Katalog

D A V R A N I Ş B İ Y O L O J İ S İ Insanlarda akraba evliliği tabusu Aile ve yakın akraba bireylerinde cinsel ilişkiye girmeyi engelleyen, tüm kültürler Için geçerli olan tabunun bir biyolojik temeli olduğu söylenebilir. Doç. Dr. Rüştü Şahin Ondokuz Mayıs Üniversltesi, Samsun aşka bır yazımızda, yakın akraba evlılığı veya akraba bıreylerı arasındakı çıftleşmeler sonucu, oğul dollerın genetık materyahnde zararlı çekınık genlerın homozıgotıleşmesınden kaynaklanan bozulmaların olduğunu ve bu nedenle de örneğın gelışmenın yavaşladığını, ımmunite ve buna bağlı olarak hastalıklara karşı dırencın azaidığını, ömrun kısaldığını, döllenme oranının duştuğunu, bıreylerın ve dolayısıyla da turun hayatta kalma şansını azaltıcı yonde etkıleyen çeşıtlı olumsuzlukların ortaya çıktığını belırtmıştık (Bkz 4 No'lu kaynak) Bu, hayvanlar ıçın olduğu gıbı ınsanlar ıçın de geçerli olan bır gerçektır Bu nedenledır kı evrim surecı ıçınde yakın akraba evlılığını (genış anlamda çıftleşmesını) engelleyen mekanızmalar gelıştırılmıştır Bu mekanızmalar, hayvanlarda olduğu gıbı en azından korelmış bırer kalıntı olarak, ınsanın genetık yapısında da yer almaktâ ve unıversal bır yaygınlık gosteren kultürel akraba evliliği tabusunun nedenını oluşturmaktadır Insanlar, akraba evlılığıne yönelık tabuyu bır kultur urunu olarak açıkiamaya çalışsalar da bunun biyolojik temellere dayalı hayvansal kökenlmlzln bır urunu olduğu gerçeğınden kaçamazlar, çunku boyle mekanizmaların, evrım surecı ıçınde gulunç denecek kadar kısa olan, ınsanın kultürel yaşamı (ta Biyolojik temelleriyle B rihı) esnasında gelıştırılıp etkılı hale getırılmış olmaları duşunulemez Insanlarda yapılan çeşıtlı gözlemler de bu gerçeğı destekler nıtelıktedır Şımdı bu engelleyıcı mekanızmalara bır goz atalım Tur olarak ınsan, doğanın kendısıne verdığı "tum" davranışları kultıve etmeye, yanı eğıtmeye çalışır ve bu yonu ıle de tum dığer hayvan turlerıne önemlı bır fark atarak hayvan âlemınde kendısıne özgu olan yerını alır Cinsel davranışlar da bundan fazlasıyla payını almaktadır Buluğ çağına gelen gençlerde meydana gelen psıkolojık değışımler, daha öncekı yazımızda hayvanlar ıçın sözu edılen özerkleşme (otonomlaşma) ve obje değlslmi esnasında gözlenen değışımlerle paralellıkler göstermektedır Bu evredekı gençler de yakın çevresıne ve özellıkle kendılerının bağımlı oldukları kışılere, yanı annebabalarına karşı "ısyan" etmekte, o çevreden uzaklaşmaya çalışıp, yabancılara ılgı duymaya başlamakta veya en azından bu tur ısteklerı ıçlerınde taşımaktadırlar Insanlarda aıle ıçı cinsel ılışkılenn reddedılmesı ıle ılgılı somut verılerın toplanması oldukça zordur Buna rağmen, örneğın A. P. WoH'un Tayvan'da (Mıllıyetçı Çın) ve J. Shepker'ın Israil'ın Kıbutzlarında yaptık ları gozlem ve araştırmaları bu soruna epeyce açıklık getırmektedlr. Bu araştırmalar ayrıca, daha onceleri E. VVestermarck ve H. Ellls'ın bır arada beraberce buyuyen kışıler arasında cinsel çekıcılığın az olduğu ve hatta bunlarda bırbırıne karşı bır cinsel "tlkslnt!" oluştuğu ve bu durumun aralarında herhangı bır kan bağı bulunmayanlar ıçın de geçerli olduğu şeklındekı göruşlerıne de bır saydamlık getırmıştır Tayvan'da eşlerın kendı ısteklerı ıle yapılan evlenmeler yanında, eşlerln değıl, buyuklerın ısteğıyle yapılan "zorunlu" ıkı evlenme çeşıdı daha vardır Bunlardan bırınde eşler ergın yaşlarda görucu yöntemlyle bır araya getırılıp evlendınlmektedır Slmpua adı verılen dığerınde ıse, gelın adayı daha çocuk yaşta damat adayının aılesı ıçıne alınmakta ve bunlar evlendırılınceye kadar damadın evınde beraberce "kardeş" gıbı buyumektedırler Ancak bu ıkıncı şekılde evlendırılen eşler arasında daha sonraları genelde bır cinsel ilgislzllk, can sıkıcılık, uyumsuzluk gözlenmış ve bunların, bırıncı şekılde evlendırılenlerden yuzde 30 daha az çocuk yaptıkları ve Engelleyici mekanizmalar Opuşme, kukenini ağızdan ağıza yiyecok vermeden alan bır davranıştır. bunlarda evlllik dısı ılışkıler ıle boşanma oranının daha yuksek olduğu saptanmıştır