Katalog

S AĞLI K M ^ uzerındekı soğuk hava katmanında bır delık açıp yukanya doğru patlayabıhr Akşamuzerı saatlerınde toprak gun boyunca soğuttuğu ısıyı dışarı yaymaya başlayınca, sık sık bu olay gorulur Bluesteın bu olayı "saat altı buyusu" olarak adlandırıyor Genleşen hava, yukan çıkarken, alt kısımdan gıttıkçe daha fazla sıcak hava çeker Şıddetlı (ırtınalarda yukarı çıkan havanın saatte 160 km hıza ulaştığı olçulmuş Eğer fırtına sıstemı bırkaç saat boyunca devam edecek kadar guçluyse, buna "super hucre" durumu denıhyor Yeryuzunden yırmı kılometre yukarılara kadar yukselen bu fırtınalarda bır yağmur damlasının yere duşmesı on dakıka suruyor "Super hucre"den kasırgaya geçış surecı ıçın bırçok açıklama getırıyor En çok tutulan açıklamaya gore, çeşıtlı yukseklıklerde ruzgârın hızındakı ve yonundekı farklılıklar, bu geçışte onemlı rol oynuyorlar Tum şıddetlı fırtınalarda duşuk yukseltıdekı ruzgârlar genellıkle normal hızda eserler ve yonlerı guneydoğuya doğrudur Yukseltı arttıkça esen ruzgâr daha yoğun ve kuvvetlı hale donuşur ve artık yonu de bıraz daha batıya doğrudur Oeğışık yukseltılerdekı ruzgârların kuvvetlerındekı ve yönlerındekı bu farkın ıkı tane belırgın etkısı vardır Blrlnclal, bu Süper hücre farklılık sureklı dönen fırtına merkezının etrafındakı hava katmanının sınırlarını belırler İklncisi, hava katmanlarının arasındakı fırtınanın ıçınden yatay olarak geçen ve sureklı spıraller çızerek donen ınce hava kanalları oluşturur Fırtınanın etrafını saran hava bu kanallardan ıçerı gırınce hızla, ters yonde, yukarı doğıu gerı ıtılır Içerıye çekılen hava mıktarı arttıkça fırtına daha çok yoğunlaşır, tum sıstem gıttıkçe daha hızlı donmeye başlar Bu noktada, hâlâ fırtınanın ıçınde bulunan ve saatte 100 km hızla dönmekte olan çekırdeğe "mezosıklon" denıhyor Fırtına çekırdeğı bulut tabanının arasından aşağı doğru buyuyerek, etrafını sararı bulut duvarıyla görunur hale gelır Eğer fırtına kendısını çevreleyen nemlı hava katmanın dışına doğru ılerlerse, çok geçmeden soner gıder kı, genellıkle yaşanan da budur Eğer tersı olursa, hızla donen bu bulut kumesı, yeryuzune yaklaşarak buyumeyı surdurur Henuz Bluesteın'ın bıle açıklayamadığı bazı nedenlerden dolayı, bır kuçuk hava sutunu bulut duvarının kenarı boyunca donmeye başladığında alışılagelmış hortum bıçımlı kasırgaları oluşturur Bırkaç tane kasabayı yerle bır ettıkten sonra da çeker gıder Kasırgaların peşınde koşan seruvencı bılım adamları sayesınde bır gun belkı bu doğal afetı de kontrol altına almak munıkun olacak Kımbılır? D Bulaşıcı sarılığa dikkat! S usuzluk nedenıyle temel sağlık ve temızlık kurallarına yeterınce uyulmadığı durumlarda karşımıza çıkan onemlı hastalıklardan bırı, tıp dılınde A hepatıtı olarak bılınen bulaşıcı sarılıktır Temızlık kurallarına uyulmaması sonucu dışkıyla temas eden ellerle kırlenmış besınler veya ıçecekler yoluyla ağızdan vucuda gıren A hepatıtı