Katalog

TIP VE S A Ö L I K H A B E R L E I İ Yaşamınbaşlangıcı canlandırıldı Kendi başlarına çoğalma özelliğine sahip sentetik moleküller elde ediliyor. merikalı biyokimyacılar laboratuvarda yasamın baslangıç koşullannı yeniden canlandırdılar. Kendi başına çoğalma yeteneği olan sentetik moleküller elde ediliyor. Yaşam ve canlılık kendini yeniden üretmek için karmaşık bir biyokimyasal aygıta sahip. Kalıtım molekülü DNA ve RNA, yaşamın kendine özgü "matrisini" oluşturan yapılar. Bunların kopya edilmesi için biyolojik katalizörlere, yani enzimlere gerek var. Ancak bu enzimlere ilişkin bilgiler de yine nükleik asitlerde (DNA ve RNA'da) saklı bulunuyor. öyleyse kopya araçları olmadan llk kopya nasıl elde adlldl? A lün adenosin ucu, esterbağları sayesinde esteri çekerken diğer taraftaki esterucu da aminoadenosın'ı çekıyor. Bu şekılde bir araya gelen ön maddeler hızla yeni bir azot bağı oluşturuyor. Ağırlaşan "yavru" molekül, nispeten zayıf hidrojenbağlan ile bağlı olduğu "ana" molekülden çözülerek ayrılıyor. Yavru molekül yüzdüğü çözeltide bu döngüyü yeniden başlatabiliyor (Bkz. Şekil). Çözeltideki süreçler zincirleme bir reaksiyonu andırmakta. Rebek, "otokataliz" adını verdiğı kendini eşleme sürecınde başlangıç molekülünün kendi kendini katalizlediğini belirtmekte. Zincirleme bir reaksiyonun tersine, burada bir denge sözkonusu: Yavru moleküllerin ortalama %40'ı ana molekülden aynlarak serbest kalıyor. Maryland Universitesi'nde yaşamın kökenleriyle ılgilenen araştırmacı Cyril Ponnamperuma "Gelecekte yaşam kavramını daha geniş düsünmell ya da yeniden tanımlamahyız" dıyor. MIT çalışmasının önemli bir sonucu, canlı sistemlerın nükleik asit ve sulu çözeltıler olmaksızın başkagezegenlerde bulunabileceğıni göstermesi. Yapay kopya sistemi, yaşamın başlangıcını daha tyi anlamamıza da yardımcı oluyor. Rebek AATE sentezını bu konuda büyük bir adım olarak görüyor. Rebek gnıbunun yenl hedeti iae protein sentezinl taklit etmek. Rebek'e göre modifiye AATE benzeri bir molekül, aminoasit yapıtaşlarını art arda sıralamayı, yani protein sentezini başarabilir. Sistem bunun için gerekli azot bağına sahip. Eksik olan şey ise farklı yapıtaşlarını karmaşık yapılar şeklinde birbirine ekleme yeteneği Doğanın başlattığı ve dört milyar yıl boyunca evrimin yetkin duruma getirdiği bir sistemi bilim adamlarının bütünüyle laboratuvarda kurması olağanüstü güç bir şey, ama belki canlılığın nereden başladığı anlaşılabilir. (BaW) Başlangıçta "hem tavuk hsm de yumurtanın" bulunması gerekiyordu: ilk kalıtım taşıyıcısı hem matris hem de enzim görevi yapıyor olmalıydı. Gerçekten RNA molekülü bu tür katalizör (enzim) özelliğine sahip bir yapı. RNA'nın bu özelliğinin keşfi geçen yıl Nobel lle ödüllendirildi. Ancak yine de yaşam moleküllerinin başlangıç noktaları belirsızliğini koruyor. Bilim adamları yaşamın başlangıç temelini daha ilkel moleküllerle oluşturmak ıstiyorlar. Araştırmacıların asıl bulmak istedikleri şey, nükleik asitlerde "bilgi saklama" ile protein sentezi yoluyla "bilgiden yararlanma" arasındaki işbölümünün nasıl ve ne zaman başladığı. 