Katalog

U Z A Y Orion takımyıldızına yolculuk Orion takımyıldızından, örneğin Rigel, bizim Güneşimizin yerinde olsaydı, Dünyadaki okyanuslar birkaç saniyede kaynayacak ve tüm gezegen buharlaşıp bir gaz bulutu olacaktı. Hulya Peker O ıon takımyıldızı kış ve sonbahar mevsımlerınde butun gökyuzunun alıştığımız en guzel manzaralarından bırıdır Karanlık gökyuzunun en unlu gökcısımlerınden olan Orion ve Atbaşı nebulası, kırmızı dev Betelgeuse, mavı dev Rıgel'ın yanı sıra açık ve kapalı yıldız kumelerı, karanlık, yansımalı, yayıntmlı ve gezegenımsı nebulaları da ıçerır Bu takımyıldızın komşuları, guneyde Tavşan (Lepus), doğuda Irmak (Endanus), batıda Buyuk Köpek (Canıs Major), kuzeyde ıse Boğa (Taurusa) ve İklzler (Gemını) takımyıldızlarıdır Mıtolojıde Orıon, tanrı Poseıdon'un oğlu dev bır avcıdır Butun devler gıbı topraktan doğmadır, ama babası ona denız tanrısı gıbı dalgaların uzerınde yurume gucunu de vermıştır Çok yakışıklıdır, tanrıça Şafak ona gönul verır Sevgılısını Delos'a göturduğunde bunu kabullenemeyen Artemıs, Orıon'un uzerıne bır akrep salar ve akrep delıkanlıyı topuğundan sokar Daha sonra Artemıs, Akrep'ı ve Orıon'u gökyuzunde yıldız yapar Orıon takımyıldızının Akrep takımyıldızından her zaman uzaklaşmasının nedenı budur ışıkyıh uzaklıkta olmasına rağmen kolayca görulebılır Fakat gözle görulen yıldızların arkasında yenı doğan yıldızların ılk pırıltılarının saklı olduğu, koyu gaz ve toz bulutları vardır Orıon'un yıldız, gaz ve tozları, galaksımız Samanyolunun spıral kollarından Orion kolunu oluşturur Dığer spıral galaksıler uzerınde yapılan çalışmalar, yıldızların sureklı dönerek, galaksı ıçındekı gaz bulutlarını toplayıp sıkıştıran spıral kollar uzerınde olduğunu göstermıştır Orıon kolu da bu özellığe sahıptır Orıon yıldızları, son 20 mılyon yıl ıçınde, yıldızlararası gazların Orıon kolu tarafından sıkıştırılmasıyla oluşmuşlardır Yıldızların oluşum surecı, kuzey yarımkureden görulduğü bıçımıyle, sağ ust koşeden sol alt köşeye doğru yayılır Sağ ust koşedekı yıldızlar yaklaşık 17 mılyon yaşında, merkezındekı Kuşak yıldızları 8 mılyon yaşında, sol alt köşeye doğru sarkmış olan Kılıç yıldızlarıysa 2 mılyon yaşındadır M 78 (N6C 2068) Orion takımyıldızının mltolo/ldekl sembolü ve çıplak gözle göreblldlğlmız yıldızlar Orion nebulası Orıon takımyıldızının en çekıcı cısmı, avcının kılıcının yakınlarındakı Orıon nebulası (M42) olsa gerek Kuçuk bır teleskopla ıncelendığınde, çapı bır derecenın uzerınde, yeşılımsı beyaz renkte görulen bu nebula, yuzlerce guneşte bulunabılecek mıktarda gaz ıçeren ve bır uçtan bır uca Samanyolunun bir kolu Orıon takımyıldızı, gökyuzunun en parlak takımyıldızlarındandır Yıldızları çok buyuk ve parlaktır Dunya'dan yaklaşık 1000 Orıon Nebula (M 42) (yanda Atbaşı Nebulası (IC 434) altta uzaklığı 15 ışık yılı olan, sıcak gazlardan oluşmuş parlak bır buluttur Orıon nebulası, merkezınde yaklaşık ellı yıldızdan