Katalog

Vinko, bakır, nıkel, kobalc, mangan, krom, uranyum, altın, gumuş ve platının %96100 arası kazanılabıl mesı mumkundur Ayrıca Zoogloea ramigera adlı bır bakterı ve bak terıyel polısakkarıtler kullanılarak radyoaktıf bakır ve kadmıyum, atık sulardan gerı kazanılabılmıştır Madenulıkte bıyoteknolojık yontemlerın ustunluklerı arasında, çevre kırlılığıne neden olmamaları, kolay lıkla liımlı sıcaklık ve basınçta çalışmaları sayılabılır Bu yontemlerın yaygınlaşması madentılıkte verım artışları ve malıyet duşuşlerıne neden olacaktır Bu çerçeve ıçınde bıyoteknolojının uvgulama yelpazesının tamamı na bakarsak, farklı sektorlerdekı uygulamalar hakkında diha ıyı bn fıkır edınmemız mumkun olur 1) Kimya sanayii Ham maddeler (yağlı tohumlar, seluloz, lıgnın, fermantasyon yoluyla uretılen etanol) Bıyokatalızorler (su ve organık çozgenlerde çalışan enzımler) Alışılmış kımyasal maddelerın yerını alacak bıyoteknolojık maddeler (polıhıdroksıbutırat, laktıd polımerlerı) ra dayanıklılık, bıtkı hormonları yardımıyla verım artışı, tuz ve ısı toleransı) Bıtkılerde depolanan maddelerın daha yuksek doz ve kalıtede olmasının sağlanması (yuksek oranda lısın ıçeren soya fasulyesı, yuksek doymamış yağ ıçerıklerı) Zararlıların kontrolu (mıkro bıyâl ınsektısıtler, fungısıtler, slowrelease pestısıtler) Bıtkı buyume hormonları ve gubreler (yaprak dokumu, meyve toplanması, rotosentez ve olgunlaşmayı etkıleyen kımyasal maddelerın uretımı, slowrelease sentetık gubreler, azot fıksasyonu) Su kulturu (topraksız sulu besı ortamlarında çok ıyı bır sıcaklık ve nem kontrolu ıle bıtkı yetıştırme tekmklerı) Hayvanlarda ıstenılen orellıklerın sağlanması (hastalıklara dayanıklılık, yemlerın yuksek oranda hayvan urunlerıne donuşumu) Hayvan beslenmesı (Tek huc re proteını, amıno asıtler, antıbıyotıkler ve enzımler) Aşılar (ozellıkle şap ve şarbon gıbı çok yaygın hayvan hastalıkları ıçın) gerı kazanılması (proteınler, yaglar, metan, metaller) 6) Sağlık sektörü a) Ilaçlar Kuçuk molekullu urunler Makromolekuller (ınterferon ve aşılar) Vucutta ılaçları yonlendırıcı ajanlar (monoklonal antıkorlar, manyetık bıyokureler) Saflaştırma ajanları (ımmobılıze monoklonal antıkorlar) Yenı bıyokatalızorler (ımmobılıze enzımler ve hucreler Orneğın semısentetık perusılın uretımınde kullanılanlar) Dıyagnostık ajanlar (ın vıtro ve ın vıvo teşhıste kullanılabılecek en zımler ve monoklonal antıkorlar) 5) Enerji sektörü Bıyomastan enerjı (odun, anaerobık parçalanma ıle metan, etanol) Petrol çıkartılmasını kolaşlaştıracak yuzey aktıf maddeler Enerjı tasarrufu (enzım katalızı, ultrafıltrasyon gıbı duşuk enerjı gırdılı ayırma ve saflaştırma ışlemlerı, enerjı gırdısı yonunden optımıze edılmış yenı reaktor ve proses tasarımları) Atık enerjıden bıyosıstemlerde yararlanma (sulu tarımda ısıtma) b) Bıyomedıkal muhendıslık urunlerı Bıyomateryaller (yapay