'Massachusetts Institute of Technology'den (MIT) Jullus Rebek ve grubu ilkel yaşamın özelliklerıne sahip bir molekül yaratmayı başardılar. Bu amaçla nükleik asitlerin hidrojen bağları ve proteinlerin azot (amid) bağlarını taklit ettiler. Araştırmacıların bir çözeltiye (kloroform) ilave ettikleri modifiye nükleik asit yapıtaşlanndan aminoadenosin ile bir pentaflorofenilesteri birleşerek amineadenosintriasitester (AATE) adlı bir molekül oluşturdu. AATE molekülü hem matris hem de enzim olarak iş gören bir madde: Molekü Körler için konuşan gazete I ngıltere'de. âmâlar artık gunluk gazetelerı dınleyebılecekler Âmâlar ıçın Kralıyet Ulusal Enstıtusu, gormeyenlerın, gunluk gazetelen basılmalarından bırkaç saat sonra okuyabılmelerını sağlayacak bir sıstem ustunde çalışıyor Bugun ıçın âmâlar ya kasetlerın hazırlanması ıçın gunlerce beklemek zorundalar ya da arkadaşlarından gazeteyı okumalarını ısteme durumundalar Ingıltere'nın onde gelen gazetelerınden The Guardıan ile bırlıkte gerçekleştırilen projede, metınler, sayısal olarak televızyon ağına aktarılıyor ve kışısel bılgısayarında bir elektronık kod çözücu kartı bulunanlar bu yayını aıaDiııyunctı Pılot çalışmada The Guardıan'da yer alan haberler beş ana başlık altında toplanıyor İç haberler, dış haberler, ekonomı, magazın ve spor Bılgısayar programı, kullanıcının bir başlıktan ötekıne geçmesını sağlıyor Boylece kullanıcı, dınlemek ıstedığı haberı seçıyor Program, olabıldığınce kolay kullanılabılmesı göz onunde bulundurularak hazırlanmış Âmâ kışı, ıkı saat ıçınde programı kullanmayı oğrenebılıyor İlk uygulamalar Ingıltere'nın altı halk kütüphanesınde yapılacak Bu arada çalışmaya katılan gazetelerın sayısının arttırılması planlanıyor (m.a.) Etsiz diyetler ejetaryen diyetin liflerden zengin olması, diyetin besleyicı değehni düşürdüğünden, yeterli enerjiyı ve beslenmeyı sağlamak için daha fazla miktarlarda tüketmek gerekir. Bu durum fizyolojik stres altında bulunanlarda ve mide kapasitesı düşük kişiler için zorluk yaratabilir. V M Vejetaryenler, olmayanlara göre daha çok lif ve folik asit ancak daha az enerji protein, doymuş yağ, kolesterol, niasin ve riboflavin alırlar Bu dıyetlerde proteinin, vitamın Bdemir, kalsıyum ve D vitaminini yeterli alımı ayrıca sorun olur. Bitkilerdeki protein nadiren tamdır, vejetaryenlehn protein açığını kapamaları gerekir. Yüksek lifli besinlerde oksalat ve phytat çok bulunduğundan kalsiyum, çinko, demir gibi minerallerin emilimini azaltabilirler. Folik asit, B vıtamini ile kimyasal ilişkiye girdiğinden organizmada B vitamini eksiklıği hissedilebılir. Çok miktarda meyve, sebze, salata, ceviz ve tahılla beslenenler bolca folik asit aldıklarından, megablastik anemi görülmese de nörolojik bozukluklar ortaya çıkabilir. D Iki molekül Moleküller eklenerek Çifte molekül yeniden blrteşerek "şablon" şablon molekülün kopyasını ayrılıyor ve eşleme süreci ü molekülünü oluşturuyor. çıkarıyor. yinelenıyor. Amerikalı biyokimyacılar sentetik bir moleküle can verdıler. Çızımde molekulun kendi kendine çoğalma ilkesı goruluyor. ıgren mekanizması komplekstir Zi'ra bazı kimselerde mıgren cilt soğukluğu ile beraberdır, bu da bir vazokonstriksıyon göstergesıdır. Ama bu sadece cılttedır. Menıngıal arterlerde ıse vazodilatasyon vardır. Bu ıki olay arasındaki mekantk ilişkinin nasıl gerçekleştiğı bilinmiyor, ama vardır. Migren önemsiz bir olay değıldir. Bazı vakalarda fark edilmeden gelip geçen beyin enfarktüsü ile beraber seyreder. Migrene etkili sinir sistemi elemanlarının tam olarak neler oldukları da araştırılıyor. Öyle görünüyor ki aynı zamanda saçlı deriye, meningıal arterlere ve VVillis halkasındaki sirkülasyona kumanda eden trigeminal sinirin arterial vazodilatasyonu başlatıyor. Migrenlebaşlarıdertteolanlarapratikçözüm olarak şu önerılebılir: %2'lik nitrogliserin solüsyonunun saçlı deri ve alına dıştan uygulanması vakaların önemli bölümünde ağrının dinmesini sağlıyor. Garipolan ise aynı solüsyonun el bileklerınde de etkılı olması. Eski bir çare olan yüze soğuk su serpmek veya başa buz torbası koymak, demek kı doğruluktan yoksun değılmiş. (m.t.) Yine migren