Bunlardan araştırılan 131 çıftın evlılıklerının yuzde 46 2'sı boşanma ıle sonuçlanmıştır Wolf, slmpua eşlerın boşanmaları ıle gelın adayının, damat adayının aılesı ıçıne alındığı andakı damat adayının yaşı arasında ters orantılı ve fakat lıneer bır ılışkı saptamıştır Damat adayı eğer o anda 4 ve 4'un altında ıdıyse evlenmelerın yuzde 16 4'u, 59 yaşında bulunuyor ıdıyse yuzde 12'sı, 10 ve ustu bır yaşta ıdıyse yuzde 5 4'u boşanmayla sonuçlanmıştır Demek kı bellı bır gelışme safhasında beraberce buyumuş olmak, eş oluşturmayı guçleştıren veya engelleyen bır mekanızma durumundadır Aynı yaşta olup değışık aılelerden gelen ve bır arada toplu olarak buyutulen Kıbutz çocuktarı arasındakı cinsel aynmı (cinsel ırkçılığı) ve utangaçlığı ortadan kaldırmak ıçın kız ve erkek çocukların aynı tuvaletlen ve duşları kullanmalarına ve bırbırlerını çıplak olarak görmelerıne özen gösterılmıştır Çocuklarda 12 yaşına kadar dığer cınsten olanlara karşı herhangı bır yadırgama veya reddetme gozlenmemıştır Ancak bu yaştan sonra kızlar, erkek çocuklar önunde soyunmayı, onlarla aynı tuvalet ve duşları kullanmayı, hatta onlarla normal arkadaşhk ılışkılerını surdurmeyı hepten reddetmeye ve kendılerıyle beraber olmayan başka gruplardakı genç erkeklerlp ılnılenmeye başlamıştır Buluğ donemınden sonra, beraber buyuyen kızlarla erkek çocuklar arasındakı bu gergınlık geçmış ve ılışkıler sevgl dolu kardeşlığe dönuşmuştur Sheper, bu Kibut7larda buyuyen kışılerın yaptığı 2769 evlılığı ıncelemış ve 13 evlılık dışında, tum evlı olan eşlerın farklı gruplardan geldığını saptamıştır Kan bağı bulunmayan aynı gruba aıt Klbutz gençlerının bırbırıyle evlenmelerı arzulanmış olmasına rağmen bu gerçekleşememış, grup uyelerı bırbırlerını bır nevı kardeş olarak kabul edıp bırbırlerıne bu açıdan bakmışlardır Aynı gruptan gelıp bırbırıyle evlenen 13 çıftın geçmışlerı ıncelendığınde ıse bunların 6 yaşına gelmeden önce uzun sure bırbırlerınden ayrı kaldıkları, yanı grup ıçı "kardeşçe" yaşamdan uzaklaştıkları görulmuştur Shepher, bundan şu sonucu çıkarmaktadır Insan yaşamının ılk 6 yılı ıçınde bellı bır duyarlı evre vardır Bu evrede çocuklar, daha sonra kımlere "âşık" olunmayacağını, yanı kımlerın cinsel ılışkı yönunden "tabu" olduğunu öğrenmektedırler D. Flnkelohr tarafından öğrencıler arasında yapılan anket sonuçları da dıkkatlıce ıncelendığınde, kardeşlerı ıle cinsel ılışkıye geçen veya denemede bulunanların oranının yuzde 2 yı geçmedığı gorulecektır Bu da ınsanda da yakın akrabalar arasında cinsel ılışkılere engel olan bır şeylerın, yanı tabunun var olduğunu göstermektedır Bu tabuya neden olan biyolojik mekanizmalar henuz tam olarak bılınmemekle beraber bunun agresivlte (surtuşme çekışme gudusu) ıle ılışkılı olabıleceğı duşunulmektedır Çunku hem hayvan ve hem de ınsanlarda yapılan çeşıtlı deneyler, agresıvite ıle cinsel uyarılma arasında olumlu bır bağın olduğunu gostermektedır Çocukların gelışımı esnasında aıle Içl agresyonlar (surtuşmeler) doğal olarak baskı altında tutuiup, en alt duzeye ındırgendığınden buyuk bır olasılıkla buna bağlı olarak dolaylı da olsa, aıle ıçı cinsel uyarılmalar da baskı altında tutuiup ındırgenmektedır Demek kı tabuyu gerçekleştıren sadece külturel normlar değıl bunu hayata geçıren ve hayvansal kokenımızden kaynaklanan özel (spesıfık) içgudusel öğrenme eğlllmleri de vardır U Yararlanılan kaynaklar: 1 Bıschof N , Dıe bıologıschen Grundlagen des Inzesttabus In Wıckler W und Seıbt U Vergleıchende Verhaltensforschung s 433457 Hofi mann und Campe Hamburg, 1973 2 Eıbl Eıbesfeldt I Dıe Bıologıe des menschlıc hen Verhaltens Pıper Munchen / Zurıch 1986 3 Lamprecht, J , Verhalten Herder, Freıburg / Basel / Wlen 1972 4 Şahın R Hayvanların Akrabalar Arasındakı Çıftleşmelennı Engelleyen Straiejılerı Cumhurıyet Bılım Teknık sayı 117 1989 5 Shepher J Incest A Bıosocıal Vıevv Akade(nıc Press, New York / London, 1983 6 Wılson E O , Bıologıe als Schıcksal Dıe sozı obıologıschen Grundlagen menschlıchen Verhal tens Ulsteın Frankfurt / Berlın / Wıen 1980