Katalog

TIP A RA ŞTI RM A LA RI 10 dakikada ağrı kesici doku nakli Sinir hücreleri nakilleri, parkinson, kronik ağrılar, depresyon ve uyuşturucu bağımlılığına çare oîarak görünüyor. Yazan: Douglas Stein Çeviri: Anahid Hazaryan ırkaç ay önce Yale Tıp Fakultesı'nden cerrahlar, duşuk bır cenlnden aldıkları slnlr hücrelerlnl 48 yaşındakı bır kadının beynlne naklettıler Söz konusu hasta, 21 yıl önce şıddetlı tıtreme, kas sertleşmesı ve hareket zorluğu gıbı belırtılerı olan Parklnson'a yakalanmıştı Tıp alanında bır devrım olarak tanımlanabılecek bu amelıyatın etkısını belırleyebılmek ıçın aylar gerekıyor Ancak ABO, Avrupa, Çın, Kuba ve Meksıkalı bılım adamları, ınsan cenınınde bulunan beyln hücreleri ve dlğer sinlr doku naklllerlnln, Parkinson turu sinir sıstemi hastalıMannın iyileştirilmesinde en etklll sllah olduğunu belırtıyorlar Önemlı sonuçlar doğuran tıbbı uygulamalarda rolu olan sınır naklı, bu alandakı araştırmalar ıçın de temel etken çunku bılım adamlarına beynin derinliklerini ınceleme olanağı sağlıyor Uzmanlar nakledılen hucrelerm hareketını, ayrıca ağrı, depresyon, uyuşturucu bağımlılığı vb tedavılerının gelışımını gozlemlerken, şaşırtıcı durumlarla karşılaşıyorlar Chıcago, llhnoıs Unıversıtesı Anatomı Bölumu Başkanı George Pappas, sınır hücreleri arasındakı kuçuk bağlantıları ınceledı Adrenal bezlerı, böbreğın ustunde yer alan bır çıft Iç salgı organlarıdır Her bezın ıkı kısmı vardır Cortex ve chromaffln hucrelerını barındıran ılık Kuçuk bırer kımyasal fabrıka nıtelığındekı bu genış hucreler, adrenalın de ıçeren değışık hormonal urunlerı ışler, depolar ve kana boşaltırlar Beyin kanalının yanına yerleştınlen adrenal dokusu (parlak daıre) ağrı dındırıci maddeler uretıyor B Farelerdeki deney Amacının, değışık bır ortama yerleştırılen chromaffln hucrelerının ıçınde bulunanların boşalımı görmek olduğunu vurguluyan Pappas, Sagen ve kendısının bu buyuk hücreleri pek çok uyuşturucu sınırlere sahıp olan beyne yerleştırmeyı duşunduklerını söyluyor Beyın, kendı ıçınde belırlı yerlerde bulunan sınırlerı besleyen doğal uyuşturucu maddelere sahıp Pappas ve horofarmakolog Sagen, chromaffln hucrelerını fare ve ınsanlardan aldılar Bu hucrelerı, farelerın sınır sıstemınde bulunan ıkı bölgeye yerleştırdıler Lumbar ya da alt omurılık ve beyın kanalındakı grı madde (PAG)1 insanlarda orta beyıncığın ustlerınde bulunan PAG, ust beyın bölgelerınden aldığı mesajları alt omurılığe gönderır PAG, beyindekl ağrı dindlrlcl sistemln merkezldlr. PAG a yapılan bır morfın ığnesı, beynin herhangı bır bölgesınde bulunan ağrıyı kesmek ıçın en etkılı yöntemdır Pappas ve Sagen farelere uyguladıkları ılk beyın naklı deney sonuçlarını ılaçla tedavı edılen deneklerle karşılaştırdılar ve doku naklı yapılan hayvanların daha az ağrı hıssettıgını belırledıler Omurillk nakli ıse ağrı dındırmede çok daha etkılı olabı lıyor Pappas, adrenallerdekı doğal