Katalog

Bİ LİM ARAŞTI RM A Bilimde neredeyiz? Ülkemiz bilim adamları, iş takibi, alışveriş, taksitler vs. nedeniyle bilimsel araştırmaya zaman ayıramıyor. Prof. Dr. Osman Demircan unumuzde ulkelerın kalkınmışlık duzeyını belırleyen en onemlı faktörun Araştırma ve Gehştırme (AG) etkınlıklerıne verılen onem olduğu 1yı bılınmektedır Ulkeler AG'ye verdıklerı onem olçusunde kalkınırlar ve kalkınma butun alanlarda beraber yurur Çunku bılım dalları bırbırıne bağlı ve ıç ıçedır, bırındekı bır gelışme hemen dığer bılım dallarını da etkıler ve o bılım dallarında da gelışme olur Bilimsel geıışmelerın değışık uygulamaları teknolojık gelışmelerı sağlar Böylece AG etkınlıklerıyle zaman ıçınde ulkeler bıı etkınlıklere verdıklerı onem olçusunde değışık hızlarla kalkınırlar Ulkelerın kalkınmasında gelışmış ulkelerden teknolojl transferl ucuz ve kestırme bır yol gıbı gorunurse de bu, başkalarının sırtından geçınmek ısteğıne dayalı çıkarcı, kotu ve pahalı bır yoldur Öncelıkle hıçbır gelışmış ulke verımlı kullandığı teknolojıyı başka sına hedıye etmez Dığer taraftan transfer edılecek teknolojı beilı bır bilimsel gelışmenın uzerıne kurulmazsa transfer edıldığı ulkede boşlukta kalabılır ve bu dururtıda ulkeye beklenen yararı hıçbır zaman sağlayamaz Ulkede bilimsel temel olmadan yapılacak teknolojı transferı temelsız bına yapımına benzer Petrol zengını Arap ulkelerınde olduğu gıbı Gayrı Safı Mıllı Hasıla (GSMH) ne kadar yuksek olursa olsun, ne G kalkınma yarışında daha tyı konumlara ge lırlerken, Turkiye AG'ye ayırdığı tahsısatın GSMH'deki payını yarı yarıya kısarak blr bakıma kalkınma yarışını terketmıştır Turkıye'de AG'ye ayrılan payın yarı yarıya kısılması, AG çalışmaları olmaksızın da kalkınmanın teknolojı transferıyle gerçekleş tınlebıleceğı gıbı yanlış bır duşunceden kaynaklanmaktadır Halbukı gelışmış ulkelere bakıldığında hepsının AG etkınlıklerıne % 2'den daha fazla bir pay ayırdıkları ve nufuslarının en az bınde ıkısını bu alanda çalıştırdıkları görulur Turkiye bugün AG'ye sadece % 0,2'lik bır pay ayırmakta ve nufusunun onbınde beşını bu alanda ıstıhdam edebılmektedır ö z olarak, Turkıye'nın gelışmış ulkeler grubuna gırebılmesı ıçın ılk gırışımı öncelıkle AG'ye verdığı onemı en az ona katlaması olmalıdır AG'nın temelınde bilimsel araştırma yatmaktadır Batı duzeyınde kalkınma ıçın önce yenı teknolojılerı bilimsel prenslplerıyle anlayacak öğrenecek, verımlı uygulayabılecek hatta bilimsel temellerı daha lyı öğrenıp araş tırarak yenı teknolojıler gelıştırebılecek yeterlı sayıda bılım adamına gereksınme vardır işte Japonya orneğı, orada once "başkasının yaptığını (transfer ederım değıl) ben de yapabılırım" dıyebılen çok sayıda bılım adamı yetıştırıldı, yanı gelışmenın önce temellerı atıldı Sağlıklı gelışmenın temellerı ıçın AG'nın para ve ınsan gucuyle yeterı kadar desteklenmesı de yetmemektedır Bilimsel araştırmada lyı bır planlama. kontrol ve koordınasyon da gereklıdır Araştırmada öncelıklı konular saptanmalı bilimsel araştırmalar ona göre yönlendınlmelıdır Turkıye'de bu adımların henuz hıçbırı atılmamış sayılır 1982 yılında buyuk emeklerle hazırlatılan ve hazırlandıktan sonra bılım dunyasından bır sır gıbı saklanan billm polttlkası, bilimsel gelışme ıçın hıçbır şekılde kullanılmamıştır Ancak yukarıda sıralanan koşullar yerıne getırıldığınde verımlı ve kalıtefı bilimsel gelışme kısa zamanda değışık uygulamalarla ulke kalkınmasına yansır Bır ulkenın bilimsel gelışmesınde en objektıf verım ölçusu, kişl başına yıllık yayın sayıstdır. Temel bılımlerde uluslararası duzeyde Turkıye'nın yıllık toplam yayın sayısı henuz bırın altındadır Bu çok duşuk bilimsel verımle Turkiye son on yıldır dunya ulkelerı ara.