Katalog

ULAŞIM TEKNOLOJİSİ sabit statör sabıt sürekli mıknatts elektromanyetlk Istasyon Elektrikli mi, giineş enerjili mi? Baştarafı 1. Sayfada Pty Ltd tarafından verılen altın ve gümüş blr kupadan ıbarettı Yarışmanın ana kuralı ıse oldukça basıttı Arabalar sadece güneş enerjisiyle çalışacak. Yarışmayı kazanan Sunraycer'ı hazırlarken, VVılson ve ekıbının butun çabaları bır tek hedefe yönelmıştı Yarışmayı kazanmak Ama bu yarış aynı zamanda, şehır ulaşımına uygun, havayı kırletmeyen, pratık arabalar hakkında cıddı araştırma ve tartışmaları gundeme getırdı Arabanın zayıf bır guç kaynağına dayanmak zorunda olması, model konusunda sınırların zorlanmasını da sağladı Belkı de Sunraycer'ın en buyuk katkısı, ınsanların duşunme tarzını değıştırmek, klasık arabalarla boy olçuşebılecek, pratık, pıl veya akumulatörle çalışacak arabalar duşunmeye ıtmek oldu Yarışın kuralları gereğı aracın, uzunluğu 6, enı 2, yukseklığı en az 1 metrehk bır hacıme sığması gerekıyordu Guneş ışığını toplayıcılar arabanın 4 metrehk kısmına sığmalı, surucu en az 85 kg olmalı veya bu ağırlığa ulaşacak yuk taşımalıydı Her arabada fren ve donuş lambaları, dıkız aynası (veya aynı ışlevı görecek bır sıstem) bulunması da zorunluydu ba çıktıi Sunraycer'ın ımalatında, ustunde özenle durulan noktalardan bırı de, ruzgâra karşı dırençtı Uzmanlar, yuksek hızla gıderken yandan esen doğal ruzgârın veya akan trafığın neden olduğu rüzgârların etkılerı konusunda endışelıydıler Avustralya yollarında sık rastlanan uç parçalı, 51 metre uzunlukta ve 150 ton ağırhktaki TIR'ların rüzgân kuçuk blr aracı rahatlıkla devlreblllr. Bu nedenle yarışmacılar yarış oncesı yeterlılık testlerınden bırınde, karşı yonden saatte 110 km hızla gelen bu tur bır TIR'ı geçmek zorundaydılar Sunraycer'ın ustune yerleştırılen yuzgeç benzerı, ıkı kuçuk sabıt dıkey yuzey, bu etkıyı hafıfletmenın yanı sıra, ışaret sınyallerını ve fıber optık uzaktan kumandalı dıkız aynası taşıyor Boylece aerodınamık suruklenmeyı arttıracak dış parçalar kullanma zorunluluğu da kalmadı Imalatına başlandıktan 4 5 ay sonra bır ruzgâr tunelınde yapılan ılk testte Sunraycer bugune kadar bır kara aracında saptanan en duşuk aerodınamık suruklenme kat sayısını ortaya koydu 0125 Sunraycer'ın ımalatı çok önemlı bazı faktorlerı ortaya koydu Arabanın altındakı buyuk 'suruklenme' alt kısmına akış çızgısı bıçımı verılerek önlenebılır Dlkız aynaları veya metal yuzeyın eklem yerlerı gıbl yuzeydekı çıkıntıların yanı sıra tekerlek boşluklan da bu suruklenmeyı etkıledığı ıçın, değıştırılebılır Dığer yandan bu tur guneş arabalarını pratık kullanıma sokmak ıçın, rahatlık ve stll gıbı alanlarda bazı gelışmeler yapmak zorunlu Örneğın, rahat oturabılmek ıçın arabanın yukseltılmesı, şehırlerarası yollarda emnıyet ıçın ağırlığının arttırılması zorunludur Oysa bu ıkı değışıklık de aerodınamık suruklenmeyı arttıracaktır Sunraycer'ın bir dığer özelhğıni oluşturan çok hafıf motorunun kalbı, bır grup mıknatıstan oluşuyor Bu guçlu mıknatıslar neodımıyum, demır ve borun erıtılıp, çok dönen sureklL mıknatıs elektromanyetik doneç bobınlar Alternatlf akim motoni: Sunraycer'a hafif, çok verlmlı bır motor olarak çok yararlı oldu (Solda) Goleneksel doğru akımlı, kalıcı manyetık elektrık motorunda rotor (doneç) taşıyan bır halka, sabıt mıknatıslar arasında döner mekanık hareketler guç kaynağından gelen duz akım volta/ını, halka ustunde tek yönlu bır dönme momentı sağlamak ıçın değıştmr Sunraycer motorunda guçlu mıknatıslar motora monte edılmıştır Volta/ ayrı bır motor surucusunde elekronık olarak değiştırılır Bu motor çok daha hafıftır ve mekanık harekete bağlı elektrık dırencı surtünmeden ısı kaybetmek gıbı sorunlar söz konusu değıldır Sunraycer doğuyor Sunraycer ustunde çalışan uzmanlar en lyı ışlev görme nıte'ığınden çok sadelik, verim, hafiflik ve guvenirlik gıbı nıtelıklere oncelık tanıdılar Hızlı bır guneş arabasında ulaşılması gereken en onemlı nıtelıkler, yuksek