meydana gelmış bır kumenın yaydığı ışıkla parıldar En parlak dört yıldız, bır dörtgenın köşelerıne yerleştırılmış gıbıdır Oluşturdukları bu kumeye yamuk denır Köşelerdekı yıldızlar A, B, C, D olarak ısımlendırılırler Yamuktan gelen ışımanın buyuk bölümu 54 parlaklığındakı, en guneydekı yıldız TetaIC'den kaynaklanmaktadır Guneş'ten yuz bın kat daha parlak, yuzey sıcaklığı 40 santıgrad derecenın uzerınde olan teta1 C, yamuktakı dığer yıldızlardan 2 kat, Guneş'ten ıse 20 kat daha buyuk bır kutleye sahıptır Çok mıktarda hıdrojen, bıraz helyum, az mıktarda karbon, oksi|en ve azottan oluşan Orıon nebulası (M42), tıpık bır parlak nebuladır Bu takımyıldızın ıçınde bulunan bır başka unlu nebula da Atbaşı nebulası (IC 434)'dır Kuşağın hemen solunda genç ve sıcak yıldızların arasında bulunan bu nebula, yıldızların ışığıyla aydınlanan, lyonlaşmış bır gaz bulutundan oluşur Hemen onunde de lyonlaşmış bulutlardan gelen ışığı soğuran yıldızlararası tozların yoğun olduğu karanlık bır bulut uzanır Bu karan lık bulutun bir bölümu, kabaca atbaşını andıran bır şekıl çızer Guneş'ten 1000 ışıkyıh uzaklıkta olan bu nebulanın çapı, yaklaşık 16 ışıkyıh, toplam kütlesı de Güneş'ın kutlesının 300 katıdır Orıon'dakı yansımalı nebulalardan bırı de M78'dır Parlaklığı 11 kadır ve bıze 1600 ışıkyıh uzaklıkta bulunan bu nebula, kuşağın kuzeydoğusundadır Betelgeuse ve Rigel Astronomıde sık sık karşılaştığımız Betelgeuse ve Rigel yıldızları da bu takımyıldızın elemanlarıdır Betelgeuse, uzun perıyotlu MCepheı tıpınde bır değışen yıldızdır Perıyodu 5 7 yıl olan bu yıldızın parlaklığı 04 ve 1 3 kadır arasında değışır Yuzey sıcaklığı 3000 santıgrad derece, ışıması Güneş'ın 10 bın katı, çapı ıse Güneş'ın 300 katı, M tıpı bır yıldız olan Betelgeuse, bıze 270 ışıkyıh uzaklıktadır Guneşın yoğunluğu Betelgeuse'un ıkı ya da uç mılyon katıdır Betelgeuse ıçındekı tıpık bır noktadakı yogunluk, havanınkının bınde bırı kadardır Rigel, yuzey sıcaklığı 25 bın santıgrad derece, parlaklığı 014 kadır, bıze uzaklığı 650 ışıkyıh olan bır çıft yıldızdır Guneş1 ten 36 bın kez daha kuvvetlı ışık yayar O halde enerjı yaymak ıçın Rigel, kendı çekırdek yakıtını Guneş'ınkınden 36 bın kez daha çabuk kullanmaktadır Boylece onun omur «uresı Guneş'ınkının yalnızca 1/36000'I kadardır Rıgel'ın kutlesının Guneş'le aynı olması hahnde, ancak bır mılyon yıldan daha kısa bır sure yaşayacağını gosterır Fakat Rıgel'ın kutlesı Guneş'ınkınden çok daha fazladır Kutlesı Güneş'ın 20 katıdır ve yakıtını Guneş'ten çok daha hızlı kullanır Eğer Rigel Güneş'ın yerinde olsaydı, bız, santımetre kareye ıkı kalorı değıl, 72 bın kalorı enerjı alacaktık Dunya'dakı ok yanuslar birkaç saniyede kaynayacak ve tum gezegen buharlaşıp bır gaz bulutu olacaktı Bu uçsuz bucaksız evrenın harıkalarından Orıon takımyıldızını oluşturan cısımlerı yakından görme şansımız ne yazık kı yok Bu yuzden yolculuğumuz kâğıt uzerınde başlıyor ve bıtıyor D