ında Şılı, Tayvan, Venezuela, Tayland, Honkong, Kenya, Malezya, Zımbabve gıbı ulkelerle yarışmakta ve 41 sıradan daha aşağı ınememektedır Örneğın komşumuz Yunanıstan bıle nufus dıkkate alındığında Turkıye'ye göre bılımde 15 kat daha verımlıdır kadar teknolO|i transferı yapıhrsa yapılsın, eğıtıme, kulture ve bılıme gereklı önem verılmedıkçe beklenen kalkınma gerçekleşemez % 0,2'lik pay Bır ulkede AG etkınlıklerıne verılen önem (ı) bu etkınlıklerde ıstıhdam edılen ınsan gucu ve (ıı) bu etkınlıklere ayrılan tahsısatın Gayrı Safi Mıllı Hasıladakı (GSMH) payı ıle ölçulur Bu olçuler ne kadar yuksek tutulursa, AG etkınlıklerıyle zaman ıçınde yenı urunler ve hızmetler olarak ulke kalkınmasına yapılacak katkı o kadar fazla olur Kalkınmanın bu olçutlerıyle Turkiye; Kongo, Gana, Kamerun, Malezya, Sudan, Togo, Iran, Uruguay gıbı ulkelerle aynı grupta yer almaktadır 198O'lı yıllarda ulkelerın çoğu AG'ye ayırdıkları tahsısatın GSMH'ye oran.nı arttırarak Kalitenin ölçüsü Bilimsel araştırmada kalıteye gelınce, bunun olçusu yararlılıktır Insanlı^a veya en azından öncelıkle dığer araştırmacılara daha fazla yararlı olan bilimsel araştırma daha kalıtelıdır Bilimsel araştırma sonuçları bilimsel yayınlarla duyurulduğuna göre bır bilimsel yayına dığer araştırıcıların yıllık başvuru sayısı o araştırmanın kalıtesının blr öl çusudur Bu konuda yapılan ıncelemeler Turkıye'nın olanaklarıyla nazırlanan makalolerın genelde Batı kaynaklı makaleler kadar başvuru almadığını göstermektedır Yurtdışı olanaklarla Turk bılım adamlarının hazırlaaığı makalelere yerlı olanaklarla hazırlanan makalelerden genelde çok fazla başvuru olmaktadır Yanı öz olarak Turkıye'de yurutu len bilimsel araştırmalar pek fazla ışe yaramamaktadır Bunun nedenı, Turkıye'de olanakların kısıtlı olması yanında henuz kalkınmada öncelıklı konulara yönelınmemış olması bılımde planlama, yönlendırme, kontrol ve koordınasyonun bulunmayışıdır Turkiye de kı bılım adamları butun bu olumsuzlukların yanında çevre ve yaşam koşullarının da etkısıyle bilimsel araştırmaya yeterlı duşunme zamanı bulamamakta ve sonuçta ancak fazla ışe yaramayan bilimsel sonuçlara ulaşabılmektedır BMImael araftırmada vertm ve kallte, bılım adamının /ekâ ve kapasıtesınden çok, sağlanan olanaklara bağlıdır Gelışmış Batı ülkelerındekı olanakları kullanan Turk bılım adamları bılımseı araştırmada hem verım hem kalıte yönunden oldukça başarılı olurlarken, Turkıye'ye dönduklerınde genelde kendılennden beklenen başanyı surdurememekte, ya kısa surelı aralıklarla yurtdışı olanaklarını kullanarak bilimsel araştırmalarını yavaş da olsa surdurmekte veya ıstemeyerek zaman ıçınde yavaş yavaş sönumlenıp işe yarar bilimsel araştırma yapamaz duruma duşmektedır Bu surecın hızı, yurtdışı bilimsel araştırma olanaklarını kullanma ölçusuyle orantılıdır Yurtdışı olanaklarını hıç kullanamayan bllım adarrlarının araştırma potansıyelı de aynı nedenle aynı şekılde ve doğal olarak daha hızlı sönumlenmektedır Bilimsel araştırmadan bir kez kopan