guç, duşuk aerodınamık suruklenme, hafiflik, duşuk yuvarlanma dırencı ve ust duzeyde guvenılırlık Bu hedeflere ulaşmak ıçın çızılen modelde, sağlanabılecek guneş enerjısının (gunde) %1015'ı feda edılıp aerodınamık kazanımlarla bu kayıp telafı edıldı Panellerde galyum arsenıt hucrelerı kullanarak aynı mıktarda guneş ısısından %2030 daha fazla enerjı sağlanan bu modelle, sonuçta ortaya James Bond'a yaraşır bır spor ara hızlı bır ışlemle soğutulmasıyla ımal edılıyor Motorun ağırlığı sadece 5 kg Yarış sırasında ortalama 1 beygırgucu kullanılmışsa da, sürekli olarak 4 bg, kısa mesafelerde ıse 10 bg dahı kullanılabılır Bu özellığı aracın tepelere ya da rampalara tırmanabılmesını sağlar llgınç noktalardan bırı de, gucun sadece bır arka tekerleğe ulaştırılarak dıfransıyele bağlı kayıpların ortadan kaldırılmasıdır Sunraycer'ın verımlılığını sağlayan bır etmen de fren sisteml. Fren kullanırken motor bır jeneratör ışlevı görerek, enerjının yarısını pıllerden geçırerek yenıden devreye sokar Bu ışlem sırasında motor "surucusü"dedığımız, "elektronık tersıne çevırıcı" ters yönde çalışır ve motordan gelen alternatıf akımı, pıle gönderebılmek ıçın doğru akıma çevırır Bu arabada debrijaya gerek yoktur, çunku araba durunca motor da durur Böylece yakıt ısrafı ve hava kırlılığı önlenır Bu arabaları gunluk yaşama sokabılmek ıçın mutlaka bulutlu havalar ve gece ıçın de bır düzenleme yapmak gerekır Bu durumda solar hucrelerden vazgeçıp, pıllerı bır elektrık kaynağıyla şarj etmek çok daha yararlı olabılır Kısa mesafeler Için düşunulmuş Isvlçre modeli bir elektrikli araba Uygun malıyetle elektrık dönuşturerek çalışan bır araba buyuk olasılıkla 454 kg kurşunasıt pıl taşımak zorunda olacak Yarışmada Sunraycer'ın kullandığı gumuşçınko pıller daha yuksek enerjı yoğunlukları nedenıyle daha az mıktarda (ve tabıı daha hafıf) yerleştırılebılır İlk elektrikli araba... Scıentıfıc Amerıcan dergisının 189O'lı yıllardakı bır sayısında saatte 15 mıl hız yapabılen harıka bır elektrikli araçtan söz edılıyor Demek kı benzınle çalışan arabanın gelışmesı elektrikli araba projelerinı gözden duşurerek gelışımıne engel olmuş Çevre kırlılığının dehşet verıcı boyutlara ulaştığı gunumuzde, elektrikli arabalar, ılk tasarlanmalarından 80 yıl sonra yenıden gundeme gelmelıdır Elektrık Gucu Araştırma Enstıtusu'nun ısteğıyle 1990'larda pazara sunulacak ılk elektrikli araçlar, 30000 dolara satılacak Tek pılle 95 km gıdebılen, saatte en fazla 85 km hız yapabılen bu arabalar dururken, 50 km hıza 12 sanıyede çıkabılır ve 900 kg taşıyabılır Km başına surucusune malıyetı ıse sadece 600 TL Her gun Işe gidip gelenler ıçın hazırlanacak kuçuk bır araba ıse km başına sadece 600 TL 'lık enerjı yakacak Pıllerı şarj etmek ıçın, gunun benzın ıstasyonları yerıne, pllreşar| istasyonları kurulabılecek Şehırlerde sadece ulaşım nedenıyle ortaya çıkan hava kırlılığının önlenmesı, ınsanoğluna en azından yer kurede kırlılıkle ılgılı genel sorunları çözmek ıçın zaman kazandıracaktır (Sclentiflc Amerlcan/Mart 89) Aerodinamlk çlzgller Sunraycer'ın hava akımını fazla bozmadan ılerlemesını sağlar Grafıkte hızı saatte 90 km olan bır aracın 4 tlp hava akımından doğan aerodınamık suruklenmesı gosterılmekte Aerodınamık suruklenme, hızın karesıyle orantılıdır Guç sabıt tutulduğunda, suruklenme X hız, hızın kubuyle oran tılıdır Sunraycer bu suruklenmeyı aşmak ıçın 184 beygır gucu harcar (Klasık araba ise 9 52 bg) Sunraycer'ın 6n 1/3'luk kısmının sınır tabakası duzdur ve toplam yuzey surtunmesının %10'undan azını oluşturur Geleneksel bır arabada ıse bu tabaka önde keskın köşeler le bırleşır, duzgun olmayan alt kısımda çıkın tılı yuzeyler oluşturur Ayrılan akım (kırmızı) nesneden uzaklasarak gırdap oluşturur ve dış akımla karışır Sunraycer'da tekerleklerın arkasındakı bu ayrılmış akım toplam suruklenmenın 1/3'une neden olur Arabanın ıçindekı havalandırma sıstemı de başka bır suruklenme nedenı oluşturabıllr