Katalog

TARTISMA TE K N İ K Deniz insanı nasıl hasta eder? Deniz ve tatlı su banyosu yapanların enfeksiyona yakalanmariski... Dr. Umur Gursoy Devlet HastanesiOsmanıye Necdet Tuna'nın 186 sayınızdakı "Denizde Yaşam Nasıl Bozuluyor?" başlıklı yazısının "Denizln insanlara etklsi" bölumunde dentz kırlılığının ınsanlar uzerındekı dırekt olumsuz etkısınden bahsedılerek "Ancak bunlar bır kuşkudan ılerı gıtmez ve somut bır hastalık ajanı gosterılemez Çoğu kez hekımler de bu kanıya katılırlar Çunku ellerınde bunıı kanıtlayacak kapsamlı bır araştırma sonuçları yoktur " denmektedır Doğrudur Bu konuda bılınen yayınlarda tek nedene bağlı deniz kırlılığının ınsanda hastalık yapıct etkısını gosterecek bılgı 1986 yılına kadar yoktu Ancak yazının yayın tarıhınden 13 ay once Istanbul Halk Sağlığı Bultenı'nde (Temmuz 1989, yıl 3, sayı 9) tarafımdan yapılan ozet çevırısı yayımlanan "H.l. Shuval, Thalassogenic Dıseases, UNEP Regional Seas Reports and Studıes No 79, UNEP 1986" ısımh UNEP (Bırleşmış Mılletler Çevre Programı) yayınında talassojenık (deniz ve tatlı sularda yuzme ve banyo yapmayla ılışkılı) hastalıkların ve bu konudakı çalışmaların tarıhçesı verılıyor ve deniz ve tatlı su banyosu yapanların enfeksiyona yakalanma rıskı şoyle belırtılıyor "On yaş ve ustundekıler içln lltresinde 1000 enterokok (E colı değil) içeren bir denizde tek bır banyo yapanların % 1'ının hasta olması olasıdır. Virulan (hastalık yapıcı) vıruslerın enterokoklara oranı 1/100'dur. Eğer orneğin vlrus oranı 1/10 ıse o zaman tek bir banyo ıle % 10 yuzucu hasta olacaktır 110 yaş grubu ıçin de bır tahmın boylece yapılabılır. Bu yaş grubunda enfeksiyon riski % 110 arasındadır " 1974 yılına kadar teorık olan bu sınırların, 1974'ten sonra kanıtlandığı belırtılen bu yayında ' 1953 yılından 1985'e kadar ABD Kanada, Mısır Israıl Fransa ve Ispanya'da yapılan rekreasyon (yuzme, spor ve eğlence) alanları mıkrobıyoloıık su kırlılığının enfeksiyon hastalıkları ıle ılgısı ve rekreasyon alanları ıçın kırlılık standartları çahşmaldrı sonunda Atıklarla kırlenmış deniz ve tatlı sularda banyo yapma ıle belırgın artış gosteren gastro entestınal sıstem (GESsındırım sıstemı) hastalıkları arasında ve de hastalık hızı ıle sudakı enterokok ve E colı yoğunluğu arasında yuksek duzeyde ılışkı olduğuna aıt kuvvetlı kanıtlar ve elde edılmış çok sayıda verı nıhayet vardır" denılerek ozellıkle Akdenız ıçın geçerlı olacak bır bakterıyolojık su kırlılığı sınırları verılmıştır ABD'nın şımdıkı kırlılık olçutu olan lıt rede 2000 fekal kolıform duzeyını bılınmeyenlerle dolu kabul eden bu sınırlar şoyledır Deniz suyunda: 30 enterokok/lt Tatlı suda: 200 enterokok/lt veya 770 E coli/lt. Her duzeyde halk ve çevre sağlığı çalışmalarının pek onemsenmedığı ulkemızde 1965'ten berı deniz suyunda lıtrede 700010000 E colı kırlılık sınırı olup dığer rekreasyonal alanları (tatlı su, kaplıca, havuz vb ) ıçın resmı sayılacak standartlar yoktur Hem denizde hem de tatlı suda yuzme kaynaklı hastalıklarda enterokoklann fekal kolıformlardan daha lyı bir ılişkıye sahlp olduğunu ve E colının tatlı suda enterokoklara eşıt bir ılışkiye sahıp olduğu, ama bu ılişkının deniz suyunda olmadığı belırtılen yayında araştırma ya pılan grupların 250 000 kışıden fazla ol duğu, çeşıtlı yöntemlerle su banyosu ya pan kışılerın takıp edıldığı (Orn Su ban yosu tarıhınden sonra deneklere telefon ıle hastalık bulgularından bır veya bırkaçının olup olmadığının sorulması gıbı) belırtılmektedır Araştırmalarda spesıfık etkenden daha çok ış ve gucu engelleyen dolayısıyla ekonomık verımlılık hesaplarına daha uygun GES bozukluğu akla getıren belırtıler (Bu lantı, kusma, karın ağrısı ve ıshal) ıçın regresyon çızgısı gelıştırecek verıler sağlanmış, sonra da spesıfık etkenler ve toplam bulgular da aranmıştır Korkulan Sovyet panzerı T55, şımdı yangına karşı savaşaodk Barışçıl