Katalog

ASTROFİ Zİ K BİLİM GÜNDEMİ Yeni hazırlanan bir gök haritası, büyük patlama ve görünmeyen maddeye illşkin ipuçları veriyor... Çeviri: Murat Arın Kozmosta dev kabarcıklar G ökbılımcıler, kara delıkler, nötron yıldızları, kuazarlar gıbı garip nesnelerı bulmak ve analız etmektekı becerılerıne karşın, kozmosun başlıca gızemlerınden bırını çözumlemekte başarısız kaldılar Evren neye benziyor? Gök, Eskı Yunanlar'ın gözlerıne görunduğu gıbı, modern, güçlu teleskoplarla da ıkı boyutlu gözukuyor Şımdıye kadar, hıç kımse, galaksılerın anlamlı bır duzen ıçınde bulunup bulunmadıklarını söyleyemedı Astrofızıkçıler, evrenın bugunku yapısına nasıl ulaştığını ortaya çıkarmak ıçın yarışıyorlar, fakat bu yapının ne olduğunu anlayıncaya kadar kuramlarını sınayamayacaklar HarvardSmıthsonıan Merkezı'nden ıkı araştırmacının çabalarıyla, gökbılım bu bılgısızlıkten hızla kurtuluyor Margaret Geller ve John Huchra, 1985'ten berı, bınlerce galaksinın konumlarını gösteren üç boyutlu bır hanta ustünde çalışıyorlar Harıtada, kozmos, kabul edılegeldiği gıbı tek bıçım dağıtılmış galaksıler topluluğu olmaktan çok uzak, her bırı 150 mılyon ışık yılı çapında dev kabarcıklar ıle duzenlenmış gözukuyor Kabarcıkların duvarları galaksıler ve ıçlerı boş görunuyor En çarpıcı olanı ıse Geller ve Huchra'nın "Buyuk Duvar" olarak adlandırdıkları oluşum en az 200 mılyon ışık yılı gemşlığınde, 500 mılyon ışık yılı uzunluğunda ve belkı de 15 mılyon ışık yılı kalınlığında bır galaksıler grubu Bugune kadar hıç kımsenın böyle bır çalışmayapmamış olmasının nedenı, galaksılerın harıtasının çıkarılmasının çok zaman alan bır ış olması Geller ve Huchra'nın 4000 galaksıyı gözlemlemelerı teleskop başında 1000 saat geçırerek gerçekleştı Huchra, her galaksinın ışığını oluşturan renklerı saptamak için spektograf kullandı Tayf (spektrum) ıçınde, galaksinın yıldızlarının ıçınde ve çevresındekı çeşıtlı öğelerı temsıl eden hatları gözledı Bu hatlar, tayfın ne kadar kırmızıya kaydığını, dolayısıyla galaksinın hızına bağlı olarak ne kadar uzakta olduğunu gösterır Huchra ve Geller, kırmızıya kayma derecesını ölçerek, galaksılerın konumlarını hesapladılar Sonuçlar, kuramcılar ıçın bir sorun oluşturuyor Princeton Unıversıtesi Astrofızık Bölumu Başkanı Jeremlah Ostrlker, "Bu yapıları, tutarsızlığa yol açmadan açıklayabılen hıçbır kuram yok" dıyor Ostrıker, kozmık sıcımler kuramını ortaya atanlardan bırı Öte yandan, soğuk kara madde kuramı daha çok destekleyicı topluyor Bu kurama göre henuz bulunmamış bır tur atomaltı parçacıkları evrene yayılmış durumda Bu gızemlı "kara madde"nın varlığı, nıçın bırçok galaksinın görunen yıldızların, uozıern gokyuzundeki dort seridi ınceledı Hantanın kenarında. ^/galaksıler cok / zayıf bıcımde ' gozukuyorlar Kabarcıklar bos gözukuyor Buyuk Düvar . en az.ndan 500 mılyon ısık yılı uzunluğunda azarı belırledıler (kuazar parlak, yıldıza benzer nesne) Bu mılyarlarca ışık yılı uzakta bulunuyor ve araştırmacılar, evren bugunku yaşının % 7'sındeyken varolduğunu tahmın edıyorlar Bır kuazarın bu kadar erken soğuk kara maddenın etkısınde olsa bıle nasıl oluştuğunu açıklamak oldukça zor Bır başka gızem ıse Buyuk Patlama'dan kalan mıkrodalgaların zayıf ışıklarının nerdeyse tumunun tek bıçım olması Evrende buyuk kabarcıkların varlığı, bu mıkrodalga ışınımının çok daha duzensız olmasını gerektırıyor Işınım şıddetlerını olçmek ıçın tasarımlanmış Bu arada, HarvardSmıthsonıan Merkezı, çalışmalarını surdurecek Bugune kadar yapılan gözlemler, gözlemın ıçerebılecegı kadar buyuk yapıları kapsadılar Bu böyle surerse, kuramcılarda yenı başağrılarına neden olabılecek daha büyük ııesneler bulunabılır Bu gözlemler, en yetkın