etkenı vırus, akut karacığer ıltıhabına neden olur Vırusun vucuda gırmesmden sonra hastalık belırtılerının ortaya çıkışına kadar geçen kuluçka suresı, A hepatıtınde 26 hafta arasında değışır Bazı sarılık türleri cinsel ilişki yoluyla da geçebiliyor. Ağız yoluyla bulaşan A tıpı hepatıtın ozel bır tedavısı yoktur Yatak ıstırahatı ve bol kalorılı besınler onerılır Alkol alımı 1 yıl sureyle yasaklanır Hastalarda yağa karşı tahammulsuzluk gorulebılır A hepatıtı karacığerde kalıcı bır hasara yol açmaz, kronıkleştığı gosterılmemıştır Hastalığı geçırenlerın kanında yaşam boyu varlığını surduren ımmunglobulın G turundekı ant>korlar aynı zamanda kışıyı ılerıde bu tıp sarılıktan koruyucu ozellığe sahıptır A tıpı hepatıtın başlıca bulaşma kaynakları kırlı ıçme suları, doğal gubreyle bulaşmış sebzeler, ıstırıdye ve mıdye gıbı denız urunlerıdır Karacığer ıltıhabına neden olan başka vırusler de vardır B hepatıtı ıle nonA nonB hepatıtı, kan ve kan urunlerı yoluyla bulaşır B hepatıtı cinsel lllşki yoluyla da geçebılır Kuluçka suresı 50 ıle 180 gun arasındadır Hastanın serumunda hepatıt B yuzey antıjem veya IgM çekırdek antıkoru bulunmasıyla tanı konulur Be hepatıtı vırusuyle bulaşmış ığne ve dığer malzemeler, bu hastalığı taşıyanların kanıyla yapılan transfuzyonlar hemodıyalız (yapay bobrek makınesı) B hepatıtının başlıca enfeksıyon kaynaklarıdır Bu yuzden sık sık kan naklı uygulanan hastalara, dıyalız unıtesınde çalışanlara hepatıt B enfeksıyonu gecırmış olanların (hepatıt B yuzey antıjenı taşıyıcılarının) eşlerıne ve yenı doğan bebeklerıne eşcınseller gıbı B hepatıtıne yakalanma rıskı yuksek olanlara hepatıt B aşısı yapılmalıdır B hepatıtı geçırenlerde kronık karacığer hastalığı ve karacığer karsınomu gelışme olasılığının daha yuksek olduğu sanılmaktadır lsmail Murat Bu Kuzey Carolına'deki ev çatısını ' kaybettı, fakat bır arabaya sahıp oldu Kasırganın adaletl Hastalığın başlıca belirtileri ılerı derecede bıtkınlık, kas ve eklem ağrıları, çabuk yorulma, aşırı ıştahsızlık sıgaraya karşı ısteksızlık, bulantı, ıshal gıbı çok çeşıtlı bulgulardıı Sarılığın henuz ortaya çıkmadığı bu oncu donemde hastalık yuksek ateş, boğaz ağrısı ve nezle gıbı soğuk algınlığına ozgu belırtılerle s»yredebılır, grıple karıştırılabılır Hastada sarılığın ortaya çıkmasıyla bırlıkte oncu belırtıler gerıler Karacığerde buyume ve ağrı, koyu renk ıdrar, açık renklı dışkı, hastalığın dığer bulguları arasındadır Bazı vakalarda hastalık hıç sarılık olmadan seyreder (anıkterık hepatıt) Bu durumda tanı laboratuvar bulgularına dayanarak konulur Sarılığın bulaşıcı olduğu donem sarılığın ortaya çıkmasından oncekı devredır Sarılık ortaya çıktıktan sonra hastalık bulaşıcılığını yıtırır Bulaşma olasılığının yuksek olduğu kuluçka donemınde hastaya yakın temasta bulunanlara, orneğın aıle bıreylerıne ınsan gammaglobulını uygulanması koruyuculuk sağlayabılır Belirtileri Enfekoiyon kaynakları