derı) Bıyomedıkal aygıtlar (sunı bobrek aygıtları, protezler) 7) Servis sektörü a) Danışmanlık servıslerı Atık arıtma, proses tasarımı b) Teknık servısler Dıyagnostık testler Toksısıte testlerı Mıkrobıyal aşı hazırlığı (ınocula) Bıyolojık parçalanma ve bo zunmanın onlenmesı c) Urunlerın pazarlanması Gıdalann toplam ve perakende 2) Gıda Sanayi Gıda katkı maddelerı (mıkrobıyal polısakkarıtler, vitamınler, sentetık tatlandırıcılar, renk verıcı maddeler, tek hutre proteını) Yenı bıyokatalızorlenn gelış tırdmeM (glukoz ızomerasyonu ıçın ımmobılıze hucreler, mıkrobıyaol renın, yağlı tohumların enzımatık modıfıkasyonu ve yagların mterestenfıkasyonu) Gelıştırılmış gıda ışleme tek nıklerı ve gıdalann korunması (ste rılızasyon, ultrafıhrasyon ve santrıfugasyon) 4) Atıkların arıtılması Mevcut sıstemlerın temel bıyolojı ve bıyokımya muhendıslığı uy gulamalarıyla gelıştırılmesı (karışık kulturler, anaerobık fermantasyonlar, mıkrobıyal yumak oluşumu, landfıll tekmklerı) Yenı elektrotlar gelıstınlmesı ve sıstem otomasyonu ağır metaller ve az mıktardakı toksıt maddelerı saptayabılecek elektrotlar) Yenı mutant veya genetık muhendıslığı teknıklerıyle elde edılen mıkroorganızmaların kullanılması (mevcut tesısın verımlılığının arttırılması, ozel bır toksık atığın arıtılması) Yenı katalızorler ve yeni reaktor tasarımları (kum uzerınde ımmobılıze edılmış hucreler, akışkanlaştırılmış yatak reaktorler) Atıklardan yararlı urunlerın Türkiye'de biyoteknoloji konusunda ne yapılıyor? Ülkemizde yetişmiş insan gücü, alt yapı eksiklikleri biyoteknolojinin gelişmesini engellemekte. G 3) Tarım ve hayvancılık sektörü Bıtkılerde ıstenılen tarımsal ozellıklerın sağlanması (hastalıkla unumuzde gehşmekte olan ulkelerın, çağımız koşullarına uyabılmek ıçın ta rımsal, endustnyel ve sosyal alanlarda reformlar yaparak, teknolojık ve endustnyel çozumler aramaları, agroendustrıyel yatırımların oncelık kazanmasına yol açmıştır Bu da yuksek enerjı ıhtıyacı olan, çok mıktarda tarımsal artıklara sahıp toplum tıpını ortaya çıkarmıştır Toplumlara, ulusal ekonomılerı cıddı şekılde etkıleyen enerjı, gıda ve çevre sorunlan açısından bakıldığında, toplumlann ellerındekı doğal kaynaklarını, mıktarlan ve gelecektekı kullanım alanları yonunden tekrar gozden geçırıp bır değerlendırme yapmalarının zorunlu oldu ğu açıkça gorulur Bıyoteknolojık uygulamaların en olumlu sonuçiar verebıleceğı ulkeler uygun doğal kaynaklara sahıp olanlarıdır Ayrıca bu yenı teknolojık ılerlemeler, gelışmış olan ılen devletlerın gehşmekte olan ulkelerden aldıkları doğal hammadde kaynaklanna bağımlılıklanru gıderek azaltmaktadır Bu da gehşmekte olan ulkelerın gelecekte ekonomılerını tehdıt eder Bılgısayar destokli protaın tasarımı yolu ile belirli özellıklere tohip moleküllerın boyutlara çıkacaktır Gehşmekte yapay olarak eld* •dılmatı ılaç lanayıın* y«nı ufuklar