Katalog

DOĞAARAŞTIRMA Keşfedilmemiş milyonlarca canlı tiirü var Şu anda yeryüzünde 1,5 milyon canlı türünün yaşadığı biliniyor. Uzmanlara göre dünyamızdaki cantı türlerinin sayısı 5100 milyon arası. Toplam böcek nüfusu milyarlarca, ağırlıkları ise insanların en az 10 katı... Derleyen: Anahid Hazaryan S ımdıye kadar gorulen ve ıncelenen canlı turlerını ele alacak olursak, gu^ numuzde yeryuzunde var olan canlıların sayısı 1 5 milyon Ancak bu>akam gerçeğın sadece çok kuçuk bır bölumunu yansıtıyor nis familiaris ya da ev kopeğı) gıbı alt bolumlere ayrılıyorlar Farklı coğrafı bolgeler de yaşayan ya da bırbırlerınden belırgın çızgılerle kolayca ayırt edılebılen turler, alttur ya da soyları oluşturuyorlar Bıtkıler ıçın ıse bolunme soz konusu Bıt kıler dunyasındakı en onemlı bolum, çıçek ve tohumlarla çoğalan "spermatophyte"ler Bu bolumun altkolu tohumu zarla kaplı bıt kılerı (angıospermes) kapsıyor Sınıf, sıra, aı le, cıns ve tur terımlerı bıtkıler ıçın de geçerlı Prınceton'dan biyolog Robert May, en son yayımlanmış verılerı ve çeşıtlı varsayımları değerlendırerek yeryuzundekı canlı turlerının sayısını belırlemeyı denedı Kendısı verılerı ınceledığınde en genış yerı hayvan turlerının kapladığını gordu, tum bılınen turlerın % 70'ınden daha fazlası hayvanlara aıttı, bıtkı ve mantar turlerının % 22 sı tanınıyordu, en sonda yer alan tek hucrelı canlılann ıse ancak % 5'ı belırlenebılmıştı • Tek hucrelı hayvan ve bıtkılerde tur tanımı belırsız olduğundan bunların sayısı hakkında çok az şey bıhnıyordu Orneğın bazı bakterıler tek bır tur olarak kabul edılmelerıne rağmen bunların kalıtımsal mırası ıncelendığınde, ıkı soyun bır balıkla memelı kadar bırbırlerınden farklı olabıleceklerı gözlemlendı Ancak tanımı hem basıt hem zor olan tur konusunda dahı araştırmacıların göruş bırlığı ıçınde olduklarını soyleyemeyız Bu aşamada, Harvard Unıversıtesı'nden biyolog Ernst Mayr'ın açıklaması en geçerlılerınden bırı olarak kabul edılıyor, Mary, turu şu şekılde tanımlıyor "Tür, ureme biçlmi bakımından diğer topluluklardan farklılaşan ve doğada belli bir konumu olan canlılar topluluğudur." Morfolojık benzeme kavramı ıncelendığınde (ureme bıçımı bakımından dığerlerınden farklılaşan) tumcesı, bıyolojık tur açısından kılıt noktası nıtelığınde orneğın, her ıkısı de kopek olmasına rağmen gorunuşte bırbırlerıne benzemeyen Alman buldoğu ve Klng Charles aynı ture aıttırler "Ikız turler" tanımı ıse değışık karakterlere sahıp olmalarına rağmen, morfolojık olarak benzeyen canlıları ıçerır Anofel sıvrısıneğı, bazı hayvanlarda ve ınsanlarda var olan parazıt solucanlar, ayrıca bazı kuşlar ve bıtkıler buna ornek olarak verılebılır Ancak bıyolojık tur kavramı dışı ve erkeğın seksuel blrleşmeslnden farklı olarak, hem hayvan hem de bıtkılerde görulen dollenmemış yumurta ya da kendı kendıne döllenme yoluyla ureyen canlılara uygulandığında bazı zorluklar yaratıyor Ernst Mayr, cınsel bırleşme olmadan ureyen bır turde her canlının, her sınıfın çoğalma bıçımı