ortamlarından alınan chromaffln hucrelerınden boşalan kımyasal urunlerın değıştığını fark ettı Bu durumda, adrenalınden çok noreplnephrlne asıl madde olarak ortaya çıkıyor Aynı derecede önemlı doğal bır uyuşturucu olan Metenkephalin uretımı 20 kat artıyor Pappas bunun olumlu sonuçlar doğurduğunu, ıkısının bır araya gelerek guçlu bır analjezık bıleşım oluştur duklarını belırtıyor Chromaffln hucrelerı, ağrıları bellı bır sure ıçın durdurabılıyorlar, ancak kronik ağrılarda da etkılı olabılecekler mı? Bu soruyu yanıtlayabılmek ıçın Pappas ve Sagen farelere, ıçerdığı bakterılerle ıltıhaplanmaya yol açan bır bıleşım aşıladılar Fareler mafsal ıltıhabı sonucu köturüm oldular Ancak chromaffln naklınden sonra hasta hayvanlar tekrar yemek yemeye, kılo almaya ve kafes ıçında hareket etmeye başladılar Pappas, hayvanların haykırışlarımn gıttıkçe azaldığını ve herhangı bır ağrı hıssetmıyormuş gıbı davrandıklarını söyluyor Ancak kendılermın, ıltıhaplanmayı yok etmedıklennı, yalnızca ağrıyı kestıklerını vurguluyor Bu farelerı bır yıl boyunca farelerın yaşam suresının yarısı gözlemleyen Pappas ve Sagen, nakledılen chromaffin hucrelerının yuksek oranda, ağrı dındıncı metenkephalin ve norepinephrine salgıldmaya devam ettıklerını keşfettıler Kımyasal bıleşım, farelerın yaşam suresı boyunca guçlu ağrı kesıcı etkısını koruyabıldı En önemlısı herhangı bır yan etkı görulmedı Hemen her tur ağrı kesıcı ılaçların yan etkılerı var Doktorlar ılerlemış kanser vakalarında hastalara, morfının yan etkılennı azaltmak ıçın Tylenol ılacını da verıyorlar örneğın, Reagan kalın bağırsak ame lıyatı olduğunda kendısıne morfınle beraber kuçuk bır tup ya da kanal aracılığıyla devamlı Tylenol pompalanıyordu Pappas, tanınmış bır kanser uzmanı olan Tapas OasGupta'nın, Chıcago'da kanser hastalarına adrenal ılık dokusu naklını uyguladığını söyluyor Kanser ve mafsal ıltıhabı, bu amelıyatın uygulanacağı hastalıklardan yalnızca ıkısı Kronik ağrılar bitiyor mu? Pappas, duşuncelerını şu şekılde açıklıyor "Insan sosyal bır yaratık, bunun ıçın de kronik ağrıları dındırmek bır gereklılık Bır gun gelecek, ınsanlar doktorun muayenehanesıne gıdıp belkemığı bölgesıne chromaffln hucrelerı naklettırecekler Belkı bırkaç yıl sonra bırkaç hucreye daha gereksınme duyacaklar Artık bundan sonra, omurılığı kanalına yerleştınlen dokunun, yenı ortamında reddedılme sorunuyla karşılaşmaması ıçın çalışmalıyız Ancak şunu soyleyebılırım kı beş yıl ıçınde, kronik ağrıların giderilmeslnde yaygın olarak uygulanacak nakıl olayı, doktorun muayenehanesınde 10 dakıkalık bır ışleme dönuşecek Bu harıka bır şey " Pappas'ın çalışmaları ağrı uzerınde yoğunlaşmasına rağmen kendısı, PAG'ı çevreleyen dokuların elektron mıkrograflarını ıncelerken bazı beklenmedık durumlarla karşılaştı ilk olarak Pappas, bağışıklık sağlayan ağrı kesıcı bır madde olan cyclosporine kullanmamasına rağmen fare beynının ıneğın chromaffin