açmiftır. olan ulkeler, kendı bıyolojık hammaddelennı kendılen yuksek katma decerlı urunler halıne donuşturmeye başladıkça, gehşmış ulkeler mevcut ampırık teknolojılerı bılımsel bır yaklaşımla gehştırıp, bu teknolojılerı satma veya kıralama polıtıkası ızlemektedırler Ancak yaban cı kaynaklı teknolojıler kullanılırken goz onunde bulundurulması gereken en onemlı noktalardan bırı transfcr edılen teknolojının ulke koşul ve ıhtıyaçlarına uyarlanmasıdır Halen ulkemızde yoğurt, peynır, sırke, turşu, şarap, bıra ve ekmek gı bı geleneksel urunlerın uretıldığı tesısler dışında, yenı gehşmeye başla yan modern bıyoteknolojılerın sayısı sınırlıdır. Ilaç ve sağlık sektoru, gıda, kımya ve tarım sektorunde, kamu ve ozel kesıme aıt bazı kuruluşlar, bıyoteknolojık urunlerın uretımını gerçekleştırmektedırler Ancak ıthal edılen bıyoteknolojık urunler, ozellıkle enzımler çok yaygın bır bıçımde den, tekstıl, deterjan, yağ, sut ve et urunlerı ve dığer gıda sanayu dallannda gıderek an an oranlarda kullanılmaktadırlar Ayrıca agroendustrıyel proseslerın gun geçtıkçe daha onem kazandığı ve genış çapta tanma dayalı bır ekonoımye sahıp ulkemızde, halen değerlenaırılmeyen veya kısmen değerlendırılen çok mıktarda tarımsal ve endustnyel organık atık bulun maktadır Bunlara ornek olarak tarla atıkları, kâğıt, şeker, yağ ve sut endustnlerı, meyve, sebze ışletmelerı ve dığer gıda sanayıı atıkları sayılabılır Tum bunlara rağmen, ulkemız oncelıklerı hâlâ oldukça temel duzeydedır ve hâlâ bırçok gehşmış ul kenın rutın uretım kabul ettığı proseslerı daha sanayıye aktaraDilmış değılız Kaldı kj halen çalışır durumda olan hemen hemen tum bıyoteknolojık endustnyel proseslerde, kullanılan mıkroorganızmalar sureklı olarak yurtdıjından temın edılmektedır Bunlara ekmek mayası, peynır, yoğurt mayaları ve sırke mayası dahı dahıldır Doğal mıkroflora bakımından çok zengın olan ulkemızde hâlâ bır Ulusal Kultür Koleksiyonu oluşturulmamış ve ulkemızın mıkroflorasını belırleme yonunde cıddı bır plan yapılmamış olması çok uzucudur Boyle bır merkezın oluşması da bıldığınız gıbı 1 Bılım ve Teknolojı Şurası Tavsıye Kararlan'na geçmıştır. Ulkemızde bırçok unıversıtenın farklı bolumlerınde biyoteknolojik çalışmalar surdurulmektedır Ayrıca Ege Ünıversıtesi, Anadolu Universitesı ve Ankara Üniversitesi'nde bırer Biyoteknoloji Uygulama ve Arastırma Merkezi kurulmuştur Bırkaç unıversıtede daha kurulma çalışmalan devam etmektedır Bu merkezlerın en olumlu yonu, her bırının biyoteknolojinin belırlı bır alanında çalışmalannı yoğun laştırmış olmalandır Bu, kaynak ve ımkân ısrafını onleme yonunde onemlı bır adımdır Ancak ulkemızın her bolumunde olduğu gıbı ekıpman, yetişmiş ınsan gucu ve altyapı eksiklikleri beklenılen bır hız da ılerleme gozlenmemesının temel nedenlerını oluşturmaktadır Doıya 6 (b) EylOl 1990 Hangl ünlversitelerde? Değerlendirilmeyen atıklar