bıçımde, evrendekı yapının nasıl gelıştığı hakkındakı kanılarımızı sınıyor Bu nedenle, galaksıdışı astrofızık çalışmaları arasında en önemlılerı (Tbne, 27 Kasırn) gazın ve tozun on katı görünmeyen madde ıçerdığını açıklayabılır Kara maddenın varlığı, Büyuk Bırleşık Kuram'dakı boşlukları doldurmak ıçın de gereklı Bazı bılım adamları ıse kara maddenın, galaksılerın Geller ve Huchra'nın bulduğu kabarcıklar bıçımınde oluşmalarına neden olduğunu ılerı suruyorlar Bu sureç, 102C mılyar yıl once, Buyuk Patlama'yla serbest kalan enerjı madde olarak yoğunlaşmaya başladığı zaman yaşanmış olmalı O zamandan berı, görunebılır madde, kendı kendıne, dev yapılar halınde bır araya gelme zamanı bulamazdı Fakat, soğuk kara madde ılk önce yoğunlaşmış ve çekım kuvvetı, görunen maddenın galaksılere ve kabarcıklara donuşmesını sağlamış olabılır Princeton Unıversıtesı'nde gerçekleştırılen bılgısayar benzeşımlen (sımulatıon), evrenın soğuk kara madde tarafından yönetılmesı olasılığını guçlendırıyor Fakat, yıne geçen ay gerçekleştırılen bır buluş, bu olasılığa gölge duşurdu Princeton Unıversıtesı'nden, Caltech'ten ve Ilerı Araştırma Enstıtusu'nden bılım adamları, bugune kadar gözlemlenmış en uzak ku Meme kanserinln tedavisinde cerrahlnln genel durumu Prof Dr Cemalettın Topuzlu, Çapa Onkolojı Enstıtusu Kutuphanesı 30 ocak, 13 30 Hipotalamohıpofizer sistem ve norohormanlar Prof Dr Perıhan Hallaç, Çapa DETAM Kutuphanesı, 31 ocak, 15 3017 00 Anaerop bakteriler Dr Kenan Mıdıllı, Cerrahpaşa Mıkrobıyolojı Anab D Sem Sal, 29 ocak 13 30 Solunum yolu infeksiyonları ve pnomoni Prof Dr Tuncer Karayel, Cerrahpaşa Iç Hastalıkları Anab D Sem Sal, (5 kat), 30 ocak 13 00 AIDS'in halk sağlığı açısından önemi Prof Dr Orhan Demırhındı, Cerra hpaşa Halk Sağlığı Anab D Sem Sal , 31 ocak, 11 0012 00 Merkezi slnır sistemi infeksiyonları Doç Dr Erbıl Gozukırmızı, Cerrahpa şa Nörolojı Anab D Sem Sal, 31 ocak 12 30 13 30 Vertigolu hastaya yaklaşım Doç Dr Irfan Devranoğlu, Cerrahpaşa Prof Dr Hıkmet Altuğ Dershanesı, 31 ocak, 13 30 Mortalite toplantısı Çapa 1933 Unı versıte Reformu Amfısı, 29 ocak 12 3013 30 Diabetik retinopatinin fizyopatolojisi Uzm Dr Tunç Ovalı, Çapa Göz Hastalıkları Anab D Dershanesı, 30 ocak 8 3010 00 Tetanoz Tıp Uzm Oğr Mesut Dılmeganı, Çapa Mıkrobıyolojı Anab D Pratık Sal , 30 ocak, 11 0011 30 Asal sayılar Prof Dr Fıkret Kortel AKM Sınema Sal , 31 ocak, 15 00 Bilim ve Teknolojl Vakfı Şarbon hastalığında tanı yöntemlerl Tıp Uzm öğr Mohammed Navıdıfard, Çapa Mıkrobıyolojı Anab D Pratık Sal , 31 ocak, 9 30 Dlmethylsulfoxide bağlı bleomyein ve gassypolun quıscent (go) hucre bölumu uzerıne etkısı Yrd Doç Dr Ayhan Bılır, Çapa Hıstolojı Anab D Pratık Sal, 31 ocak, 9 30 Pervavlrus infeksiyonları Prof Dr Nedret Uzel Çapa 1933 Unıversıte Reformu Amfısı, 31 ocak, 11 0013 00 PoUkllnik vaka toplantısı Prof Dr Mujgan Sıdal, Çapa 1933 Unıversıte Reformu Amfısı, 31 ocak, 13 0014 00 Yeni doğanın fizyolojlk özelllklerl Dr Halıt Pınar Şışlı Etfal Hastanesı, Çocuk Cerrahısı Klınığı Konferans Sal, (9 kat) 2 şubat, 14 00 Kolejde nasıl başarılı olunur? § 0* • Huchra ve Geller, teleskoplarını 4000 galaksıye yöneltoler ramlardır College Lıfe kolej sınıflarını tasvır eder, ödevlerın hazırlanışı ve testlerle ılgılı ıpuçları verır College Bound daha sofıstıke bır yaklaşıma sahıptır, evözlemıyle nasıl başa çıkılacağı, odaarkadaşları veyenı arkadaşlar edınme gıbı konularda öğutler verır Her ıkı pakette bır program dıskı, bır yedek dısk ve öğretmen el kıtabı mevcuttur Her ıkısının de fıyatı 82 50 dolardır (MCE Lovvrence Productıons) (n.b) Vsa o l ollegeBound've 'College Lıfe', k o kolej yaşamına hazırlık ve uyum sağlama konularıyla ılgılı prog