hucrelerını reddetmedığını fark ettı Pappas şunları açıklıyor ' Bağışıklık konusunda uzman arkadaşlar, reddedılmeyen doku mıkrograflarını görunce büyuk bır şaşkınlığa uğradılar Çevrede oluşan pek çok phagocyte (bağışıklığa tepkı gösteren hucreler) gurduk Bunlar bana normal olarak dövuşmelerı gereken askerlerı anımsattılar Ancak burada dövuşmuyor, yalnızca hıçbır harekette bulunmadan duruyorlardı Sınır bağışıklığı uzmanlarının ılgılenmesı gereken bır durum " ikıncı olarak Pappas, normalde myelln bırakan sınırlerın myelln aldıklarını gördu Pek çok sınır eksenını saran myelin, durtulerın hızlı ve yerınde olması ıçın gereken yağlı bır madde Chromaffin naklı "olıgodendrocyte tepkısı"ne neden oldu Başka bır deyışle, myelin ureten genelde "sessız" hucreler hareketlendıler Pap pas şunları eklıyor "Doku sertleşmesı gıbı hastalıkları araştıran ınsanlar, hıç beklenmeyen myelınasyon olayıyla karşılaştılar Gerçekten de uzerınde durulması gereken bır durum " Pappas bu amelıyatın, depresyonu ve uyuşturucu bağımlılığını da iyıleştireblleceğlni duşunuyor Pek çok uyuşturucu bağımlısının, doğal uyuşturucuları yetersız bulduklarını duşunen bılım adamları, PAG naklının bu açığı kapatabıleceğını tasarlıyorlar Başarılı olunduğu takdırde, depresyon ve akıl hastalıklarının tedavısı ıçın dığer doğal, kımyasal "fabrıkalar"ın nakıl amelıyatları da gerçekleştırılebılecek Laboratuvarlarda deneklere uygulanan "learned helplessness" (oğrenılen çaresızlık) yöntemı insanlarda görulen depresyon hastalığının eşdeğerı Pappas bu yontemı şu şekılde açıklıyor "Hayvana, öğrenemeyeceğı bır şeyı oğretıyorsunuz Öğrettıkten sonra onu ödullendıreceğınıze cezalandırıyorsunuz Bu durumu bırkaç kez tekrarladıktan sonra farenın ruhsal dengesı bozuluyor, gunlerce aynı yerde oturuyor, şok verıldığınde dahı hareket etmıyor, çevresınde bulunan hıçbır şeyle ılgılenmıyor" Bu durumdakı farelerın beyınlerınde selemlenıyor Pappas ve arkadaşları, hayvanları depresyondan kurtarmak ıçın uç çeşıt nakıl uyguluyorlar Bır gruba, sağlıklı farelerın beyın epıfızlerınden aldıkları hucrelerı verıyorlar Beyın epıfızı ışık değışımlerıne tepkı gösterıyor ve yuksek oranda serotonln ve melatonin boşaltıyor Bu hucreler, hasta farelerın alın bölgelerıne yerleştırılıyor İkıncı grup farelere nakledılen chromaffin hücreleri de yıne aynı bölgeye yerleştırılıyor Pappas sözlerını şöyle surduruyor ' Çalışmalarımızla ılgılı bılinmesı gereken önemlı bır nokta, bu hayvanların beyınlerının temelde sağlıklı olduğudur Burada, Parkinson ya da daha kotusu, beyın ışlevlerının tamamen durduğu Alzhelmer hastalığı söz konusu değıl Ağrı çeken ya da "buhran" geçıren deneklerde gorulen sadece kımyasal bır yetersızlık olayıdır Bız bu eksıklığı enkephalln, norepinephrine ya da serotonln v b maddeler ureten hucreler'ekleyerek gıderıyoruz " (Omni, 6/89) 1 Perıagueductal gray matter 11 rotonln ve norepinephrine azalmalan göz