dünyanın an verlmll mısır tarlalarıyla çevrili. Dışarıda güzelim mısırlar büyürken bilgisayar ekranında taklitleriyle uğraşmanın anlamı nedir? Birincisi mısır, ülkede en çok ekilen tahıldır; dünya capında ise buğdaydan sonra ikinci gelir. Amerika'daki mısır üreticilerinin üretimini % 10 attırmak, silolara yıl B da 200 bin ton mısır daha doldurmak veya 61000 akre toprağı başka amaçlarla kullanabilmek anlamına gelir. Mısır simülasyonlarıyla uğraşmanın bir başka nedeni de herhangi bir bilimle uğraşmanın nedeniyle özdeş: Merak. "Amacım," diyor Huck, "bir bitkinin tıkır tıkır büyümeslnl sağlayanm ne olduğunu anlamak." Ne var ki bir tek bitkinin yaşamı filmin bütün senaryosunu oluşturmaz. Huck'ın idealindeki destan savaş filmi gibi bir şey. Bu savaşı "Mısır yabanl otlara karşı" diye tanımlıyor. "Bu, tanmda en alt düzey. Günes ışığına ulaşmak Içln İlk klm başını daha yukan uzatabilecek? Ya da suya ulaşmak Içln klm köMerlnl toprağa daldıracak?" Nesiller boyunca üzerine titrenmekten dolayı mısır, evcilleşmiştir. Artık insanoglunun katkısı olmadan yaşayamaz. Oysa yabanl otlar doğanın şampiyonlarıdır. ihmal edilmiş bir mısır tarlasını göz açıp kapayıncaya kadar yerle bir edebilirier. Cray2 işbaşında Huck'ın savaş filmi, maalesef henüz çok pratik değil çünkü senaryosundaki bitkilerin bilgisayara işlenmesi için gereken zaman astronomik boyutta. Şu an ellerinde bulunan bilgisayar modeli, Texas A and M'de bilgisayar simülasyon eğitimi gören, tahıl araştırmacısı Robert Grant'ın çalışmalarından çıktı. Bilgisayara uyarlama işlemini sadeleştirmek için araştırmacılar ekranda görünecek bitki sayısını azalttılar, bire indirdiler. Bu arada Grant, mısır hakkında bütün bilgilerini Cray2 süperbilgisayara programladı. "Yüklediğimiz işlemler denklemlerle dile getirebileceğimiz iyi bilinen yasalara uyar," diyor Huck. Besleyici maddelerin Daha büyük olan daha iyidir: Bir tek koçan, ekinin sağlıklılı ğını göstereblli yor; her mısır tanesi beş gerçek tahıla eşlttir. toprağa difüzyonu yağmura ve yoğunluğa dayandırılabilir; fotosentez güneş ışığına dayandırılabilir. Gübreler, topraktaki mikroplar da dahil olmak üzere tüm Bilgisayarda animasyon, bir mısın yıl boyunca, saat saat, gün gün gözlemenize olanak veriyor. (Bırinci gün 1 Ocak 'tır.) Bir termometre ve renklerle şif relenmlş blok havanın ısısını göstermekte. Aynı renklere ayarlı bir çubuk toprağın farklı derinliklerindeki ısıyı gösterir. Topraktakl mavi halkalaşmaların kalınhğı su yükünü temsil eder. Dlkey okların uzunluğu topraktan ve yapraklardan buhar oranını bellrtır. Sağ alttaki çubuk toprakaltı derinlığını gösterir. denklemler "mısınn tarımekosistemini" temsil eder. Sonuç olarak tahılın tamamını temsil eden bir tek bitkiyle çalışırsınız. Süperbilgisayarın, elektronik mısın büyütmeye başlaması için bilmesi gerekenler, mevsimsel yağış ve ısı gibi belirli ön koşullardır. Sonra, bu koşullar altında tarlada neler olacağtnı saptamaya başlar. Tam bu noktada simülasyon, grafik programın başa çıkabileceğinden çok daha fazla sayılardan oluşmaktadır. Bu nedenle ikinci bir bilgisayar, modelden geçen bilginin % 1 'inden azını, on megabiti seçer. Bu ham sayı kümesinden mısır bitkisindeki her ayrıntının boyutlarını saptar ve bu bilgiyi grafik bilgisayarına yollar; o da taklit edilen sürenin her saatinde bir adet 4500 renkli resim çerçevesi oluşturur. Mısır, disneyland görünümü alırsa buna şaşırmamak gerekir. I987'de illinois Üniversitesi'ndeki süperbilgısayar merkezi Califomia film stüdyolarından çok uzakta, yüksek teknolojinin yardımıyla iki cadı animasyonunu gerçekleştirmişti. Lütfen aayfayı çevlrlniz 15