dönuşum, bu guçlu sılahı bır ıtfaıye aracı yaptı Sovyet savaş sanayii, barış sanayiine dönüştürülüyor. Silah fabrikaları, ütü, buzdolabı vb. üretecek. Silah sanayiinde barışçıl devrim S 'Buyuyup küçülen yıldızlar'a ek O.Nedim Ardoğa, TRT Mersın 3 Kasım tarıhlı Bılım Teknık'te yayımlanan "Buyuyup kuçulen Yıldızlar" başlıklı yazıya kuçuk bır ılave yapmak ıstıyorum Delta Cepheıd yıldızı 1785 yılında J Goodrıcke tarafından keşfedıldı 1912 yılında ıse Haenrıetta Leavıtt, Kuçuk Magellan uydu galaksısını ıncelerken, bu tür yıldızlarda mutlak parlaklık ıle perıot arasındakı ılışkıyı buldu Bu ılişkının sebeplerı tam olarak bılınmıyorsa da en yaygın açıklama şöyle Buyuk bır yıldız omrunun sonuna doğru kısa bır ıstıkrarsızlık dönemı geçırır Bu dönemde yıldız soğumaya başladığı ıçın buzulur Ancak buzulme ıvmesı yıldızı gerektığınden fazla kuçultur ve merkezdekı basınç yenıden ısının artmasına sebep olur Artan ısı genışlemeye, genışleme de ısının duşmesıne yol açar Bu suretle aynı olay tekrarlanır ovyet silah fabrikaları bugunlerde yenı bır duzenlemenın eşığınde Barışçıl donuşum olarak adlandırabıleceğımız bu çaba soz konusu fabrıkaların mutfak eşyasından uzay roketlerıne kadar sıvıl amaçlı araç gereçler ureten tesıslere donuşturulmesı Toplar, zırhlı araçlar ve bombalar yerıne silah fabrikaları bundan boyle semaver utu, kızak gıbı zararsız mallar üretecek Bu konuda Sovyet silah muhendıslerınden Igor Kanajevv, sılahlanma ekonomısınden sılahsızlanma ekonomısıne geçışı anlatıyor "lyı nıyetın ötesınde somut bır programa dayanıyoruz Bu program çerçevesınde 1995 yılına kadar Sovyet silah endustrısının toplam uretımının yuzde 6O'ı sıvıl amaçlara yonelmış olacak" hamur hazırlama, sebze parçalama ve soğutma makınelerı gıbı sıvıl alanlara yöneltmış durumda Alma Ata'da askerı elektronık tesısler, stereo muzık setlerı ve kasetlı teypler uretıyor Silah fabrıkalarının halen urettığı sıvıl mallar arasında endustrıyel balık ve et ışleme makınelerı, elektrıklı fırınlar, yapay solunum makınelerı de var Şımdıye kadar çok gızlı tutulan bırçok guvenlık tesısı de artık Batılı fırmalara "görucuye çıkıyor" Duşuk basınç odaları, ruzgâr tunellerı, yalıtım maddelerı, roket motorlarını test eden kompleksler, glasnost çerçevesınde Batı: ya açılıyor Butun bunlar fabrıkalarda gorevlı personelın de yenı programa uygun olarak eğıtımı ve duzenlenmesını gerektırıyor Sovyetleri kurtaracak mı? Sovyetler Bırlığı, görunuşte zahmetsız olarak uzayı fetheden, ama gunluk tuketım mallarının kıtlesel uretımınde "çuvallayan" teknolojık bır dev Elektrıklı supurge, telefon, radyo gıbı malların uretımınde Sovyetler'ın eskı teknolojılerle çalışması, malların dışsatım şansını yok edıyor Buna karşın gelışkın bır silah endustrısının urettığı roket motorlarının doğal gaz pompalarına, savaş denızaltılarının turıstık deniz araçlarına, zırhlı araçların yangın söndurme araçları ve vınçlere donuşturulmesını hedefleyen bır plan, teknolojık devı ekonomık olarak kurtarabılır mı? Bu çözum aslında muazzam silah endustrısını gözden çıkaramayan bır ulkenın zorunlu olarak yoneldığı bır yol Bugun 230 silah fabrıkası, uretımlerını Kısıtlamalar Batı tahmınlerıne göre Sovyetler, 225 mılyar dolar olan askerı harcamalarında (ulusal gelırın % 16'sı) önemlı azalmalar planlıyor 1989 yılında askerı gıderlerde % 14 2 oranında kısıntı uygulandı Resmı verılere göre 199091 yıllarında askerı araştırmagelıştırme yatırımlarında % 15'lık kısıtlama ongöruldu Askerı kaynakların sıvıl alanlara aktarımında donuşum muhendıslerının saptadığı oncelıkler aşağıda sıralanan endustrı dallarında olacak Kıtlesel tuketım malları, tarım endustrısı, besın endustrısı ve restoranlar, tıp tek nığı, bılgısayar, ıletışım ve televızyon, sıvıl havacıhk, sıvıl gemı yapımı Sovyetler, Batı'dan sılahsızlanma yolunda benzer adımların bır an once atılmasını beklıyor (İ.mBdw)