bılım adamı ıçın sonradan tekraı bilimsel araştırmaya donmek pek mumkun olmamaktadır Daha da kötusu ınsanın doğasından kaynaklanan bırzayıflıkla bilimsel sraştırmadan kopan bılım adamı genellıkle bu olguyu kabul edememekte ve çevreye lyi bır bılım adamı goruntusunu vermeye çalışmaktadır gerektırmektedır Bılım adamının öncelıkle kafasını bilimsel araştırması yönunde kullanabıleceğı bır ortam ıçınde yaşaması, yanı zamanının mumkun olduğunca buyuk kısmını çalışma alanında duşunmeye ayırabılmesı ve çalışma alanındakı tum yurtıçı ve yurtdışı etkınlıklerı yakından ızleyebılmesı gerekmektedır Ulkemızde yaşam ve çevre koşulları bılım adamını gunun buyuk kısmında iş takibi, alışveriş, pazarlık, tamir, ev Işlerı, çocuk bakımı, taksitler, faturalar v s gıbı şeylerle uğraşmaya zorlamaktadır Bilimsel araştırmaya ya hıç ya da çok az zaman ayrılabıldığı ıçın araştırmada problemın seçımınden tutun da sonuçların yorumlanmasına kadar her adım eksık kalmakta ve sonuçların yayınlandığı makaleler beklenen sayıda başvuru almamakta, yanı beklenen yararı sağlamamaktadır Turkıye'de bılım adamı yıne olanakların kısıtlı olması nedeniyle en azından kendı alanında bıle yurtdışı yayınlarını ve dığer etkınlıklerı yeterınce ızleyemedığı ıçın araştırma alanındakı gelışmelerden habersız kalmakta, araştırmalarında bu gelışmelerden yararlanamadığı ıçın de gıttıkçe guncellık çızgısının daha gerısıne duşmekte ve sonuçta zamanla bilimsel araştırmadan kopmaktadır Genç bilim adamlarının yönlendirılmesl ve bunların bilimsel yeteneklerı hakkında karar verılmesı, bilimsel kuruluşların yonetılmesı gıbı yetkıler maalesef genellıkle bu surecın sonuna gelıp bilimsel araştırmadan kopmuş elemanların elındedır ve doğal olarak bu elemanların bilimsel araştırma olanaklarının lyıleştırılmesı ıçın harcadığı çaba yetersız kalmaktadır Zincir kınlmalı Ulkenın sağlıklı kalkınması içın bu zıncır bır yerden kırılmalıdır Sonuç olarak sağlıkl' kalkınma temellerının atılması ıçın 1. Araştırma gelıştırmeye parasal ve ınsan gucü olarak daha fazla (gelışmış ulkeler duzeyınde) olanak sağlanmalıdır 2. Eğıtım öğretım her kademede bılgı depolama ışlevınden kurtarılıp duşunmeye ve araştırmaya yöneltıcı hale sokulmalıdır 3. Bılım adamına, zamanının çoğunu araştırma alanında duşunmeye ayıraibıleceğı çevre ve yaşam koşulları sağlanmalıdır 4. Gelışmış ulkelerle etk'n bilimsel ışbııiiğıne gırılmelı, kültur anlf.şmalarında buna öncelık verılmelıdır 5. Kalkınmada öncelıklı konular saptanmalı Bilimsel araştırmaların planlaması, kontrolu ve koordınr.syonu buna göre yapılmalıdır TUBITAK yenıden organıze edılerek bu görevı ustlenmelıdır 6. Bilimsel ar&ştırmalar öncelıkle TUBİTAK, unıversıteier ve özel kutuluşlarca teşvık edılmelı, ancak olanaklar sağlandığı halde bellı bır surede etkın (verımlı ve Kalıtelı) bilimsel araştırma yapamayan bılım adamına en azından akademık unvan verılmemelı hatta verılmış olan unvanlar gerı alınmalıdır 7. Bilimsel araştırmaların yönlendırılmesı, kontrolu, değeriendırılmesı ve koordınasyonu bilimsel araştırmadan uzak kışılerın elıne bırakılmamalıdır 8. Gelışmenın her aşamasında zamanın en az para kadar kıymetlı olduğu dıkkate alınmalı ve lyı kullanılması sağlanmalıdır I l Ortamın önemi Etkın bilimsel araştırma yapabılmek, yukarıda sıralanan koşulların sağlanması yanında belli yaşam ve çevre koşulları