açısından değışıklıkler gosterdığını ve her bırını ayrı bırer tur olarak değerlendırmenın yanlış olacağını belırtıyor Bir ağaçta 160 tür Ancak bu gıbı belırsızlıkler, bılınen turlerın buyuk bır bölumunu oluşturan çok hucrelı hayvanlar ıçın geçerlı değıl, bunlar, 1 milyon turu belırlenen boceklen de ıçerıyorlar VVashıngton'dakı unlu Smlthsonlan Muzesi'nden bocek uzmanı T.L. Erwin'ın Orta ve Guney Amerıka'dakı tropıkal ormanlara duzenledığı gezıler bocekler dunyasının zengınlığını gozler önune serdı Erwın, ağaçların en ust noktalarına yerleştırdığı puskur teçlerle aynı ture aıt ağaçlarda yaşayan tum böceklerı yakaladı ve bunların arasında, buyuk bır bölumunu domuzlan boceğının oluşturduğu 1000 değışık tur kınkanatlılar olduğunu gördu Bu boceklen dığer turlere aıt ağaçlarda oldurulenlerle karşılaştırdığında yalnızca bir tur ağaçta yaşayan böcek turlerinin 160'tan fazla olduğunu keşfettı Tum bu araştırmalardan varılan sonuç, yeryuzunde var olan bocek turierı sayısı yaklaşık 20 milyon ve bunlardan sadece 1 mllyonu bılınıyor Alberta Unıversıtesı'nden Kanadalı Zoolog Brian Hocking'ın varsayımına göre de yeryüzu uzerındekı toplam bo Zorluklar Canlılann daha genış çaplı kategonler şeklınde ıncelenmesı de bazı karışıklıklara neden oluyor Aristo'dan berı doğadakı varlıklar, hayvanlar ve bıtkıler olmak uzere ıkıye ayrılıyor Hayvanlar da bıçım bakımından alt bolumlere ayrılıyorlar, orneğın, elastık bır sırt yapısına sahıp hayvanlar topluluğu olan kordatalar Omurgaya sahıp kordatalar ıse bu gruptakı omurgalılar kolunu oluşturuyorlar Omurgalılar kolu da kendı ıçınde sınıflara bölunuyor, bunlar balıklar, kuşlar, kurbağagıller, surungenler ve memelıler Memelıler tekrar kendı aralarında sıra (etoburlar), aıle (orneğın köpekgıller), cıns (Canls) ve tur (Ca cek nufusu milyarlarca, ağırlıkları ıse dunyadakı ınsan nufusunun j n az 10 katına eşıt Yok olma tehlikesi Bu arada canlı turlerının buyuk bır bolumunun yok olma tehlıkesıyle karşı karşıya bulunduğunu da belırtmek gerekıyor Dunyanın oluşumundan bu yana yenı canlı turlerının ortaya çıkması ve yok olması oranının dengelı b.r bıçımde gelıştığını söyleyen May, sozlerını şoyle surduruyor "Gunumuzde var olan turlerın 50100 milyon yıldır evrım geçırdıklerını ve bu turlerın yarısının 50 ya da 100 yıl sonra tukeneceğını varsayalım, tropıkal ormanlar hızla tahrıp edıldığı takdır de yok olma oranı, türeylş oranından 1 milyon kat daha hızlı olacak Bu durumu onleyebılmek ıçın çalışmaiarı hızlandırmak gerekıyor Dığer bılım dallarından farklı olan koruma bıyolojısı, ınsan nufusu arttıkça hızlanan bır ışleve sahıp, zaman ıçınde sınırlı bır bılım dalıdır Insanoğlu canlılann dunyasını tanımak ıçın çok kuçuk ve çok buyuk yaşayan varlıkları ıncelemek zorunda Yeryuzundekı doğal yaşamı, tum canlıları ancak bu bılgıler ışığında gerçekçı yontemler saptayabıldığımız zaman koruyabılırız Duşunceme göre gelecek kuşaklar, bu yönde harcanan çabaların ve paranın bu kadar az olmasına bır anlam veremeyecekler" 16