Katalog

U Y G A R L I K T A R İ H İ Maya uygarlığının kanlı sonu Çok ileri bir uygarlık kuran Mayaların sonunu doğal felaketler değil, kanlı savaşların getirdiği anlaşıldı. O rta Amerıka ulkelerınden Belızede, Cangıl'ın sık ağaçları arasından gırmeyı başaran guneş ışınları yoğun bıtkı örtusuyle kaplanmış bır kentın kalıntılarını aydınlatıyor Burası Maya uygarlığına aıt kahntıların yer aldığı Vaca yaylasında, arkeologların Ispanyolca salyangoz anlamına gelen Caracol adını verdıklerı bolge Caracol arkeolojık bolgesı en az 50 kılometrekarelık bır alanı kaplıyor Isa'dan 300 yıl kadar once kurulduğu sanılan kent, Kızıldenlı uygarlığının onemlı merkezlerınden bırıydı Yaklaşık bın yıl önce terk edılen kent şımdı tropık ormanın bıtkı ortusu altında Florıda Unıversıtesı'nden arkeolog çıft Arlen ve Diane Chase 5 yıldır bolgede Maya kulturunun çökuşunu açıklayabılecek ızlerın peşınde Arlen ve Dıane Chase, Caracol kentını rekonstrukte etmışler Kentın merkezınde 45 metre yuksekhğındekı kutsal "Canaa Pıramıdı" yer alıyor Pıramıdın çevresınde arenalar, uzerınde fıgur ve hıyeroglıflenn bulunduğu taş anıtlar, yuvarlak sunaklı tapınaklar bulunmakta Yalnızca soyluların oturduğu kent merkezınden çevreye doğru ışınsal bır duzenlemeyle parke taşlarla döşelı bulvarlar uzanıyor Dort kılometre uzunluğuna varan bulvarlar boyunca kuçuk pıramıtler var Kentın çevresındekı platformlarda muhtemelen yonetım bınaları yer alıyordu Mekslko Körfezl / . Meksika ( [ Karaylp Denlzi l~ ; ^. ""!" ı ( . f . Caracol 7 /*>j y Guatemala Honduras / 7 El Salvador Pasiflk ^O > / "vT Nıkaragua Tanrı soylu Kent devletının yonetıcılerı "tanrı soyundan gelen" bır hukumdar hanedanıydı Taş sutun ve duvarlarda bulunan resımler hukumdarların zaferlerını anlatıyor Maya hukumdarlarının tasvırlerı arkeologlar ıçın onemlı belgeler Bunlar gelenek, savaş ve barış konusunda ıpuçları sağlıyor Caracol, Orta Amerıka'da Mayalara aıt çok sayıda kent kalıntısından bın Mayalar 365 gunluk takvımı bılen, guneş tutulmalarını onceden tahmın edebılen, hıyeroglıf yazılarını taş ve kağıda geçıren ılerı bır uygarlıktı Matematık ve sanatsal becerılerı nedenıyle onlara "Yeni Dunyanın Yunanlılan" Duvar resımlerı kent devletlerı arasındakı kanlı savaşların kanıtı Sanılanın tersıne Mayaların geçmışı hıç de barışsever değıl Arkeologlar savaşlarla bırlıkte kulturun de yok oluşunu kanıtlıyorlar (ustte) Geçm/şe Bakış adı verılmıştı Geçen on yıl ıçınde Maya kulturunun gunluk yaşamında kanlı torenler ve savaşların egemen olduğu anlaşıldı Orta Amerıka'nın erken klasık çağında (IS 300600) Mayalar savaş seferıne kanlı torenlerle çıkıyordu Hukumdarın bızzat kendı damarlarından kan akıtması gerekıyordu Anı ve onemlı mıktarda kan kaybı hukumdarda çoğunlukla halusınasyonlara (varsanı) yol açıyor, bu hayal gorme durumu Mayalar tarafından tanrılarla ıletışım kurmanın belırtısı kabul edılıyordu Savaşın amacı, duşman hukumdarının esır alınmasıydı Esır alınan hukumdar once torenle kahraman ılan edılır, ardından goğsunden kalbı çıkarıldıktan sonra kafası kesılırdı Caracol hıyeroglıflerınde de komşu kentler Naranp ve Tıkal ıle yapılan savaşlar anlatılıyor Caracol'un komşusu Tıkal'ı yenerek zafer kazanmasının ardından IS 800 yıllarında yenı kanlı savaşlar yaşanmış Bu doneme aıt seramıklerın öncekı donemlerın suslu ve boyalı seramıklerının aksıne gayet sade ve suslemesız olduğu, duvar resımlerınde yanan evlerın tasvır edıldığı goruluyor Yıne savaş dönemınde yenı tapınak ve bınalar yapılmamış Halk banşçıl bolgeler arayışı ıçınde kuzeye göç etmış eskı yerleşımler terk edılmış Maya kulturunun kanlı savaşlar sonu cunda çokuşe başlaması arkeologlara gore yavaş bır sureç ıçınde gerçekleşmış Torenlerde soylu kurbanlara duyulan gereksınım kent devletlerının sureklı sa vaşmasına yol açan unsurlardan bın Zafer kazanan tarafın yenılen kentı yağmalaması uygarlığın gelışımını aksatan başka bır faktor Daha oncelerı bırçok arkeolog Maya uygarlığının çokusunden ıklım değışımı, doğal felaketler aşırı nufus artışı gıbı nedenlerı sorumlu tutmuştu ancak bugun kanlı savaşların uygarlığın sonunu getırdığı goruşu ağırlık kazanıyor (l.m. BdW) Savaş ve çöküş Yalnızca soyluların oturduğu kentın merkezı yoğun arkeolo/ık kazılara sahne oluyor Mayalara matematık ve sanatsal becerılerı nedenıyle "Yenı Dunya'nın Yunanlılan" adı verılmıştı 20